ANKARA (AA) - Dünya Bankası ekonomisti Roy Van der Weide, "Politikacıların, çocukluk döneminin erken aşamalarına yatırım yapması gerekiyor. Yatırımlar erken dönemde yapılmazsa sonradan daha maliyetli hale gelebiliyor." dedi.

Van der Weide, Türk Eğitim Derneğinin (TED) düşünce kuruluşu TEDMEM tarafından TED Üniversitesi'nde düzenlenen etkinlikte "Dünyada Kuşaklar Arası Ekonomik Hareketlilik Ne Kadar Adil?" başlıklı raporun sunumunu yaptı.

Rapor için 2 yıl çalıştıklarını belirten Van der Weide, bu kapsamda 148 ülkede hanehalkı araştırması gerçekleştirdiklerini söyledi.

Van der Weide, kuşaklar arası hareketliliğin mutlak ve göreli hareketlilik olarak tanımlanabileceğini belirterek, şöyle devam etti:

“Mutlak hareketlilikte bir nesil, bir öncekine göre ne kadar ilerleme sağlamış bunu görüyoruz. Göreli hareketlilikte ise bu hareketlilik adil bir şekilde gerçekleşmiş mi, bunu görmeye çalışıyoruz. Yani kendi potansiyelinize bağlı olan kısmı değil, sizin sosyoekonomik durumunuza bağlı olan kısım ne, bunu görmeye çalışıyor. Eğer bir toplumda göreli hareketlilik yoksa bu 'yoksul aileler yoksul olacak çocuklar yetiştiriyor, zengin aileler de zengin olacak çocuklar yetiştiriyor' demek."

Van der Weide, göreli hareketliliğin olmamasının sadece ahlaki değil, aynı zamanda ekonomik bir sorun olduğuna dikkati çekerek, "Göreli hareketliliğin düşük olduğu bir toplumda insan sermayesinin büyük ölçüde israf edildiğini görebilirsiniz. Çünkü gerçekten yetenekli olan bireylere gerekli fırsat verilmeyebilir. Yani yalnızca dezavantajlı bir arka plandan geldikleri için tam potansiyellerini yerine getiremiyor olabilirler. Bu israfı azaltmak insan sermaye stokunu ve ekonomik gelişmeyi artıracaktır." diye konuştu.

Mutlak hareketliliğe bakıldığında, Türkiye'de ailelerinin eğitim seviyesini geçenlerin sayısının yüksek olduğuna işaret eden Van der Weide, "Bunun nedenlerinden biri Türkiye'deki ailelerin nispeten daha düşük seviyede eğitimli olması." ifadesini kullandı.

Ülkelerin gelişmişlik seviyesi arttıkça göreli hareketliliğin de arttığına dikkati çeken Van der Weide, fırsat eşitliğini sağlayacak şekilde yatırımlar yapılmazsa bunun olamayacağını dile getirdi.

Van der Weide, politikacıların, çocukluk döneminin erken aşamalarında yatırım yapması gerektiğini vurgulayarak, "Yaşam döngüsünün ilk aşamalarına yoğunlaşmak gerekiyor. Yatırımlar erken dönemde yapılmazsa sonradan daha maliyetli hale gelebiliyor. Örneğin, anne-bebek sağlığına yatırım yapmak önem taşıyor. Büyüme geriliğinin yüksek olduğu yerlerde hareketliliğin düşük kaldığını gördük." değerlendirmesinde bulundu.

- "Asıl hedef sosyal refahı paylaşmak"

TED Genel Başkanı Selçuk Pehlivanoğlu da kuşaklar arası ekonomik hareketlilik konusunun ana aktörlerinin ebeveyn ve çocuklar olduğunu söyledi.

Hayat döngüsünün, dünyanın yaratılışından bu yana her kuşağın bir adım öne gitme çabası olduğunu belirten Pehlivanoğlu, toplumdaki bu yukarı doğru hareketlilik isteğinin yanlış bir davranış olarak görülmemesi gerektiğini ifade etti.

Pehlivanoğlu, ebeveynlerin de çocuklarının daha yüksek bir yaşam standardına sahip olmalarını istediğine dikkati çekerek, kuşaklar arası ekonomik seviyenin yukarıya taşınmasındaki asıl hedefin sosyal refahı paylaşma düşüncesi olduğunu bildirdi.

Dünyada "adil düzen" diye tabir edilen sistemlerin çoğunun adaletsizlik üzerine kurulduğunu savunan Pehlivanoğlu, şunları kaydetti:

"Ekonomik olarak kalkınmanın, daha doğrusu aile gelirleri düşük olanların sosyal sınıf atlamasının yegane yolu eğitimden geçiyor. Yoksul olan binlerce çocuğumuzu hem sosyal hem de akademik olarak geliştirerek, önündeki tüm duvarların yıkılmasını sağlamalıyız. Maalesef Türkiye gibi ülkelerde en büyük sorun zihniyettir. Çünkü imkanı olmayanların yerine eğitim hakkı, ileriye gitme hakkı, daha fazla para kazanma hakkı hep parası olan aileler üzerine kurgulanır. Bunu yıkmak mecburiyetindeyiz."

AA