Medical Park Ankara Hastanesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. İsmail Bozkurt, uykunun sadece bir dinlenme değil, beynin kendini aktif olarak temizlediği ve yenilediği hayati bir süreç olduğunu vurguladı. Dr. Bozkurt'a göre, kaliteli uyku; Alzheimer, Parkinson ve inme gibi nörodejeneratif hastalıkların riskini önemli ölçüde azaltıyor.

Uzman, özellikle derin uykuda devreye giren ve beynin atıklarını temizleyen glinfatik sistemin önemine dikkat çekti. Bu süreçte amiloid-beta ve tau gibi toksik proteinler uzaklaştırılıyor, gereksiz sinir bağlantıları budanıyor ve hafıza sağlamlaşıyor. Derin uyku sırasında beyin hücrelerinin küçülerek aralarındaki boşluğun artması, beyin omurilik sıvısının toksik maddeleri temizlemesini sağlıyor. Bu sistemdeki herhangi bir bozulmanın Alzheimer riskini belirgin şekilde artırdığı ifade edildi.

Kronik Uykusuzluk Toksik Protein Birikimine Yol Açıyor

Doç. Dr. Bozkurt, kronik uykusuzluğun nörodejeneratif hastalıklarla doğrudan ilişkili olduğunun altını çizdi. Günde 6 saatin altında uyku, beyinde amiloid-beta birikimini ve iltihabı artırırken, aynı zamanda Parkinson hastalığında dopamin hücrelerinin kaybını hızlandırıyor.

Dr. Bozkurt, uyku eksikliğinde temizlik mekanizmasının durduğunu ve toksik proteinlerin birikmeye başladığını, bunun da uzun vadede zihinsel gerilemeye yol açabileceğini belirtti. Ayrıca, derin uykunun eksik olduğu durumlarda beyin ödeminin arttığı, nöroplastisitenin azaldığı ve enfeksiyon riskinin yükseldiği de uzman tarafından ifade edildi.

Kaliteli Uykunun Öğrenme ve İyileşmeye Katkısı

Uzman, kaliteli uykunun öğrenme, hafıza ve iyileşme süreçlerini doğrudan etkilediğini vurguladı. REM ve derin uyku evrelerinin yeni sinir bağlantıları (nöroplastisite) için gerekli olduğunu, uyku olmadığında ise hem öğrenmenin hem de iyileşmenin durduğunu aktardı.

Özellikle uyku bozukluklarından biri olan apne ataklarının her birinde oksijenin azaldığı ve kafa içi basıncın yükseldiği, bunun da inme riskini 3-6 kat artırdığı uyarısı yapıldı. Dr. Bozkurt, CPAP tedavisinin bu riski yüzde 70-80 oranında azalttığını belirterek, uykusuzluğun prefrontal korteks ve hipokampus işlevlerini bozduğunu, inflamasyonu artırdığını ve beynin temizliğini engellediğini ekledi.

Dr. Bozkurt, bu belirtilerin çoğu zaman tedavi edilebilir bir uyku bozukluğunun işareti olduğunu belirterek, uyku hijyenine ve melatonin düzenine dikkat edilmesi gerektiğini tavsiye etti.