ANKARA (AA) - SERDAR AÇIL - Yabancı bir devletin, Türkiye'nin menfaatlerine uymayan herhangi bir hizmetinde bulunanlarla Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devlete hizmet edenler ve izin almaksızın yabancı bir devlet hizmetinde gönüllü olarak askerlik yapanlar, Türk vatandaşlığından çıkarılıyor.

Türk Vatandaşlığı Kanunu'na göre, yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığının kaybı, vatandaşlıktan çıkma, vatandaşlığı kaybetme ya da vatandaşlığa alınmanın iptali ile gerçekleşebiliyor.

Türk vatandaşlığından çıkmak için izin isteyen kişilere, yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olma veya kazanacağına ilişkin inandırıcı belirtiler bulunması, herhangi bir suç ya da askerlik hizmeti nedeniyle arama kararının olmaması ve hakkında herhangi bir mali, cezai kısıtlamanın bulunmaması halinde vatandaşlıktan çıkma belgesi veriliyor.

Çıkma belgesinin teslimiyle Türk vatandaşlığı kaybediliyor. Türk vatandaşlığını kaybeden kişilerin nüfus aile kütüklerindeki kayıtları kapatılıyor ve bu kişiler kayıp tarihinden itibaren yabancı muamelesine tabi tutuluyor. Türk vatandaşlığını kaybeden ana ya da babanın talebinin bulunması ve diğer eşin de muvafakat etmesi halinde çocukları da kendileriyle birlikte Türk vatandaşlığını kaybediyor.

- Vatandaşlıktan atılma

İzin alarak vatandaşlıktan çıkmanın aksine "vatandaşlıktan çıkarılmak" bir yaptırım olarak görülüyor. Vatandaşlıktan kendi isteğiyle çıkanların, çeşitli hakları geçerli kalıyor ve bu kişiler daha sonra isterlerse tekrar vatandaşlığa alınabiliyorlar ancak vatandaşlıktan çıkarılanlar için daha ağır yaptırımlar uygulanıyor.

Bir kişinin Türk vatandaşlığından atılmasına, İçişleri Bakanlığının teklifi ile Bakanlar Kurulu karar veriyor. Yabancı bir devletin, Türkiye'nin menfaatlerine uymayan herhangi bir hizmetinde bulunup da bu görevi kendi istekleriyle bırakmayanlar vatandaşlıktan atılıyor.

Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin her türlü hizmetinde Bakanlar Kurulunun izni olmaksızın kendi istekleriyle çalışmaya devam eden ve izin almaksızın yabancı bir devlet hizmetinde gönüllü olarak askerlik yapanlar da vatandaşlıktan çıkarılıyor.

Türk vatandaşlığının kaybettirilmesi Bakanlar Kurulu kararının Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihten itibaren geçerli oluyor. Kaybettirme kararları eş ve çocuklara tesir etmiyor ancak uzmanlara göre, "yabancı bir devletin, Türkiye'nin menfaatlerine uymayan hizmetinde bulunma" ifadesi daha çok casusluk faaliyetlerini kapsıyor. Terör örgütü yandaşlarının vatandaşlıktan çıkarılması için ayrı bir yasal düzenleme gerekiyor.

- Hiçbir devletin diplomatik korumasından yararlanamıyorlar

Uluslararası hukuka göre "vatansız" terimi, vatandaşlık hakkını kaybeden ve bir yenisini kazanamayan kimseler için kullanılıyor. Vatandaşlıktan çıkarılan kişiler, hiçbir devletle vatandaşlık bağı olmayan kişiler için kullanılan "haymatlos" şeklinde tanımlanıyor.

Vatansız kişi bir devletin vatandaşlığında olmadığı için şahsı veya mallarına milletlerarası hukuka aykırı herhangi bir fiilden dolayı hiçbir devletin diplomatik korumasından yararlanamıyor.

Birleşmiş Milletlerin teşebbüsüyle kabul edilen "Vatansız Kişilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşme" ile vatansız kişi, yabancıların hukuki durumunda kabul ediliyor. Buna rağmen uygulamada vatansızlar ile yabancılar hiçbir zaman aynı konumda görülmüyor. Her devlet, karşılıklı sözleşmelerle kendi vatandaşlarının diğer ülkelerde çeşitli haklardan faydalanmalarını sağlıyor. Vatansız kişiler hiçbir devletin vatandaşı olmadıkları için bu tür anlaşmalardan yararlanamıyor.

AA