DUBAİ (AA) - MUHAMMED İBRAHİM - Körfez ülkelerinde petrol fiyatlarının düşmesinden kaynaklı kırılganlığı önlemek, giderleri azaltmak ve dünya pazarında rekabet gücünü artırmak için şirketler arasında milyarlarca dolarlık birleşmeler ve satın alma anlaşmalarında artış görülüyor.

Petrol gelirlerini çeşitlendirmek ve katma değeri yüksek petro-kimya ürünleri üzerinden gelirlerini artırmak isteyen Suudi Arabistan'ın milli petrol şirketi Aramco, geçen hafta bölgenin en büyük petro-kimya şirketi SABIC'in yüzde 70 hissesini 69 milyar dolara satın aldı. Bu, bölgedeki en yüksek fiyatlı birleşme oldu.

Mobil ulaşım şirketi Uber'in benzer şekilde Birleşik Arap Emirlikleri'nde (BAE) faaliyet gösteren Careem şirketini 3,1 milyar dolar karşılığında bünyesine katması ise bölgedeki şirketler arası birleşmedeki artışa dikkati çeken bir diğer anlaşma oldu.

- Rekabetin desteklenmesi

Lübnan Üniversitesi Öğretim Üyesi ekonomist Casim Acaka, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Körfez ülkelerinin küresel pazardaki rekabet gücünü artırmak için ticari hisse alım dönemine girdiğini söyledi.

Bölge ekonomisinin iç kaynakları çeşitlendirirken, mali ve ticari riskler ile giderleri azaltmak amacıyla birleşmeler ve satın almalardan istifade ederek doğru yönde ilerlediğini belirten Acaka, "Milyar dolarlık satın almalar, Körfez ekonomisinin gerçek hacmini gösteriyor. Bazı Körfez şirketleri dünya çapında işletmeler." dedi.

Acaka, bölgedeki şirketlerin hizmet, tarım ve sanayi gibi sektörleri kapsayan satın alma ve birleşme anlaşmalarını artırmalarını beklediğini ifade etti.

Dünya pazarındaki yavaşlama göz önüne alındığında özellikle devlet petrol şirketleri ya da Körfez bölgesinde bankacılık sektöründeki birleşmelerde artış olacağını öngören Acaka, Körfez ülkelerinin bütçelerinde petrol fiyatlarındaki düşüş kaynaklı oluşan açıklar sebebiyle giderlerin azaltılması için şirketlerin birleşmesine hız verildiğini aktardı.

SABIC ve Aramco arasındaki anlaşmanın bir benzeri de geçen yıl Katar'daki hükümete ait "Qatar Gas" ile "RasGas" şirketleri arasında gerçekleştirildi.

Söz konusu birleşmeyle sıvı doğal gaz üretimi ve satışında dünyada rekabet gücünü artırmanın yanında 550 milyon dolarlık işletme maliyetinin de düşürülmesi hedefleniyordu.

- Yerelde başarılı olan şirketler uluslararası pazarda dikkati çekiyor

Kuveytli ekonomist Muhammed Ramazan ise araç çağırma uygulaması Careem'i Uber'in satın almasının, temelde SABIC ile Aramco arasındaki anlaşmadan farklı olduğunu söyledi.

Ramazan, Amazon'un Arap dünyasındaki en büyük e-ticaret şirketi Souq.com'u satın alması gibi Careem ile Uber arasındaki birleşmenin de bir dünya modelini yerel ve bölgesel pazarda uygulamanın gerçek başarısını yansıttığını ifade etti.

"Bu şirketler yerel olarak başarısını kanıtladı. Uluslararası şirketler ise yeni pazarlara girmek için kendilerine benzer faaliyetler yürüten şirketleri bünyelerine katıyorlar." ifadesini kullanan Ramazan, Aramco ile SABIC arasındaki birleşmenin ise daha farklı olduğunu, burada giderleri düşürme ve yeni fırsatlar yaratarak daha çok kâr elde etmenin amaçlandığını kaydetti.

Ramazan, bankaların ise 2014'te petrol fiyatlarındaki düşüş sonrası meydana gelen likidite krizini, birleşme yoluna giderek aşmayı hedeflediklerini vurguladı.

- Dünya ekonomisindeki belirsizlik

Iraklı ekonomist Vaddah el-Taha, dünya ekonomisindeki belirsizliğin Körfez bölgesinde şirketleri yerel ekonomiyi desteklemek için gereken sürekliliği sağlamak amacıyla birleşme ve satın alma fırsatları aramaya ittiğini belirtti.

Bölgede büyük ekonomilere hizmet edecek güçlü ticari oluşumlar kurulmasına ve Suudi Arabistan'ı yakında dünyanın en büyük petro-kimya üreticisi haline getirecek Aramco-SABIC birleşmesi gibi uzun vadeli planlara acil ihtiyaç olduğuna dikkati çeken Taha, ayrıca büyük projeleri finanse edebilecek güçlü bankacılık sektörü oluşturabilmek için bu alanda da birleşmelere gidildiğinin altını çizdi.

- Bankalar arasında beklenen birleşmeler

Körfez pazarında, toplam aktif varlıkları yaklaşık 500 milyar dolar olan 11 banka arasında yeni birleşmeler ve satın almalar bekleniyor.

Birleşme anlaşmaları aktif varlık toplamı 180 milyar dolardan fazla olan Suudi Arabistan merkezli National Commercial Bank ile Riyad Bank ve aktif varlık toplamı 76,7 milyar dolar olan Saudi Hollandi Bank ile Suudi İngiliz Bankası'nı da kapsıyor.

BAE'deki Union National Bank, Abu Dhabi Commercial Bank ve Al Hilal Bank arasında 113 milyar dolarlık bir oluşum için görüşmeler devam ederken, Kuwait Finance House da Bahreyn merkezli Ahli United Bank ile 92 milyar dolarlık bir birleşme planlıyor.

Katar'da da Barwa Bank ile International Bank of Qatar arasında 22 milyar dolarlık aktif varlıklı bir birleşme olması bekleniyor.