ANKARA (AA) - MERVE YILDIZALP - Ankara Üniversitesi (AÜ) Yaşlılık Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (YAŞAM) Müdürü Prof. Dr. Emine Özmete, yaşlının savunmasızlığı, potansiyel istismar durumu ile kişisel hakların aile içinde ihlali açısından her beş yaşlıdan birinin ihmal ya da istismara uğradığını belirtti.

Özmete, 15 Haziran Dünya Yaşlı İstismarı Farkındalık Günü'nde, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yaşlı istismarının insan hakları sorunu olduğunu söyledi.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre yaşlı istismarı oranının yüzde 4-6 arasında olduğunu aktaran Özmete, son yıllarda kadın, çocuk ve engellilere yönelik şiddetle mücadelenin çok sık gündeme geldiğini, yaşlı istismarı ile ilgili yapılan çalışmaların sayısının ise sınırlı olduğunu vurguladı.

AÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü Öğretim Üyesi de olan Prof. Dr. Özmete, bu yıl Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa, Burdur, Trabzon, Batman ve Diyarbakır'da kendi evinde ya da çocukları ile yaşayan 60 ve daha büyük yaştaki 465 yaşlı ile "yaşlı ihmal ve istismarı araştırması" gerçekleştirdiğini belirtti.

Araştırmaya katılanların ortalama yaşının 71, 75 yaş ve daha küçük yaşta olanların oranının yüzde 69,2, 75 ile daha büyük yaştakilerin oranının da yüzde 30,8 olduğunu ifade eden Özmete, kadınların çoğunluğunun ev kadını, erkeklerin ise işçi, çiftçi ve esnaf olduğunu söyledi.

Yaşlıların yüzde 61,9'unun evli olduğunu, yüzde 32,5'inin de eşini kaybettiğini belirten Özmete, eşi yaşamını yitiren ve yeniden evlenmeyen yaşlı kadınların oranı yüzde 45,9 iken, bu oranın yaşlı erkeklerde 20,2'ye düştüğünü aktardı. Yalnız yaşayan yaşlı kadınların oranının, erkeklerin iki katı olduğuna dikkati çeken Özmete, aynı şekilde çocukları ile yaşayan yaşlı kadınların oranının, yaşlı erkeklerin oranının iki katı olduğunu dile getirdi.

Özmete, yaşlıların yüzde 51,5'inin gelir düzeylerini yeterli bulurken, yüzde 48,5'inin gelirlerinden memnun olmadığını belirttiğini ifade etti.

- "Yaşlı kadınların yüzde 41,4'ü yalnız ve üzgün hissediyor"

Araştırmada, yaşlıların yüzde 72,9'unun yanında kendileri ile zaman geçiren, ihtiyaç olduğunda alışverişe ya da doktora götüren birilerinin bulunmadığı sonucuna ulaşıldığını belirten Özmete, şunları dile getirdi:

"Yaşlı erkeklerin yüzde 35,4'ü kendileri ile zaman geçiren, ihtiyaç olduğunda alışverişe ya da doktora götüren birilerinin olduğunu belirtirken, bu anlamda destek almak için birilerinin olduğunu belirten yaşlı kadınların oranı ise yüzde 18'e düşüyor. Yaşlı kadınların yüzde 41,4'ü sıklıkla yalnız ve üzgün hissettiklerini belirtiyor. Sıklıkla yalnız ve üzgün hisseden yaşlı erkeklerin oranı ise yüzde 34,2. Yaşlı erkeklerin yüzde 9,1'i nasıl ve nerede yaşaması gerektiği gibi yaşamı hakkında önemli kararları, başkalarının verdiğini söylerlerken, bu oran yaşlı kadınlarda iki katına çıkıyor."

Yaşlıların yüzde 82,4'ünün ilaçlarını tek başına alabildiğini ve kendilerine yetebildiğini aktaran Özmete, yüzde 17,6'sının bunu gerçekleştiremediğini söyledi.

- "İstenmediklerini düşünüyorlar"

Özmete, yaşlıların yüzde 21,5'inin çevrelerinde istenmediklerini düşündüklerini belirttiklerini ifade ederek, ileri yaştaki erkeklerin yüzde 16,5'ine ve kadınların yüzde 10,4'üne aile bireylerinin hasta olmadıkları halde öyle gibi davrandıklarının belirlendiğini kaydetti.

- "Yaşlılar kendilerinin ihmal edildiğini ifade ediyor"

Yaşlıların yüzde 11,2'sinin yapmak istemedikleri şeylere zorlandıklarına işaret eden Özmete, şöyle devam etti:

"Yaşlıların yüzde 10,3'ü, izinleri olmadan kendilerine ait olan şeyleri, aile bireylerinin izinsiz aldıklarını söylemektedir. Yaşlıların yüzde 18,9'u ailelerindeki insanlara güvenmediklerini açıkladılar. Yaşlıların yüzde 17,8'ine bir yaşlı olarak kendilerine rahatsızlık ve zahmet verdiğini söyleyen aile bireylerinin olduğu belirlendi. Yaşlıların yüzde 15,1'inin yaşadıkları evde yeterli mahremiyete sahip olmadıkları saptandı. Yaşlıların yüzde 10,3'ü son zamanlarda yakın birilerinin kendilerine kötülük yapmayı veya zarar vermeyi denediklerini söyledi."

Yaşlıların yüzde 40'ının yemek yeme, zamanında ilaçlarını alma ve zamanında doktora gitme konusunda kendilerini ihmal ettiklerini belirten Özmete, yaşlıların yüzde 14,4'ünün evde kendilerine hakaret eden ve bağıran birilerinin olduğunu, yüzde 12,9'unun ise aç oldukları halde evdeki bireylerin kendilerine zamanında yemek vermediklerini söylediğini aktardı.

Prof. Dr. Özmete, araştırmanın sonuçları hakkında şu bilgileri verdi:

"Bu araştırmanın sonucuna göre, yaşlının savunmasızlığı, potansiyel istismar durumu ve kişisel olarak hakların aile içinde ihlali açısından her beş yaşlıdan biri (yüzde 20,2), ihmal ya da istismara uğramaktadır. Yaşlı ihmal ve istismarını en çok, yaşlının savunmasız olmasına bağlı durumlar etkilemektedir. 75 yaşından büyük olanların istismara uğrama olasılığı artıyor. Yaşamdan duyulan memnuniyetin az olması, sahip oldukları gelirden duydukları memnuniyetin az olması ve buna bağlı olarak sosyal yardımdan yararlanma oranının fazla olması, yaşlı ihmal ve istismarını artıran nedenler arasında yer alıyor. Araştırmada, yaşlılarda ihmal ve istismar açısından cinsiyetin önemli bir değişken olarak ortaya çıkmadığı görülmüştür."

AA