TBMM (AA) - İade taleplerinde kişi iadeye rıza göstermesi halinde normal iade usulü uygulanmadan talep eden devlete iade edilebilecek; rıza göstermemesi halinde ise mahkeme iade şartlarını inceleyerek iade talebinin kabul edilebilir olup olmadığına karar verecek.

TBMM Adalet Komisyonunda kabul edilen, Cezai Konularda Uluslararası Adli İşbirliği Kanunu Tasarısı'nda, iadenin talebinin kabul edilemeyeceği haller belirleniyor.

Buna göre, Uluslararası Ceza Divanına taraf olmanın gerektirdiği yükümlülükler hariç olmak üzere iadesi talep edilen kişinin Türk vatandaşı olması, ırkı, etnik kökeni, dini, vatandaşlığı, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi görüşleri nedeniyle soruşturmaya maruz bırakılacağına, cezalandırılacağına, işkence veya kötü muameleye maruz kalacağına dair kuvvetli şüphe olması halinde iade talebi kabul edilmeyecek.

İade talebine esas teşkil eden fiilin düşünce suçu, siyasi suç, sırf askeri suç niteliğinde olması, Türkiye'nin güvenliğine karşı, Türk vatandaşının zararına işlenmesi, Türkiye'nin yargılama yetkisine giren bir suç olması, zamanaşımına veya affa uğramış olması; ayrıca iadesi talep edilen kişi hakkında, talebe konu fiil nedeniyle daha önce Türkiye'de beraat veya mahkumiyet kararı verilmiş olması, iade talebinin, ölüm cezası veya insan onuru ile bağdaşmayan bir ceza gerektiren suçlara ilişkin olması hallerinde de iade talebi red edilecek.

Talep eden devletin, ölüm cezasının infaz edilmeyeceğine dair yeterli teminat vermesi durumunda iade talebi kabul edilebilecek. Ancak iadesi talep edilen kişinin, talep tarihinde 18 yaşını doldurmamış olması, uzun zamandan beri Türkiye'de bulunması veya evli olması halinde iade talebi kabul edilmeyebilecek.

- Sınır dışı kararında Adalet Bakanlığının görüşü alınacak

Yabancı kişi, iade sürecinde Adalet Bakanlığı görüşü alınmadan sınır dışı edilemeyecek.

Adalet Bakanlığı iade taleplerini inceleyerek, lüzum görmesi halinde ek bilgi ve belge talebinde bulunabilecek ve gerekli şartları taşımayan talepleri reddedebilecek.

İade talebine konu olabilecek bir suçun işlendiğinin kabulü için kuvvetli şüphe bulunması halinde, iade talebinin Adalet Bakanlığına ulaşmasından önce, ilgili devletin talebi ve Adalet Bakanlığının uygun bulması üzerine kişi geçici olarak tutuklanabilecek. İade talebine konu olabilecek ve suçu 3 yıldan az olmayan hapis cezası gerektirecek suçları işlediği yönünde kuvvetli şüphe bulunan kişi, ilgili devletin talebi aranmaksızın geçici olarak tutuklanabilecek.

İlgili devletin geçici tutuklama talebi, kişinin iade amacıyla yakalanması için İçişleri Bakanlığına gönderilecek. Yakalanan kişi, en geç 24 saat içinde sulh ceza hakimi önüne çıkarılacak ve en fazla 40 gün geçici tutuklu kalabilecek.

İlgili devletin belirlenen süre içinde iade evrakını iletmemesi halinde geçici tutuklama veya adli kontrol kararı kaldırılacak.

- İade kararını ağır ceza mahkemesi verecek

İade talebi hakkında karar vermeye, kişinin bulunduğu yerdeki ağır ceza mahkemesi yetkili olacak. Kişinin bulunduğu yer belli değilse Ankara Ağır Ceza Mahkemesi yetkili olacak.

Kişi iadeye rıza göstermesi halinde normal iade usulü uygulanmadan talep eden devlete iade edilebilecek. Kişinin rızaya dayalı iade usulünü kabul etmemesi halinde ise mahkeme iade şartlarını inceleyerek iade talebinin kabul edilebilir olup olmadığına karar verecek.

İade talebinin kabul edilmesi durumunda bu kararın yerine getirilmesi, Dışişleri ve İçişleri bakanlıklarının görüşü alınarak, adalet bakanının teklifi ve başbakanın onayına bağlı olacak.

İadesine karar verilen kişi, talep eden devlet tarafından kararlaştırılan tarihte teslim alınamazsa, mahkeme 30 gün sonra o kişi hakkındaki koruma tedbirini kaldıracak.

Bu kişi hakkında, başka bir suç nedeniyle Türkiye'de hapis cezası bulunması veya kişinin seyahat edebilecek durumda olmaması halinde Adalet Bakanlığınca teslimin ertelenmesine karar verilebilecek. Suçun işlenmesiyle elde edilen ve kişi yakalandığında üzerinde ele geçen veya daha sonra ortaya çıkan eşya, talep eden devlete teslim edilebilecek.

- Transit geçişine izin verilebilecek

Türk hukuku açısından iade koşullarının bulunması durumunda, bir devlet tarafından başka bir devlete iadesine karar verilen kişinin Türkiye'den transit geçişine izin verilebilecek.

Transit geçişin 24 saatten fazla sürmesi ve bu nedenle kişinin hürriyetinin kısıtlanması ihtiyacının ortaya çıkması durumunda transit geçişin sağlanması amacıyla 7 günü geçmemek üzere geçici tutuklama kararı alınabilecek. Transit geçiş talebinin reddini gerektiren nedenlerin ortaya çıkması veya kişinin transit geçiş sırasında suç işlemesi halinde transit geçiş durdurulabilecek.

Soruşturmanın sonuçlandırılabilmesi ya da mahkumiyet kararlarının infazı amacıyla yabancı bir ülkede bulunan ve hakkında yakalama emri veya tutuklama kararı verilen kişinin Türkiye'ye iadesi, adli mercilerce istenebilecek.

Adalet Bakanlığı, talebin iadesi için gerekli şartları taşımaması, cezevinde geçirilecek süre dikkate alındığında, iade yoluna başvurulmasının kişi ve kamu yararı arasında açık bir orantısızlığa sebep olması, Türkiye'nin milli güvenliğinin veya uluslararası ilişkilerinin zarar görme ihtimalinin bulunması durumunda, iade talebini yabancı devlete iletmeden reddedebilecek.

(Sürecek)

AA