Sigara, alkol, madde… Her yaşta karşımıza çıkan bu görünmez zincirler, sadece bireyi değil, aileleri ve toplumu da esir alıyor. Peki, bu döngüyü nasıl kırarız? Umut nerede başlar, mücadele nerede şekillenir?

Bağımlılık denilince çoğumuzun zihninde ilk canlanan şey madde, alkol veya sigaradır. Oysa bağımlılık, sadece fiziksel bir alışkanlık değil; duyguların, yalnızlıkların, çaresizliklerin beden bulmuş halidir. Sessizce başlar, sinsice ilerler. Genç yaşta bir merakla, yetişkinlikte bir kaçışla, yaşlılıkta bir yalnızlıkla kapıyı çalabilir. Ama en önemlisi şudur: Kurtulmak mümkündür. Yeter ki zamanında fark edilsin, doğru adımlar atılsın ve yalnız bırakılmasın.

Bağımlılık Her Yaşın ve Her Evin Konusu

Bağımlılıklar yaş seçmez. Çocuk, genç, yetişkin ya da yaşlı... Herkes risk altındadır.

• Çocuklar için bağımlılık bazen dijital ekranlar, bazen enerjisini atamadığı için yöneldiği zararlı davranışlardır.

• Gençler, sosyal çevrenin baskısı, aidiyet arayışı veya kimlik karmaşasıyla uyuşturucu ve alkole yönelir.

• Yetişkinler, hayatın yükünü omuzlarında taşırken bir nefes arayışıyla sigaraya, alkole ya da başka bir alışkanlığa sığınabilir.

• Yaşlılar ise yalnızlık, ilgi eksikliği veya kronik rahatsızlıklarla mücadele ederken bağımlılık tuzağına düşebilir.

Unutmayalım ki her bağımlılığın ardında, görülmeyi bekleyen bir duygu vardır. Ve bu duygularla baş etmek, sadece “bırak” demekle olmaz.

Aileye Düşen Rol: Göz, Kulak ve Kalp Olmak

Aile, bağımlılıkla mücadelede ilk ve en güçlü halkadır. Çocuğun gözlerinin içine bakan bir anne, davranışındaki en küçük değişimi sezebilir. Bir baba, evladının arkadaş çevresini tanımalı, dinlemeli, eleştirmeden yanında olmalıdır.

• Eleştirmek yerine anlamaya çalışmak

• Yasaklamak yerine neden sonuç ilişkisi kurmak

• Soru sormak yerine birlikte çözüm üretmek

Bir gencin bağımlılığa yönelmesini engelleyen en önemli unsur, yargılanmadan dinlenildiğini bilmesidir.

Öğretmenler: Sessiz Çığlıkları Duyan Gönüllüler

Okul sadece bilgi değil, aynı zamanda yaşamı öğrenme alanıdır. Öğretmenler, öğrencilerinin davranışlarındaki küçük sinyalleri fark edebilecek en önemli kişilerdir.

• Derse ilgisizlik,
• Gözlerde dalgınlık,
• Ani öfke patlamaları,
• Devamsızlıklar...

Bunlar çoğu zaman bir şeylerin ters gittiğini gösterir. Öğretmenlerin, bu durumları rehberlik servisiyle paylaşması ve aileyle güçlü bir bağ kurması çok değerlidir.

Doktorlar ve Uzmanlar: Bilimin Eliyle Umudu Beslemek

Bağımlılık sadece irade ile çözülecek bir sorun değildir. Beyinde biyokimyasal değişimler olur. Bu nedenle, uzman desteği şarttır.

• Psikiyatristler, süreci medikal olarak yönetir.
• Psikologlar, duygusal zemini güçlendirir.
• Danışmanlar, bireyin yeniden topluma kazandırılması için rehber olur.

Aile hekimlerinden tutun, hastane psikiyatri servislerine kadar herkes bu sürecin parçası olmalıdır.

Emniyet Güçleri: Koruyucu Kalkan

Bağımlılıkla mücadelede sadece suçla değil, suçun öncesiyle ilgilenmek gerekir. Emniyet güçlerinin okullarda, mahallelerde yürüttüğü bilinçlendirme çalışmaları çok kıymetlidir. Gençlerle yapılan samimi söyleşiler, “yasakçı” bir dil yerine “anlayan” bir dil kullanıldığında çok daha etkili olur.

Toplum Olarak Ne Yapabiliriz?

• Gençlere spor, sanat, gönüllülük gibi alanlarda fırsatlar sunabiliriz.
• Mahallelerimizde, okullarımızda bağımlılık seminerleri düzenleyebiliriz.
• Bağımlılıkla mücadele eden bireyleri dışlamak yerine destek olabiliriz.

Her bireyin yeniden başlama hakkı vardır. Bu şansı, ancak toplumsal bir anlayışla verebiliriz.

Bağımlı Bireyin Gözünden...

“Kimse beni anlamadı. Önce yalnızdım, sonra alıştım. Sonra daha da yalnızlaştım. Şimdi kurtulmak istiyorum. Ama biri gelsin, elimden tutsun istiyorum…”

Belki bu satırlar, sizin çocuğunuzun, kardeşinizin, öğrencinizin ya da komşunuzun iç sesi…

Sonuç: Umut, Her Zaman Vardır

Bağımlılık bir son değil, yanlış bir yoldur. Her yol geri dönülebilir. Her yanlış, fark edildiğinde düzeltilebilir.

• Aile anlayışlı olursa,
• Öğretmen fark ederse,
• Doktor bilimsel yaklaşırsa,
• Toplum dışlamazsa,
• Birey yardım isterse,

Kurtulmak mümkündür.

Unutmayın, bir hayatın değişmesi; bir kişiyle, bir sözle, bir el uzatmayla başlar.