Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Genel Türk Tarihi Aanabilim Dalında Dr. Öğretim Üyesi Sefer Solmaz; “Türklerin Müslümanlığı Meselesi” üzerine bir konferans verdi.

Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Genel Türk Tarihi Aanabilim Dalında Dr. Öğretim Üyesi Sefer Solmaz; “Türklerin Müslümanlığı Meselesi” üzerine bir konferans verdi.

Solmaz: “Türklerin Talas Savaşı ile birlikte Müslüman olduğu bilgisi yanlıştır. Türklerin Müslüman oluşu 300 yıllık bir sürece yayılmıştır. Ahmet Yesevî’nin Hikmetleri, Türklerin Müslüman olmasında etkili olmuştur.” dedi.

Muhammet Acıyan, program açış konuşmasında Üyesi Sefer Solmaz’ın “İtil Bulgarları” kitabının tanıtımını yaptı.

Solmaz, Türklerin Müslüman olmasının Türk ve dünya tarihi açısından büyük önem taşıdığını, Türk-Arap ilişkileri çerçevesinde konuyu ele alacağını belirterek Türklerin kabul ettiği dinler üzerinde durdu.

TÜRKLERİN DİN ANLAYIŞI

Türklerin çeşitli dönemlerde farklı dinleri kabul ettiğini ifade eden Solmaz; “Tabgaçlar Budizm’i Çin tesiriyle kabul etmişler, hızlı bir şekilde kültürlerini kaybeden Tabgaçlar Çinlileşerek ortadan kalkmışlardır. 762’de Maniheizm’i benimseyen Uygurların hayat ve geçim şartları değişmiştir. Maniheizm’de hayvan eti yemek yasak olduğu için ekonominin temeli olan hayvancılığı bırakıp yılın tamamını kışlaklarda geçirmeye başladılar. Uygurlar döneminde yerleşik hayata geçildiği iddiası yanlıştır. Uygurlardan çok önceleri yerleşik hayata geçilmiştir.”  “Musevîliği benimseyen Hazarlarda çok hukuklu sistem vardır. Müslüman, Hristiyan, Musevî ve Pagan hâkimler görev yapıyorlardı. Hristiyanlığı benimseyen Peçenek, Uz, Başkurt ve Kumanlardır. Tuna Bulgarları yoğun Slav nüfus arasında kimliklerini kaybederek Hristiyanlaşmışlardır.” dedi.

TÜRK-ARAP YAKINLAŞMASI

Solmaz, Türklerle Arapların ticaret yoluyla yakınlaştığını Türk-Arap  ilişkisinin Talas savaşı öncesinde başladığını belirterek “Cahiliye Devri şiirlerinde Türklerle ilgili bilgiye rastlıyoruz. Peygamberimizin ticaret amacıyla Medain’e gittiği rivayet edilir. İlk şehit edilen Sümeyye’nin  Özbekistan’dan köle olarak getirildiği, isminin Yamuk olduğu Hamidullah Hoca tarafından ifade edilmiştir. Kütüb-i Sitte’de Türklerle ilgili hadisler bulunmaktadır. Peygamberimizin itikafa Türk çadırında girdiği kaynaklarda yazılıdır. Hadislerde Türklerden bahsedilmesi Türklerin Müslüman olmasında etkili olmuştur.”

EMEVİ POLİTİKASI SONUCU BAŞLAYAN HOŞNUTSUZLUK

Solmaz tarihsel süreçte Türk-Arap ilişkisi üzerinde durdu. “Sasanî Devleti’nin yıkılmasından sonra Araplar Maveraünnehir’e ulaşmışlar. Hz. Ömer’in peygamberimizden işittiği “Türkler size ilişmediği sürece siz de onlara ilişmeyiniz.” sözü üzerine Araplar, Türk topraklarına akınlar yapmamışlar, ancak 89 yıllık  Emevî iktidarı döneminde Türk topraklarına akınlar yapılmıştır, Kuteybe b. Müslim’in Harezm’e vâli atanmasıyla ilk önce Baykent ele geçirilmiş, putlar şehrin meydanında yakılmıştır. Cami yaptırılarak Araplar buraya yerleştirilmiştir.” Budizm’in önemli merkezlerinden olan Buhâra Araplar tarafından ele geçirildikten sonra her yerli ailenin yanına bir Arap yerleştirildiğini, muhaliflerin şehrin dışına çıkarıldığını söyledikten sonra Solmaz: “İpek Yolu üzerindeki Semerkant da ele geçirildikten sonra putlar meydanda yaktırılmış, Emevî Halifesi Velid’in öldürülmesiyle Fergana’daki halk ayaklanmasında Kuteybe öldürülmüştür.” Ömer b. Abdülaziz döneminde peygamberimiz zamanının ikmal edildiği belirterek “Dinî amaç taşımayan dünyevî amaç taşıyan sınır boylarındaki fetih hareketleri durdurulmuş,  “Ömer b. Abdülaziz  iki buçuk yıllık iktidarında Müslümanlaştırma hareketine girişmiştir. Daha önce haksız alınan vergiler geri verilerek halkın gönlüne hitap edilmiştir. Yezid’in iktidara gelmesiyle eskiye dönüş yapılmıştır.”

EBUMÜSLİM HORASANİ İSYANI

Solmaz 89 yıllıkEmevî iktidarında 300 civarında isyan hareketi yapıldığını, Ebu Müslim Horasani’nin başlattığı isyanda kırsal kesimde oluşturulan yeraltı teşkilatlarının etkisi üzerinde durduktan sonra Ahmet Yesevî “Hikmet” lerinin Türklerin Müslümanlaşması üzerindeki etkisine vurgu yaptı. “İlk Müslüman Türk devleti İtil Bulgarlarıdır. Orta Asya’daki İlk Müslüman Türk devleti Karahanlılardır. 960’da 200 bin çadır piramit şeklinde, baş Müslüman olunca alt tabaka da Müslüman olmuştur. Türkler Abbasîler döneminde halifenin askeri gücü olmuş, Batınîlik, Şiîlik, Karmatîlik ve Haçlı karşısında koruyucu unsur olmuştur.”

Sefer Solmaz konuşmasının sonunda Hristiyan olan Türklerin kimliklerini kaybettiklerini, Müslüman olan İtil Bulgarlarının kimliklerini koruduklarını belirtti.

Program sonunda TEYAD Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Oğuz ve Selçuklu Araştırmaları Merkezi Müdürü Doç. Dr. Mehmet Ali Hacıgökmen tarafından Dr. Öğretim Üyesi Sefer Solmaz’a günün anısına hediye takdim edildi.