İŞÇİ - İŞVERENLER İÇİN İHBAR ÖNELLERİ VE İHBAR TAZMİNATI UYGULAMASI

 İşçi belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyorsa, haklı neden olmadan sözleşme feshedilecekse ancak belirli bir süre önceden haber vermek suretiyle fesih yapılabilir. Bu durum hem işçi hem de işveren için geçerlidir. İş Kanununda iş sözleşmesini feshetmek isteye tarafın ne kadar süre önceden haber vermesi gerektiği düzenlenmiştir. Söz konusu yükümlülüğe uymayan taraf, ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır. 

İŞÇİNİN KIDEMİ ARTTIKÇA HABER VERİLMESİ GEREKEN SÜRE UZAR.

İş Kanununa göre, sözleşmesini sona erdirmek isteyen ancak bunun için haklı nedeni bulunmayan tarafa belirli bir süre önce karşı tarafa (sözleşmenin diğer tarafına) haber verme zorunluluğu getirilmiştir. Kanundaki haber verme zorunluluğuna ilişkin düzenlemede esas olan işçinin o işyerindeki çalışma süresidir. Dolayısıyla sözleşmeyi hangi taraf sona erdirmek isterse istesin bildirim-ihbar (haber verme) süreleri işçinin o işyerindeki kıdemine göre belirlenecektir. Buna göre fesih bildirim süresi:

- Kıdemi 6 aydan az olan (0-6 ay arası) işçi için 2 hafta,

- Kıdemi 6 aydan 1.5 yıla kadar (6 ay-1.5 yıl arası) olan işçi için 4 hafta,

- Kıdemi 1.5 yıldan 3 yıla kadar (1.5 yıl-3 yıl arası) olan işçi için 6 hafta,

- Kıdemi 3 yıldan fazla olan işçi için 8 haftadır.

Buna göre işçinin kıdemi yıldan fazla ise ve haklı neden olmadan iş sözleşmesi sona erdirilmek isteniyorsa 8 hafta önceden karşı tarafa haber vermek gerekecektir. Bu süre 3 aydır işyerinde çalışan bir işçi için yukarıda da ifade edildiği gibi 2 haftadır.

KANUNDAKİ BİLDİRİM SÜRELERİ (İHBAR ÖNELLERİ), HEM İŞÇİ HEM DE İŞVEREN İÇİN ÖNGÖRÜLMÜŞ SÜRELERDİR.

Yukarıda ifade edilen bildirim süreleri hem işçiye hem de işverene uygulanacaktır. Dolayısıyla haklı neden olmaksızın işveren iş sözleşmesini sona erdirmek istiyorsa işveren; işçi sona erdirmek istiyorsa işçi söz konusu sürelere uymalıdır. Aksi halde bahsedilen sürenin ücreti kadar tazminat ödemek zorunda kalır ki, bu tazminata ihbar tazminatı denir.

Çalışma hayatında, genellikle işverenler söz konusu sürelere uyma zorunluluğunu bilmektedir. Ancak işçiler bu zorunluluğun sadece işverene yönelik olduğu yanlış düşüncesi nedeniyle ihbar tazminatı talepleri ile karşı karşıya kalmaktadırlar.

İHBAR SÜRELERİNE UYMAMANIN MÜEYYİDESİ İHBAR TAZMİNATIDIR.

İş Kanununda gösterilen bildirim koşuluna uymadan işi terk eden işçi ya da aynı şekilde işçinin işine son veren işveren, Kanunda gösterilen bildirim sürelerine ilişkin ücret tutarını tazminat olarak ödemek zorundadır. Bu tazminat “ihbar tazminatı”dır.

İhbar tazminatı brüt ücret üzerinden hesaplanır. İhbar tazminatı istenebilmesi için ayrıca zarara uğramak gerekmez. Yukarıdaki sürelere uyulmaması tazminatın istenebilmesi için yeterlidir.

İhbar tazminatına yasal faiz uygulanır. Yine ihbar tazminatında zamanaşımı süresi 10 yıldır.

İŞVEREN, BİLDİRİM SÜRELERİNE İLİŞKİN ÜCRETİ PEŞİN VEREREK İŞÇİYİ İŞTEN ÇIKARABİLİR.

İşveren işçiye bildirim süresi kullandırma yerine, söz konusu süreye ilişkin ücreti peşin vererek işçiyi işten çıkarabilir. Buna göre, işveren bildirim sürelerine ilişkin ücreti peşin olarak ödemişse işçiyi derhal işten çıkarabilir.

İSTER İŞÇİ, İSTER İŞVEREN FESİH BİLDİRİMİNDE BULUNSUN, BİLDİRİM SÜRESİ İÇİNDE İŞVEREN İŞÇİYE YENİ BİR İŞ BULMASI İÇİN GEREKLİ OLAN İŞ ARAMAZ İZNİNİ ÇALIŞMA SAATLERİ İÇİNDE VE ÜCRET KESİNTİSİ YAPMADAN VERMEK ZORUNDADIR.

Bildirim süreleri içinde verilmek zorunda olan yeni iş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz. İşçi isterse izin saatlerini birleştirerek kullanabilir. Bu takdirde işçi bunu işten ayrılacağı günden önceki günlere rastlatmak ve durumu işverene bildirmek zorundadır.

İşveren yeni iş arama izni vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırırsa işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırılan sürenin ücretini %100 zamlı öder.