BUDAPEŞTE (AA) - MEHMET YILMAZ - Avrupa Birliği'ne (AB) üye büyük ülkelerin, Avusturya, Çekya ve Slovakya'dan oluşan Slavkov Üçgeni (S3) aracılığıyla Avrupa'daki sığınmacı krizi sonrası iş birliğini güçlendiren ve AB içinde ortak hareket etmeye çalışan Vişegrad Dörtlüsü'nü (V4) bölmeyi amaçladığı iddia ediliyor.

Sığınmacı konusunda izlediği sert tutumla gündeme gelen ve AB'deki çıkarları birbirine yakın olduğu için ortak hareket etmeye çalışan V4'ün kendi arasındaki iş birliğinin büyük AB ülkeleri tarafından hoş karşılanmadığını, bu yüzden V4'ün zayıflatılması için bazı girişimlerin olduğu öne sürülüyor.

Uzmanlar, S3'ün aslında Almanya, Avusturya ve Fransa'nın bir projesi olduğuna işaret ederek, Polonya, Macaristan, Çekya ve Slovakya'nın oluşturduğu V4'ün kendi içindeki güçlü iş birliğinin ne Batı'nın ne de Rusya'nın hoşuna gittiği değerlendirmesinde bulunuyor.

Siyaset bilimci ve gazeteci Gabor Stier, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Orta Avrupa'da herkesin bölge ülkelerinin bir araya gelmesi gerektiği konusunda hemfikir olduğunu ancak tarihi ve siyasi sorunlardan dolayı bunun bir türlü gerçekleştirilemediğini belirtti.

V4'ün de kurulduğu günden bu yana bölünmüşlük sorunu ile mücadele ettiğine dikkati çeken Stier, ''V4'ün tarihine baktığımızda üye ülkeler arasındaki ilişkilerin hep dalgalı bir şekilde seyrettiğini görüyoruz. V4 ülkeleri, ancak son dönemdeki sığınmacı krizinin ardından iş birliğini güçlendirdi. Kendi aralarındaki tüm sorunlara karşı AB'de de ortak hareket etmeye başladılar. V4 ülkelerinin Brüksel'deki çıkarları aşağı yukarı aynı olduğu için ortak hareket ediyorlar.'' dedi.

V4 içindeki etkili iş birliğinin birçok ülkenin hoşuna gitmediğini, hem AB'de içinde hem de AB dışında bazı ülkelerin bu birliği parçalamaya yönelik girişimlerde bulunduğunu öne süren Stier, ''S3, aslında Almanya, Avusturya ve Fransa projesi çünkü Almanya ve Fransa, kendi çıkarlarını ortak olarak koruyabilen, güçlü bir Orta Avrupa ülkeleri ortaklığını istemiyor. Avusturya ise V4'e liderlik etmediği için bu birliği istemiyor. V4'ün kendi içindeki güçlü iş birliği ne Batı'nın ne de Rusya'nın hoşuna gidiyor. V4 etkili bir şekilde hareket ettiği zaman AB içinde ve dışındaki rakiplerinin çıkarlarını zedelemiş oluyor. Şu an Almanya ve Fransa, Slovakya ve Çekya'yı çekirdek Avrupa'ya dahil ederek yani Polonya ve Macaristan hükümetlerinden uzaklaştırarak V4'ü parçalamaya çalışıyor.'' şeklinde konuştu.

Slovenya ve Hırvatistan'ın S3'e dahil olacağı iddialarına katılmadığına, S3'ün amacının iş birliği oluşturmaktan öte V4'ü parçalamak olduğuna işaret eden Stier, sözlerini şöyle sürdürdü:

''S3 kurulduğunda aslında ideolojik bir birliktelik vardı çünkü üç ülkede de solcu hükümetler iktidardaydı. Ayrıca S3'ün tek amacı bölmek. Bu yüzden üye ülkeler arasında ciddi bir iş birliği oluşmasını beklemiyorum. Slovenya kesinlikle S3'e üye olmayacaktır. Slovenya'nın komşusu Avusturya ile çok iyi ilişkileri var ancak diğer komşusu Hırvatistan'ın katılacağı bir birliğe girmeyeceğini düşünüyorum. Ayrıca güçlü ve etkili bir Orta Avrupa iş birliğinin oluşmasını istediği için Slovenya'nın V4'ün parçalanmasını hedefleyen bir oluşuma katılması, izlediği dış politikaya ters düşer. Hırvatistan'ın S3'e üyeliği konusunda ise ben de kararsızım. Çünkü bu ülkenin kolay bir şekilde üye yapılabileceğini düşünüyorum.''

