Nevşehir’in HALILARI - Ürgüp’ün BACALARI

“Nevşehir, gerçekten Türkiye’de görülmesi gereken, yeraltı şehirleriyle insanı büyüleyici bir ilimiz. Nevşehir denilince ilk akla gelen tabiki el yapımı ünlü Nevşehir halıları ve volkanik dağlardan fışkıran lavların oluşturduğu büyüleyici peribacaları geliyor.”

Hüseyin ÖĞÜT

İnci Holding’in bayi toplantısına için davet edildiğimiz Nevşehir, gerçekten Türkiye’de görülmesi gereken, yeraltı şehirleriyle insanı büyüleyici bir ilimiz. Nevşehir denilince ilk akla gelen tabiki el yapımı ünlü Nevşehir halıları ve volkanik dağlardan fışkıran lavların oluşturduğu büyüleyici peribacaları geliyor. Nevşehir’e gittiğinizde insan kendini güneyde sanıyor. Nevşehir’in yerli halkı misafirperverliğiyle gönüllerde taht kuruyor. Nevşehir, yıllarca bacasız fabrika diye anılan ve ülke ekonomisine çok büyük katkılar sağlayan turizmden yıllarca nasibini almış bir yer. Şu da bir gerçek ki gelen misafirler, Nevşehir merkezden ziyade Ürgüp ve Göreme’yi tercih ediyor. Niye mi? İnsan aklına durgunluk veren, ‘bu bacalar nasıl oluşmuş yaa’ dedirten bir doğa harikası ile karşılaşıyorsunuz. Nevşehir merkeze 20-30 kilometre uzaklıktaki Göreme’yi görmek istemeyene ‘GÖREME EMİ’ deniliyor. Göreme’ye tatile gelip bir daha ülkesine dönmeyen birçok turistle de tanışıyoruz. Yöre halkıyla evlenen genelde bayan turistler şu an Göreme’de hediyelik eşya satıyor. Hepsinde ise aynı görüş: Türkiye’yi, Nevşehir’i çok seviyoruz.

Peri bacaları insanı büyülüyor

Peribacaları hakkında bize bilgi veren Orhan Kalle, “Kapadokya Bölgesi'ndeki Erciyes, Hasandağı ve Göllüdağ jeolojik devirlerde aktif birer volkanmış. Bu volkanla birlikte diğer çok sayıdaki volkanların püskürmeleri Üst Miyosen'de (10 milyon yıl önce) başlayıp, günümüze kadar sürmüştür. Neojen gölleri altındaki yanardağlardan çıkan lavlar, platoda, göller ve akarsular üzerinde 100-150m. kalınlığında farklı sertlikte tüf tabakasını oluşturmuştur. Bu tabakanın bünyesinde tüften başka tüffit, ignimbirit tüf, lahar, volkan külü, kil, kumtaşı, marn aglomera ve bazalt gibi jeolojik kayaçlar bulunmaktadır. Ana volkanlardan püsküren maddelerle şekillenen plato, şiddeti daha az küçük volkanların püskürmeleriyle sürekli değişime uğramıştır. Üst Pliosen'den başlayarak başta Kızılırmak olmak üzere akarsu ve göllerin bu tüf tabakasını aşındırmaları nedeniyle bölge bugünkü halini almıştır. Vadi yamaçlarından inen sel sularının ve rüzgarın, tüflerden oluşan yapıyı aşındırmasıyla "Peribacası" adı verilen ilginç oluşumlar ortaya çıkmıştır” dedi. M.Ö. 2000’li yıllarda yaşamın başladığını belirten Kalle, ilk yaşamın Hititliler döneminde başladığını hatırlattı. Nevşehir’de bilinen 6 tane yer altı şehri olduğunu anlatan Kalle,  şu sözlere yer verdi: “O dönemde insanlar mağaralarda yaşadıkları için küçük boylu olurlarmış. 30 ile 45 yaşları arasında yaşıyorlarmış. O dönemde insanlar Derinkuyu ve Kaymaklı’da yaşıyorlarmış. Bu yörede 500 üzerinde kilisenin olduğu biliniyor. O dönemlerde Hıristiyanların toplanma merkezi, başşehirleriymiş. Hıristiyanlardan kalan milyonlarca kalıntı var.

El emeği göz nuru geleneksel el dokumaları

Nevşehir halıları hakkında bilgisine başvurduğum Expert Halı Mağazaları sahibi Gafur Söyler, Nevşehir halılarında üç çeşit tekniğin olduğunu, bunları el yapımı kilim, sumak ve halı olduğunu söylüyor. Diğerlerini duyduk ama bilmeyince soruyorum Sumak nedir diye. Sumak, ilme ile yapılan işleme yanıtını alıyorum. Söyler, “halı ise, ilmik kullanılmadan düğümle yapılan dokuma” diyor. Kilim zaten herkesin bildiği düz dokuma. Nevşehir halılarını diğer halılardan ayıran özellikler nelerdir deyi sorduğumuzda Söyler, “En önemli özelliğimiz halıların yöre kadınlarının günlerce uğraşarak yaptığı el emekleri göz nuru olması. Büyük mağazalar 150-200 kadını tutuyor, büyük atölyelerde imalat yapıyorlar. Bizim buralarda halı tezgahı olmayan ev yok diyebiliriz. Her evde kesin ıstar vardır. Kadınlarımız bu halıları dokur, saklarlar. İhtiyaçları olduğunda mağazalar getirip satarlar” diyor. Genellikle yöresel motiflerin kullanıldığını anlatan Söyler, geometrik motifler ve evlerde kadınların aklına gelen çeşitli motiflerin işlendiğini söylüyor. Nevşehir halılarında Yüne yün, pamuk yün ve ipek’in kullanıldığına değinen Söyler, ipek halılarda daha çok çiçekli desenlerin kullanıldığını belirtiyor. Dünyaca ün yapmış Nevşehir halılarının fiyatlarında da bahseden Söyler, “Kilim fiyatlarımız 100 YTL’den başlıyor, 300 YTL’ye kadar çıkıyor. Sumak ise 200 ila 1,500 YTL arasında değişiyor. Halılarımızın fiyatları da  250 YTL’den başlıyor 40,000 YTL’ye kadar çıkıyor. Nevşehir’de halıların fiyatları dokuma, kullanılan boya, ilmek ve yün kalitesine göre değişiyor. İlmek ne kadar sık olursa halının değeri o kadar artıyor.

Meşhur Kapadokya testi kebabı

Göreme’de tanıştığımız Orhan Kalle, meşhur Kapadokya testi kebabında kullanılan testilerin Avanos’ta üretildiğini söyledi. Kapadokya testi kebabı hakkında bilgi veren Kale, “Testilerin içine yemekte kullanılan malzemelerimizi koyuyoruz. Testi 2 saat pişiyor. Müşterinin önünde testiyi kırıyoruz. Müşterilerimiz sıcak sıcak yemeklerini afiyetle yiyorlar” dedi. Kapadokya testi kebabının üç çeşit olduğunu belirten Kalle, bunları şöyle sıralıyor: Kuzu testi, dana testi ve vejetaryen testi.

Kebap da domates sosu, et, patlıcan ve mantar ağırlıklı kullanılıyor. Fakat kullanılan malzemeler çeşitlendirilerek farklı tat ve lezzetlerde sunulabiliyor. Testi kebabının fiyatı ise 10 YTL