ANKARA (AA) - AYŞE BÜŞRA ERKEÇ - Tezhip sanatçısı Zeynep Koçak Çınar, sanatın iyileştirici yanına işaret ederek, "Tezhibe hobi olarak başlamıştım, daha sonra bu hobi bir aşka dönüştü. Tezhip sakinleştiriyor, dinlendiriyor. Normalde çok sinirli ve gergin bir insandım ama tezhiple tanıştıktan sonra daha dinginleştiğimi fark ettim çünkü sinirli ve gergin olduğunuz zaman asla fırçayı elinize alamıyorsunuz." dedi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Kütüphane Başkanlığının desteğiyle hazırlanan "Üç Fırça, Dört Tarz" isimli sergide eserleri yer alan matematik öğretmeni ve tezhip sanatçısı Çınar, AA muhabirine çalışmaları hakkında bilgi verdi.

Tezhip sanatının Kur'an-ı Kerim'in yazıldığı dönemlerden bugüne kadar geldiğini anımsatan Çınar, "Sayfalara ayet numaraları, sure isimleri yazılırken ecdadımız, 'Sure ve sayfaların yazıldığı bölümleri, vahiy olan ayeti kerimelerden ayıralım ve bir karışıklık olmasın' diye düşünmüş ve Peygamberimiz Hazreti Muhammed'in 'Allah güzeldir, güzel olanı sever' hadisinden yola çıkmışlar. Bu hadisin vesileyle ecdadımız, Kur'an-ı Kerim'in kenarlarında yer alan sayfa ve sure isimlerinin yazıldığı bölümleri güzelce süslemeye karar vermişler, tezhip bu şekilde başlayan bir sanattır." diye konuştu.

Tezhip çalışmalarının Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde hız kazandığını dile getiren Çınar, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Cumhuriyet döneminde biraz sekteye uğruyor fakat son 20 yıldır, tezhip ve hat ile uğraşan üstadlarımız bu sanatı çok iyi bir şekilde idrak ediyorlar. Ayrıca ebru ve çini sanatıyla beraber tezhibi yapan sanatçılarımız da var ve bu anlamda çok güzel kombinasyonlar oluyor. Güzel şeyler görmek bizleri de çok mutlu ediyor, inşallah tezhiple ilgilenen çocuklarımız ve gençlerimiz çok daha iyi yerlere gelirler."

Sanat dallarının insanı naif, estetik ve güzel bir hale getirdiğini belirten Çınar, "Tezhibe hobi olarak başlamıştım daha sonra bu hobi bir aşka dönüştü. Tezhip sakinleştiriyor, dinlendiriyor. Normalde çok sinirli ve gergin bir insandım ama tezhiple tanıştıktan sonra daha dinginleştiğimi fark ettim çünkü sinirli ve gergin olduğunuz zaman asla fırçayı elinize alamıyorsunuz." vurgusu yaptı.

Çınar, çalışma yaparken titizlikle davranılmasının önemine işaret ederek, "Fırçayı elinize aldığınızda bir kontür çekerken, titreme olmaması için nefesinizi tutmak zorundasınızdır. İnsan ömrüde nefis ve nefesten ibarettir ve nefesi sayılıdır. Buradan çıkışla hattat ve müzehhiplerin de ömrünün uzun olacağı söylenir." dedi.

- "Tezhip, matematikle yakından ilgili bir sanat"

Tezhibin insanı sarıp sarmalayan ve bırakmayan bir sanat olduğunu vurgulayan Çınar, "Bu sanatı yapmak için ev hanımı, kadın-erkek veya matematikçi olma gibi şartlar yok, isteyen her insan bu sanatı icra edebilir. İnsanlar, 'Resim yapma kabiliyetim yok, ben hiçbir şey çizemem' diye düşünmesinler. Tezhip sanatının resimden, müzikten çok farklı bir sanat alanına sahip olduğunu düşünüyorum. Bu sanatla meşgul olmak isteyenlerde sadece istek, aşk, özveri ve sabır lazım." ifadelerini kullandı.

Tezhibin kelime anlamının "altın" olduğuna dikkati çeken Çınar, "Altınla çalışıyoruz, altının güzelliği elbette tablolarımıza yansıyor. Altından gelen o güzelliklerin yanı sıra, nefsimiz de terbiye oluyor. Sakinleştirdiği ve huzur verdiği için ben bu sanatı tercih ediyorum. Allah ömür verdiği sürece de yapmaya devam edeceğim." değerlendirmesinde bulundu.

Matematik öğretmenliği de yapan Çınar, 10 senedir ilgilendiği tezhipte ilk dikkatini çeken özelliğin, matematiksel hesaplamalar olduğunu belirterek, şunları kaydetti:

"Tezhip, matematikle yakından ilgili bir sanat çünkü desenlerimizi 22 buçuk derecelik açılara yerleştirdikten sonra simetri ve öteleme sistemini kullanıyoruz. Tezhip kurallara dayalı bir sanat dalıdır çünkü istediğiniz şekilde desen çıkartamıyorsunuz. Hatlar oluşturmanız gerekiyor, mesela bir rumiden çiçek çıkartamıyorsunuz. Tezhibe ilk başladığım yıllarda matematik öğretmeni olduğum için belki de çiçeklerin diziliş yönleri gibi düzenlemelerin hepsinde matematiksel bir uyum içerisinde olduğunu fark etmiştim. Bu durum çok dikkatimi çekti."

AA