CUBA (AA) - TUFAN AKTAŞ/AREK LUAL - Dünyanın en yeni ülkesi Güney Sudan, halkın üçte birini yaşadıkları topraklardan koparan yarısından fazlasını ise yardıma muhtaç hale getiren iç savaşın dört yılını geride bıraktı.

Devlet Başkanı Salva Kiir Mayardit'in, Aralık 2013'te, yardımcısı Riek Machar'ı “darbe teşebbüsünde bulunduğu” iddiasıyla görevden almasının ardından başlayan savaşta, liderler kendi siyasi amaçları için mücadelelerini sürdürürken aradan geçen dört yılda savaşın tek kaybedeni halk oldu.

Savaşın büyüttüğü kabilecilik ve etnik düşmanlık halk arasındaki birlikteliği zedelerken geçen hafta imzalanan ateşkes anlaşması ile ülkede barış umutları yeniden doğdu.

Birleşmiş Milletler (BM), gelecek sene 7 milyon Güney Sudanlının insani yardıma ihtiyaç duyacağının tahmin edildiğini ve ekonomik kriz sebebiyle halkı yine zor günlerin beklediğini bildirdi.

- "Güney Sudan barış olmadan ileriye gidemez"

AA muhabirine konuşan Güney Sudanlı genç yazar Robert Kwith yapılan anlaşmanın tam anlamıyla uygulanmadığı takdirde bir anlamı olmadığını belirterek, "Barış anlaşmasının imzalanması iyi ama kararlılık yoksa bu anlaşmanın işe yarayacağını düşünmüyorum." diye konuştu.

Cuba Üniversitesi öğrencisi Akot Joshua de liderlerin atacakları adımlarla barış yönündeki kararlılıklarını göstermeleri gerektiğini söyledi. Joshua, “Bence liderler her zaman yaptıklarıyla örnek olmalı. Eğer anlaşma imzalıyorlarsa bu yolda ilerlemeliler ve insanlar da onların ne yaptıklarını örnek almalı ve onları takip etmeli." dedi.

Öğrenci Mimi Moses ise "Liderlerin vatandaşları bölmekten vazgeçip, kabileciliği bırakmasını istiyoruz. Onlardan tek isteğimiz bizi birlik içerisinde tutmaları. Güney Sudan barış olmadan ileriye gidemez.” ifadesini kullandı.

- 7 milyon kişinin insani yardıma ihtiyacı var

BM, Güney Sudan'da gelecek sene uygulanması için hazırladığı insani kriz müdahale planında, 2018 yılında Güney Sudan’da yaklaşık 7 milyon kişinin gıda, barınma ve sağlık gibi alanlarda yardıma ihtiyaç duyacağının tahmin edildiğini açıkladı.

Şimdiye kadar iki milyona yakın kişinin iç göçe, 2 milyondan fazla kişinin ise komşu ülkelere göç ettiği bildirilen raporda, çoğunluğu Equatoria bölgesinden olmak üzere sadece 1 milyon insanın komşu Uganda'ya sığındığı kaydedildi.

Yardıma ihtiyaç duyanlardan yaklaşık 5 milyon 100 bin kişinin ihtiyacının gıda olduğu vurgulanırken, ülkedeki 5 yaş altındaki 1 milyon 100 bin çocuğun yetersiz beslenme sorunuyla karşı karşıya olduğu ifade edildi.

- Halk hayat pahalılığı ile boğuşuyor

Ateşkes anlaşmasının uygulamaya geçirilmesi halinde insani yardım geçişleri bir nebze olsun rahatlayacak olsa da durma noktasına gelen eğitim ve sağlık sisteminin gelecek sene de ülkenin en büyük sorunları olması bekleniyor.

BM'ye göre, savaşın beraberinde getirdiği ekonomik kriz ülke halkının en temel ihtiyaçlarına ulaşmasını bile zorlaştırıyor.

Ülkenin para birimi Güney Sudan poundu son üç senede büyük değer kaybederken, BM, başkent Cuba’da enflasyon sebebiyle birçok temel gıda maddesinin fiyatlarının ikiye katlandığını belirtiyor.

- 1,7 milyar dolara ihtiyaç var

Ülkede salgınlarla mücadele devam ederken, sağlık tesislerinin yıkılması, sağlık çalışanlarına yönelik saldırılar ve kamu çalışanlarının maaşlarını zamanında alamaması sebebiyle sağlık alanında düzenli hizmet verilemiyor.

İlaç ve profesyonel sağlık çalışanı temininde sıkıntı yaşayan Güney Sudan'daki sağlık tesislerinin sadece yüzde 22’si tam kapasite çalışabiliyor.

BM’ye göre Güney Sudanlıların 2018 yılında ihtiyaç duyduğu yardımın karşılanabilmesi için gereken miktar 1,7 milyar dolar.

- Bağımsızlıktan sonra dönenler yeniden göç etti

On yıllarca süren savaştan sonra başını Güney Sudan Devlet Başkanı Salva Kiir'in çektiği Sudan Halk Kurtuluş Ordusu (SPLA) ve Sudan arasında 2005 yılında barış anlaşması imzalandı.

Anlaşma sonrası 2011 yılında Güney Sudan'ın bağımsızlığını kazanmasıyla Kenya, Uganda, Etiyopya, Sudan ve Avrupa ülkelerine göçen ve göçmek zorunda kalan yüz binlerce insan topraklarına geri döndü.

Devlet Başkanı Mayardit'in 2013'te yardımcısı Machar'ı görevden almasının ardından ise iç savaş başladı.

- Gelecek yıl seçim planlanıyor

Taraflar, Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi (IGAD) gözetiminde yürütülen barış görüşmeleri çerçevesinde 17 Ağustos 2015'te anlaşmaya vardı, anlaşmaya uygun olarak kurulan geçici ulusal hükümet 28 Nisan'da göreve başladı. Ancak anlaşma, Mayardit'e bağlı güvenlik güçleriyle Machar yanlıları arasında 8 Temmuz 2016’da başlayan çatışmalar nedeniyle sekteye uğradı.

Geçen hafta pazar günü yürürlüğe giren ve hemen akabinde tarafların ihlal edildiğini ileri sürdüğü ateşkesin, gelecek yıl yapılması planlanan ve bu şartlarda gerçekleştirilmesinin zor olduğu düşünülen seçimlere nasıl etki edeceği bilinmiyor.

2015 yılında yapılan anlaşma gereği ülkenin 2018 yılında devlet başkanlığı seçimlerine gitmesi gerekiyor.

AA