ANKARA (AA) - ERDAL ÇELİKEL - İsrail ile ilişkilerin normalleşme sürecine girmesinin, iki ülke arasındaki ticarete ivme kazandırması beklenirken, Türkiye, son 5 yılda bu ülkeye karşı dış ticaret fazlası verdi. İhracat yüzde 13 artarak 2,7 milyar dolara yükseldi, ithalat ise yüzde 19 gerilemeyle 1,7 milyar dolara düştü.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, ilişkilerin normale dönmesi beklenen iki ülke arasındaki dış ticaret Türkiye lehine bir seyir izledi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri dikkate alındığında, son 5 yılda İsrail'e karşı sürekli dış ticaret fazlası verilirken, bu dönemde ihracat yüzde 13 artarak 2,4 milyar dolardan 2,7 milyar dolara yükseldi. İthalat ise yüzde 19 azalarak 2,1 milyar dolar seviyelerinden 1,7 milyar dolara geriledi.

- Otomobil satıyoruz, enerji alıyoruz

Türkiye'nin geçen yıl itibarıyla İsrail'e sattığı ürünlerin başında motorlu kara taşıtları (464,8 milyon dolar), demir-çelik (324,7 milyon dolar) ve elektrikli makine ve cihazlar (181,7 milyon dolar) geldi. Buna karşılık aynı yıl İsrail'den en fazla enerji (898,3 milyon dolar), plastik ve mamulleri (150,4 milyon dolar), kazan ve makine (80,7 milyon dolar) ithal edildi.

İki ülke arasındaki ekonomik ilişkilere konu olan sektörlerden turizme bakıldığında, İsrail'den gelen turist sayısı 2011-2015 döneminde 2,8 katına çıkarak 79 bin 140'dan 224 bin 568'e yükseldi.

- "İlişkilerin düzelmesi ticaret hacmimizi artıracaktır"

DEİK Türkiye-İsrail İş Konseyi Başkanı Hasan Akçakayalıoğlu, iki ülke arasındaki ilişkilerin diplomatik ilişkilerden bağımsız bir gelişme kapasitesi olduğunu söyledi.

Diplomatik ilişkilerin zayıf olduğu dönemlerde bile taraflar arasında dış ticaretin arttığını dile getiren Akçakayalıoğlu, "Zira iki ülke piyasalarındaki firma ve tüketiciler, kendi çıkarları için en iyi ve en hesaplı işi yapmayı seçti. Bu durumun devam etmesini bekliyoruz. Ülkeler arası ilişkilerin düzelmesi, karşılıklı ticaret hacmimizi daha da artıracaktır." dedi.

Dış ticaret hacminin 2-3 yıl içinde 7,5 milyar dolar seviyesini aşabileceğini kaydeden Akçakayalıoğlu, buna karşın karşılıklı yatırımlar ve turizm sektörünün çok zayıf seyrettiğinin altını çizdi.

İsrail'den gelen turist sayısının 700 bine yaklaştığı yıllar olduğunu belirten Akçakayalıoğlu, "İlişkiler bozulduktan sonra bu rakam 100-150 bin bandına düştü. Aslında her yıl en az 1 milyon turist gelme potansiyeli var." ifadelerini kullandı.

- "Doğalgaz konusu stratejik önemde"

İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Projesi'nin etkisiyle finans başta olmak üzere birçok sektörde İsrailli yatırımcının Türkiye'ye gelme potansiyeli olduğunu anlatan Akçakayalıoğlu, "En stratejik ve güncel konu doğalgaz. İlişkilerin normalleşmesi İsrail gazının, Türkiye üzerinden Avrupa piyasalarına ulaşma imkanını yaratabilir. Bu da kazan-kazan durumunu oluşturacaktır. Bu durum ticaret hacmimizi birkaç katına çıkaracaktır." diye konuştu.

İsrailli firmaların Türk paydaşlarıyla Ortadoğu pazarında yer alabildiğini, bunun da Türkiye ekonomisi ve dış ticaretine olumlu katkı sağladığını söyleyen Akçakayalıoğlu, ekonomik ilişkiler güçlendikçe Türkiye'nin, İsrail ile yüksek teknoloji ürünleri konusunda işbirliği yapmasının büyük fayda sağlayacağının altını çizdi.

İsrailli iş adamlarının Türkiye'yi nasıl algıladıklarına ilişkin de değerlendirmelerde bulunan Akçakayalıoğlu, şunları kaydetti:

"İki ülke arasında yaşanan gerilim öncesinde İsrail'de sokaktaki insanlar ve iş adamlarının Türkiye'ye sevgi ve hayranlık beslediği söylenebilir. Ekonomik istatistikleri de göz önünde bulundurursak, iş dünyasındaki yıpranmanın diplomatik ilişkilerdeki yıpranma seviyesine gelmediğini çok rahatlıkla söyleyebilirim. İş dünyasının diplomatik ilişkilerdeki olumlu gidişata kolaylıkla katkı sağlayacağına inanıyorum."

- "İlişkiler normalleşirse nefes alırız"

İsrail’de 22 yıldır faaliyet gösteren Türk şirketi Yılmazlar İnşaat’ın Genel Müdürü Ahmet Arık da iki ülke ilişkilerindeki olası normalleşmenin, inşaat sektörüne de olumlu yansıyacağını söyledi.

Arık, İsrail’de gökdelen, alışveriş merkezi ve kamu binaları gibi önemli projelere imza attıklarını, Türkiye'den getirdiklerini bin 200 işçiyi istihdam ettiklerini ifade etti. Şirketlerine haksız şekilde 40 milyon dolarlık vergi borcu çıkarıldığını ve konunun mahkemeye taşındığını anlatan Arık, “Bunun siyasi bir konu olduğunu düşünüyoruz. İşveren vergisi adı altında 2007-2015 dönemi için bizden 40 milyon dolar istiyorlar. Bu durum, Savunma Sanayii Müsteşarlığı ile İsrail Savunma Bakanlığı firması IMI arasındaki off-set anlaşmasına, iki ülke arasındaki çiftte vergilendirmenin önlenmesi anlaşmasına aykırı. Haksızlıkla karşı karşıyayız. İki ülke ilişkilerinin normalleşmesinin bizim de sıkıntılarımızın giderilmesine, nefes almamıza yardımcı olacağına inanıyoruz. Bu nedenle görüşmelerde bu konu da gündeme gelmeli. Türkiye'den destek bekliyoruz.” diye konuştu.

Türkiye ile İsrail arasındaki dış ticaretin (milyon dolar) ve İsrailli turist sayısının son 5 yıldaki değişimi şöyle:

AA