- ''S3, hiçbir şekilde V4'ün alternatifi olamayacak"

Siyaset bilimci Doçent Dr. Zoltan Kiszelly de ''2 yıl önce S3'ü kurduklarında Avusturya, Çekya ve Slovakya'da Sosyal Demokratlar hükümetteydi. Bu birliğin şu an için yürüdüğünü aslında pek söyleyemeyiz çünkü herhangi bir konuda inisiyatif almış değiller. S3, hiçbir şekilde V4'ün alternatifi olamayacak çünkü V4 ülkeleri ortak tarihe sahip. Bu arada Avusturya'nın durumu her zaman farklı.'' şeklinde konuştu.

Batı'nın V4 üyeleri Polonya ve Macaristan ile Çekya ve Slovakya'yı iki ayrı kefeye koyarak grubu bölmeyi amaçladığını, S3'ün de bu amaçla kurulduğunu ileri süren Kiszelly, ''Batı, bugün de V4'ü bölmeye çalışıyor. V4'ün iş birliği aslında sığınmacı krizi ile derinleşti.'' dedi.

V4'ün kendi içinde farklı sorunları olsa da ortak noktalarının çok daha fazla olduğunu vurgulayan Kiszelly, ''V4 daha fazla büyümeyecek. 1980'li yılların sonunda bu konuda bazı girişimler yapıldı ama bunların tümü başarısız oldu. Bugün AB fonlarının dağıtılması ve sığınmacıların zorunlu kota kapsamında kabul edilmesi gibi konular V4'ü bir arada tutuyor.'' diye konuştu.

S3 ülkeleri arasındaki iş birliğinde ciddi bir ilerleme beklemediğine ancak ileride bu oluşumun da harekete geçebileceğine dikkati çeken Kiszelly, ''Avusturya ve Çekya'da sonbahardaki seçim var. Seçimi sosyal demokrat partiler kazanmazsa bu ülkelerin hükümetleri arasındaki iş birliği zayıflayabilir ama S3 ismen de olsa ayakta kalır. Bölgesel ülkelerin iş birliğine girmesi tabii ki çok önemli. 25 yıl önce kurulan V4, 20 yıl boyunca ciddi bir oluşuma dönüşemedi. S3'ün genişleyeceğini düşünmüyorum çünkü masada ne kadar çok ortak olursa karar alma işi de o kadar zorlaşır.'' değerlendirmesinde bulundu.

- Slavkov Üçgeni

S3, 29 Ocak 2015'te Avusturya Başbakanı Werner Faymann, Çekya Başbakanı Bohusav Sobotka ve Slovakya Başbakanı Robert Fico'nun, Çekya'nın Slavkov kentinde imzaladıkları iş birliği anlaşmasıyla kuruldu. Faymann, Sobotka ve Fico, altyapı, enerji güvenliği gibi konularda iş birliğinin geliştirilmesini öngören anlaşmayı imzaladıktan sonra S3'ün V4'e rakip olarak oluşturulmadığını özellikle belirtmişlerdi.

- Vişegrad Grubu

Grubun temeli, Macar, Leh ve Çek krallarının Macaristan'ın Vişegrad kentinde 1335'te vardığı anlaşmaya dayanıyor. Orta Avrupa Birliği olarak da bilinen V4, Polonya Cumhurbaşkanı Lech Walesa, Çekoslovakya Cumhurbaşkanı Vaclav Havel ve Macaristan Cumhurbaşkanı Jozsef Antall tarafından 15 Şubat 1995'te kuruldu. 1993'te Çekoslovakya'nın Çek Cumhuriyeti ve Slovakya olarak ikiye bölünmesiyle grup, dört üyeli birliğe dönüştü.

AA