Kayseri'nin Melikgazi ilçesine bağlı Ağırnas Mahallesi, Osmanlı'nın Baş Mimarı Mimar Sinan'ın doğduğu yer olmasının yanı sıra, bir başka önemli kültürel mirasla da öne çıkıyor: Dorak Taşı. Yapısıyla diğer taşlardan ayrılan ve dünyada sadece bu bölgede çıkarılan dorak taşı, özellikle yoğurt süzme geleneğinde kullanılarak yoğurtların hem daha lezzetli hem de daha uzun ömürlü olmasını sağlıyor.

Asırlık Sanatın Son Temsilcisi

Babasından öğrendiği mesleği sürdüren ve günümüzde sayılı dorak taşı ustasından biri olan Oğuz Ayata, bu eşsiz zanaatı yaşatmaya çalışıyor. Ayata, Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcıları kimliğini alarak sanatını resmen tescilletti.

Sanatını yüzyıllardır kullanılan ekipmanlarla, hatta elektrikli alet kullanmadan sürdürdüğünü belirten Ayata, bu yola babasının çocukluğunda yaptığı bir dorak taşını görerek başladığını anlattı. Ayata, "Dorak taşını bana babam öğretti, benim ustam babam Bekir Ayata'dır," diyerek ustasına duyduğu saygıyı dile getirdi. Sanatın yaklaşık 2200 yıllık bir Türk geleneği olan yoğurtla birlikte kullanıldığını düşündüğünü ifade eden Ayata, "Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısı olarak sanatımızı yapmaya devam edeceğim," şeklinde konuştu. Ayata, madeni sadece kendi köylerinde bulunan bu önemli sanatın kendisinden sonra da devam etmesi arzusunu dile getirdi.

Bilim ve Kültür Taşına Sahip Çıkıyor

Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtım Vakfı (ÇEKÜL) Kayseri İl Temsilcisi Prof. Dr. Osman Özsoy, Ağırnas'ın Mimar Sinan ile simgeleştiğini ve taşın bölge için insanlık tarihi boyunca önemli bir malzeme olduğunu vurguladı. Özsoy, bu özel taşa "Dorak taşı" adını verdiklerini ve coğrafi işaret alabilecek kadar önemli olduğunu belirtti. Dorak taşının yoğurdun özünden suyunun ayrışması için kullanıldığını ve bu geleneğin özellikle buzdolabının olmadığı dönemlerde yoğurdu muhafaza etmek için hayati öneme sahip olduğunu kaydetti.

Prof. Dr. Özsoy, dorak taşı ustalığının tek merkezi olan Ağırnas-Koramaz Vadisi'nde usta sayısının azaldığına dikkat çekerek, 2025 yılında Kültür Bakanlığı tarafından kimlik verilen Oğuz Ayata'nın bu mirası taşıyan önemli isimlerden biri olduğunu söyledi. Bölgeye olan ilginin artmasıyla dorak taşının yaygınlaştığını ifade eden Özsoy, lise öğrencilerinin (Nazlı Hayat Baykan ve Beren Kandefer) TÜBİTAK projeleri ile taşın bilimsel niteliklerini araştırdığını ve patentleme sürecini başlattığını açıkladı. Özsoy, bu gelişmelerle birlikte dorak yoğurdu ve taşının bir marka haline geleceğini öngördüklerini belirtti.