NAİROBİ (AA) - RECEP CANİK - Doğu Afrika ülkesi Kenya, Afrika tarihinin en masraflı siyasi seçimlerine hazırlanıyor.

Kenya Hazine Müsteşarlığının yayınladığı ekonomik ve mali rapora göre, ülkede 8 Ağustos'ta yapılacak devlet başkanı ve genel seçimlere hazırlık ile uygulama süreci (49,9 milyar shilling) 480 milyon dolara mal olacak.

Kenya Bağımsız Seçim ve Sınırlar Komisyonuna 423 milyon dolar aktarılırken 51 milyon dolar da seçimlerin güvenliğine harcanacak. Geri kalan para ise yargı ve istihbarat için kullanılacak.

Diğer Afrika ülkelerine göre en masraflı seçimleri yapacak Kenya'da, kıtadaki diğer ülkelerle kıyaslandığında hükümet yaklaşık 20 milyonluk seçmen için kişi başı 25,40 dolar harcarken bu rakam 2015'te seçim düzenleyen Tanzanya'da 5,16 dolar oldu.

Yaklaşık 16 milyon seçmenin bulunduğu Gana'da ise 2016'daki genel seçimde seçmen başına harcanan para 12 dolar iken 4 Ağustos'ta sandık başına gidecek Ruanda'da hükümetin seçmen başına 1 doların altında masraf yapması öngörülüyor.

- "Biz Kenyalılar birbirimize güvenmiyoruz"

Eski Kenya Seçim Komisyonu Üyesi Jack Tumwa, AA muhabirine konuyla ilgili açıklamasında, Kenya'da binlerce seçmenin öldüğü, 2007'deki olaylı genel seçime değindi.

Tumwa, "Kenya'daki seçimlere bu kadar para harcanmasının arkasında yatan en önemli iki etken güven problemi ve insanların seçimlerde bir hile olabileceğine yönelik yoğun şüpheleridir." dedi.

Birçok Avrupa ve Afrika ülkesinde seçimlerde gözlemci olarak görev yaptığını anlatan Tumwa, şöyle devam etti:

"Avrupa'da seçimler çok sade ve daha ucuza mal oluyor. Örneğin Almanya'da seçim sandıklarının başında duranlardan seçim süreci görevinde yer alan kişilere kadar birçoğu gönüllü olarak bu işi yapıyor fakat Kenya'da insanların birbirine güveni olmadığı için bunu parayla seçilmiş kişilere yaptırıyoruz. Kenya'da Seçim Komisyonu sadece 9 gün için 300 binin üzerinde maaşla görevli çalıştıracak. Bunların hepsi para demek. Avrupa ülkelerinde seçim komisyonuna ve sisteme güven daha yüksek ve insanlar herhangi bir problem yaşanmasından endişe duymuyor."

- Güvenlik kaygısı maliyeti artırıyor

Seçim komisyonu yetkililerinin sandıkta güvenliği sağlamak için büyük çaba gösterdiğini dile getiren Tumwa, "Kenya'da tek bir oy pusulasına harcanan para 0,20 sent iken aynı harcama Uganda'da bunun yarısı. Kenya'da seçim şaibelerinin önüne geçebilmek, seçimi daha da güvenli hale getirebilmek için oy pusulalarına güvenli mürekkepler gibi birtakım yeni teknolojik eklemeler yapılıyor, bu da her şeyin maliyetini artırıyor." diye konuştu.

Tumwa, bu yıl bir önceki genel seçime göre bağımsız aday sayısında da çok ciddi artış olduğuna, yaklaşık 5 bin bağımsızın sandıkta ter dökeceğine dikkati çekerek, "Aday sayısının artması da masraf demek çünkü oy pusulasında her bir bağımsız adayın isminin yer alması maliyeti artırıyor." dedi.

Kenya Yüksek Mahkemesinin 7 Temmuz'da, Kenya Bağımsız Seçim ve Sınırlar Komisyonu tarafından, merkezi Dubai'de bulunan el Ghurair adlı firmaya verilen oy pusulalarının basımı ihalesini durdurma kararı aldığını belirten Tumwa, "Eğer bu karar uygulanırsa yeni ihale ve yeni oy pusulalarının basımı için de bir o kadar daha para harcanacaktır." değerlendirmesinde bulundu.

- "Yargıya güven kalmadı"

Eski üye Tumwa, seçimlerdeki güvenlik harcamalarının yüksek olmasının nedeninin 2007'deki genel seçimde yaşanan acı tecrübe olduğunu vurguladı.

Hükümetin o dönemde yeterince güvenlik önlemi almamakla suçlandığını anımsatan Tumwa, mevcut hükümetin aynı şeylerin tekrar etmemesi için güvenliği ülke çapında en üst seviyeye çıkardığını ve güvenliğe çok ciddi harcamalar yaptığını dile getirdi.

Tumwa, 2013'teki seçimlerde şimdiki miktarın ancak yarısının harcandığına dikkati çekerek, "O zaman gerçekleşen seçimlerde anayasanın ve yargının büyük etkisi vardı. Toplumun geneli o dönemki yargıya güveniyordu fakat bugün bunu söylemek mümkün değil. Bugün ancak yarı yarıya." dedi.

Kenya'da bugün yargının hem hükümetin hem de muhalefetin baskısı altında olduğunu ileri süren Tumwa, "Eğer yargı hükümetin ve muhalefetin baskılarına boyun eğmez ve adaletli bir şekilde yoluna devam eder, korkmazsa 2017 seçimlerinin olumlu geçeceğine inanıyorum." ifadelerini kullandı.

Kenya'da 8 Ağustos'taki seçimlerde halk, devlet başkanı, milletvekilleri, senatörler, valiler ve ilçe temsilcilerini belirlemek üzere sandık başına gidecek.

Yaklaşık 47 milyonluk nüfusa sahip ülkede 19 milyon seçmen bulunuyor. Devlet başkanlığı için ise 8 aday yarışacak.

Seçimde, mevcut Devlet Başkanı Uhuru Kenyatta ile muhalefet partilerinin ortak adayı Raila Odinga arasında kıyasıya bir rekabet yaşanması bekleniyor.

AA