BURSA (AA) - HALUK YÜKSEL - İpek ürünlerdeki iddiası azalsa da ipek böceği yumurtası üretiminde dünyada 5-6 ülkeden biri olan Türkiye, hibrit olarak bundan yılda 160 milyon adet elde ederek 60 milyonunu ihraç ediyor.

İpek verimi fazla olan "Çin ırkı" ipek böcekleriyle hastalıklara karşı dayanıklılığı yüksek "Japon ırkı"nı çiftleştirerek hibrit ipek böceği yumurtası elde eden Kozabirlik, Türkiye'nin hibrit yumurta ihtiyacının tamamını karşılarken, Yunanistan ve İtalya'daki üreticilerden de ilgi görüyor.

Dünyada sayılı ipek böceği yumurtası üreticilerinden biri olan Kozabirlik, Bursa Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğüne ait "İpek Böceği Yumurtası Üretim İşletmesi"nde hibrit yumurta elde etmek için yoğun çalışma yürütüyor. 

Çin ve Japon olmak üzere, köylerden ırklarına göre işletmeye getirilerek işçiler tarafından tek tek kesilen kozalar, karıştırılmadan krizalit (kelebek olmadan önce bir böceğin, koza veya kozasız olarak geçirdiği başkalaşma durumu) ayrımına tabi tutuluyor.

İşçilerin, dişi ve erkek cinsleri ayrı tablalarda topladığı krizalitlerin, kelebeklenmesi bekleniyor. Talaşlanan tablalarda kelebeklenmesi tamamlanan dişi ve erkek kelebekler, daha sonra ayrı ayrı toplanarak çiftleştirilmeye bırakılıyor.

Çin ırkı dişisi ve Japon ırkı erkeği ya da Çin ırkı erkeği ve Japon ırkı dişisinin çiftleştirilmesiyle elde edilen hibrit yumurta, kışlatılması, diğer işlemlerin ardından gelecek sene hibrit ipek böceği yumurtası olarak üreticilere ücretsiz dağıtılıyor, ihtiyaç fazlası ise ihraç ediliyor.

Bütün bu işlemlerin yaklaşık bir ay sürdüğü işletmede ayrıca ırkların erkek ve dişisinin kendi içinde çiftleştirilmesiyle damızlık ipek böceği yumurtası elde ediliyor. 

- Çin ve Japon ırklarının özellikleri

Kozabirlik Tohum Üretim İşletmesi Müdürü Caner İlik, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'nin hibrit ipek böceği yumurtası üretiminde dünyada söz sahibi olduğunu söyledi.

Hibritasyonun, verimi yükseltirken hastalıklara karşı dayanıklılığı artırmayı amaçladığını vurgulayan İlik, "İki farklı ırkımız var; Çin ırkının ipek verimi yüksek, Japon ırkının hastalıklara karşı dayanımı yüksek. Hem ipek verimi hem de hastalıklara dayanımı yüksek ırkı elde etmemiz için ikisini çiftleştirip hibrit yumurtayı elde ediyoruz. Bu sayede, hastalıklara dayanımı ve ipek verimi yüksek ırk elde ediliyor" diye konuştu.

Türkiye'nin hibrit ipek böceği yumurtası ihtiyacının tamamını karşıladıklarını aktaran İlik, fazlasını ise yurtdışına sattıklarını belirtti.

İlik, üretime ilişkin şu bilgileri verdi:

"İpek böceği yumurtası üretimi, dünyada şu anda aktif olarak 5-6 ülkede gerçekleştirilmekte. Tabii ki birinci ülke Çin, ondan sonra Özbekistan, Hindistan, Tayland, Paraguay, İran, Türk cumhuriyetlerinin bir bölümünde ipek böceği yumurtası üretimi var. Hibrit yumurta üreterek dünyaya ihraç eden 5-6 ülkeden biriyiz. İşletmemizin kapasitesi 15 bin kutuya kadar çıkabiliyor ama şu anda Türkiye'nin ihtiyacı 5 bin kutu civarında. Her türlü riski göz önüne alarak bunu 7-8 bin kutu gibi üretim yapıp 5 bini garantiye aldıktan sonra fazlasını yurtdışına ihraç ediyoruz. Son 3-4 senedir özellikle Yunanistan'a, İtalya'ya ipek böceği hibrit yumurtası ihracatımız devam etmekte."

İlik, bir kutuda 20 bin hibrit ipek böceği yumurtası bulunduğunu dile getirdi.

Ülkenin ihtiyacının ise 5 bin kutuya karşılık gelen 100 milyon adet olduğunu belirten İlik, "Ülkemiz, ipek üretimi bazında düşüş görülse de ipek böceği yumurtası üretimi anlamında dünyada sayılı ve bunun ihracatını gerçekleştiren ülkelerden biri. Dünyada çok az ülke hibrit ipek böceği yumurtası üretiyor. Bizim Çin-Japon ırklarımız iddialı, koza verimleri yüksek ve dünyada tutulan ırklar" değerlendirmesinde bulundu.

- "160 milyon yumurta üretimi"

Kozabirlik Genel Müdürü Aysel Akbaba da Türkiye'de ipek üretiminin yoğun sanayileşme ve zirai ilaçlama nedeniyle giderek azaldığına dikkati çekerek, orman köylerinde ve kırsal bölgelerde üretimin sürdürülmeye çalışıldığını anlattı.

Bu bölgelerde de genç nüfusun azalması ve iş gücü eksikliği yüzünden üretimin azaldığını söyleyen Akbaba, "Burada yaşlı insanlar yaşıyor ve üretimi de kendi evlerinin içinde yapıyorlar. Bir kutu ipek böceği bakılabilmesi için 30 metrekarelik kapalı alana ihtiyaç var. Bu insanlar kendi evlerinde bakıyorlar. Bu yüzden de düşük miktarlarda üretim yapılıyor. Bunların özel besleme yerlerine ihtiyaç var. Bu besleme evlerinin de kırsal kalkınma kapsamında, hibe şeklinde desteklemesine ihtiyaç var" görüşünü aktardı. 

Akbaba, şunları kaydetti:

"Türkiye, ipek böceği yumurtası üretebilen ve ihtiyaç fazlasını ihraç eden 5-6 ülkeden biri. Her yıl Türkiye üretimi ve riskler göz önüne dikkate alınarak, yüzde 20, 30, yeri geldiğinde yüzde 40 daha fazla üretim yapmak durumundayız. Don ya da kırağı olduğunda yaprak yanmaları yaşanıyor. Tohumları üreticilerimize kuluçkalandırılmış olarak dağıtıyoruz. Bu nedenle ikinci bir parti üretime alabilmemiz için bu fazlalığı üretmek zorundayız. Kozabirlik tarafından yılda 8 bin kutu tohum, ipek böceği üretilmekte, bunun 5 bin kutusu Türkiye üretiminde kullanılmakta, fazlası ise yurtdışına ihraç edilmekte. 8 bin kutu ile yaklaşık 160 milyon yumurta üretimi sağlanmaktadır. Bu 160 milyon canlı ipek böceği demek."

AA