PARİS (AA) - YUSUF ÖZCAN - Fransa'da Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un göreve başlamasıyla kaldırılması beklenen olağanüstü hal (OHAL), 6'ncı kez uzatılması amacıyla parlamentoya sunulacak. Yeni kararla, 15 Temmuz'da sona ermesi gereken OHAL kasım ayına kadar uzatılmış olacak. Böylece en son 1955'te 12 ayla tarihin en uzun OHAL döneminin yaşandığı ülkede halk, 23 ay üst üste olağanüstü hal altında hayatını sürdürmüş olacak.

Fransa'nın başkenti Paris'te 13 Kasım 2015'te altı farklı noktaya düzenlenen, 130 kişinin ölümüne yol açan terör saldırılarının ardından olağanüstü hal uygulaması ilan edildi. 26 Kasım 2015 ve 26 Şubat 2016'da OHAL üçer aylığına parlamento tarafından uzatıldı.

Geçen yıl Fransa'da düzenlenen 2016 Avrupa Futbol Şampiyonası (EURO2016) çerçevesinde OHAL tekrar uzatılarak, 26 Temmuz'a kadar sürdü. Bu tarihte sona ermesi gereken olağanüstü hal, 14 Temmuz'da Nice kentinde düzenlenen 84 kişinin hayatını kaybettiği terör saldırısının ardından 15 Aralık'a kadar bir kez daha uzatıldı.

Terör ve güvenlik tehdidi nedeniyle cumhurbaşkanı seçimine OHAL içinde girmeyi tercih eden hükümet, geçen yıl 15 Aralık'ta uygulamayı 15 Temmuz'a kadar uzattı. Böylece, OHAL 5. kez uzatılmış oldu.

Fransa Cumhurbaşkanı Macron, önceki gün yapılan Milli Güvenlik Kurulu toplantısının ardından, parlamentoya, 15 Temmuz'da sona erecek olağanüstü hal uygulamasının 1 Kasım'a kadar uzatılmasını talep edeceğini açıkladı. Talep, parlamentonun onayını aldığı taktirde Fransa'da OHAL 6. kez uzatılacak ve ülke aralıksız 23 ay OHAL'de olacak.

Fransa'da OHAL uygulaması 3 Nisan 1955'te Cezayir Savaşı sırasında yasalaştırıldı. Ülkede uygulama ilk kez 1955'te 12 ay için ilan edildi. Daha sonra 1958'te üç, 1961'te bir, 1984'te altı ve 2005'te iki aylık sürelerle OHAL ilan edildi.

- OHAL kapsamında yapılan değişiklikler

2015 yılının Ocak ayında mizah dergisi Charlie Hebdo'ya düzenlenen saldırıdan sonra şehir merkezlerinde, kamu binaları, AVM ve önemli alanlarda uygulanmaya başlanan asker destekli "devriye operasyonu", 13 Kasım saldırıları ile genişletilerek tüm ülkeye yayıldı. 10 binden fazla asker ve jandarma, Fransa sokaklarında devriye gezerek halka, güvenliğin sağlandığını telkin etmeye çalıştı.

OHAL ilanının ilk günlerinden itibaren adrese baskınlar, gözaltılar, soruşturmalar ve yargı süreçleri ivedilikle devreye sokuldu. Bu kapsamda, ülke genelinde kamuya açık yerlerin girişlerinde güvenlik kontrolleri yaygınlaştırılarak, üst arama sistemi getirildi. Saldırıyı takip eden üç gün boyunca Paris'te 11 metro istasyonu, bazı sinema ve konser salonları kapatıldı, spor müsabakaları askıya alındı, okul gezileri iptal edildi.

Uygulama kapsamında ayrıca 4 binden fazla adrese polis baskını yapıldı, yaklaşık 500 kişi sorgulandı, 77 savaş silahı olmak üzere 600 silah ele geçirildi.

17 Mayıs 2016 tarihinde de 426 kişinin gözaltına alındığı, bunlardan 95'inin yargı sürecinin devam ettiği belirtildi.

Fransa parlamentosunun hazırladığı rapora göre, 22 Aralık 2016'dan bu yana 115 baskın, 44 kişiye seyahat yasağı, bin 490 kimlik kontrolü ve araç araması yapıldı, 11 gösteri yasaklandı ve 14 güvenlik bölgesi oluşturuldu.

Fransa'nın yakın tarihinde en önemli kırılma anlarından biri olarak değerlendirilen Paris saldırıları, kendisini gururla "özgürlükler ve insan hakları ülkesi" olarak nitelendiren Fransa açısından, siyasetin ufkunu terörle mücadelenin belirlediği, bu amaçla insan hakları ve özgürlüklerden ciddi tavizlerin verildiği bir döneme de işaret etti.

Yaşanan toplumsal travmanın ardından terörle mücadele kapsamında sert yasal düzenlemelerin yapıldığı, ulusal kimlik tartışmalarının gündemi belirlediği bu süreç, aşırı sağın giderek güç kazandığı bir atmosferin oluşmasına da imkan verdi.

- Yaklaşık 25 cami kapatıldı

Fransa'da OHAL kapsamında alınan tedbirler ve yürürlüğe konulan uygulamaların bir sonucu da cami kapatmak olarak gerçekleşti. OHAL'in ilan edildiği tarihten bu yana ülke genelinde yaklaşık 25 cami kapatıldı.

OHAL uygulaması kapsamında ülkedeki çok sayıda dernek ve dini kuruluşa yönelik soruşturma da açıldı.

- Terörü övme ve propaganda suçu

Fransa kanunlarında yer alan ve son dönemde oldukça tartışılan terörü övme ve terör propagandası suçu nedeniyle çok sayıda kişiye hapis ve farklı cezalar verildi.

Kablosuz internet bağlantısına Paris saldırılarını çağrıştıran bir isim veren gence iki yıl hapis cezası verilirken, sosyal paylaşım sitesinde terörle ilgili paylaşımlarda bulunan veya terör sitelerini düzenli ziyaret eden çok sayıda kişi üç aydan üç yıla kadar değişen hapis cezasına çarptırıldı.

Yargı kararı olmadan ev ve iş yerlerinin basılabilmesi, sıradan şüphelerle arama ve kontrollerin mümkün oluşu, cep telefonu ve bilgisayarların incelenerek içeriğinin kopyalanabilmesi, hükümlülerin 24 saat kameralarla izlenebilmesi veya kayıt altına alınabilmesi OHAL ile getirilen yeni uygulamalar. Yine son dönemde terörle mücadele kanununda yapılan değişikliklerle, şüpheli kişilerin ev, iş yeri veya araçlarına kamera veya dinleme cihazı yerleştirilebiliyor.

AA