Haftanın Tarihine Bakış

Haftanın Tarihine Bakış

İşçilerin 8 saatlik iş günü için verdiği mücadele, 1889'da "İşçilerin Ortak Bayramı" olarak kabul edildi

ABD'nin Chicago kentinde İşçilerin 1 Mayıs 1886'dan itibaren iş gününün 8 saat olması için başlattığı mücadele 1889'da Milletlerarası İşçi Kardeşliği Teşkilatının Paris Kongresi'nde "işçilerin ortak bayramı" olarak kabul edildi.

Amerikalı işçilerin, 8 saatlik iş gününü kabul ettirmek için mücadelesi 1884'te başladı. Chicago'da, Trade-Unions (İşçi Birliği) Kongresi de 1 Mayıs 1886'dan itibaren normal iş gününün 8 saat olarak belirlenmesini kararlaştırdı. 1 Mayıs 1886'da ABD'nin büyük kentlerinde beş binden fazla grev ilan edildi. Polisle grevciler arasında çıkan çatışmalarda bir işçi öldü, çok sayıda işçi yaralandı. Üç gün süren gösteriler sonrasında sendikacılardan dördü idam, dördü ağır hapis cezasına çarptırıldı.

Milletlerarası İşçi Kardeşliği Teşkilatının 1889 Paris Kongresi'nde (II. Enternasyonalin 1. kongresi), işçilerin dayanışmaları amacıyla yılda bir günün ortak bayram ilan edilmesi benimsendi. Amerikalı sendikacıların önerisi üzerine bugün ''1 Mayıs'' olarak belirlendi.

Türkiye'de 1 Mayıs ilk kez 1921'de kutlandı. Türkiye Sosyalist Fırkasının (TSF) çağrısı üzerine İstanbul işçileri mayısın birinci pazar günü tatil yaptı. TSF merkezindeki bayramlaşmadan sonra partinin Genel Başkanı Hüseyin Hilmi Bey ve üç delege, sadrazamı ziyaret etti.

Ankara'da ise Sovyetler Birliği ile dostluk ilişkileri çerçevesinde, 1 Mayıs 1922'de işçi bayramı kutlandı.

Cumhuriyet'in ilanından sonra 27 Mayıs 1935 tarihli "Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkındaki Kanun" ile 1 Mayıs "Bahar Bayramı" olarak kabul edildi. 50 yıl aradan sonra ilk açık 1 Mayıs kutlaması, 1975 yılında İstanbul Tepebaşı'nda bir gazinoda yapıldı.

12 Eylül döneminde resmi tatil olmaktan çıkarılan 1 Mayıs, otuz yıla yakın aradan sonra Nisan 2009'da "Emek ve Dayanışma Günü" olarak ilan edildi.

 

-Belli başlı öteki olaylar

 

28 Nisan

1915- "Hilali Ahmer"in adı "Kızılay"a çevrildi.

1936- Mısır'da Kral Fuad'ın beklenmeyen ölümü üzerine 16 yaşındaki Prens Faruk kral oldu.

1945- İtalyan diktatör Mussolini, kurşuna dizildi.

1950- Nightingale Hemşire Koleji İstanbul'da açıldı.

1963- Topraksız köylüler Adana'da yürüyüş yaptı.

975- CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit, Erzincan'da taşlı ve silahlı saldırıya uğradı.

1979- Sovyetler Birliği'nin ilk uçak gemisi Kiev 28, İstanbul Boğazı'ndan geçti.

1980- Abdi İpekçi'nin katil zanlısı Mehmet Ali Ağca, İstanbul'daki yargılamada gıyabında idama mahkum edildi.

1988- Ermeni terör örgütü ASALA'nın kurucusu Agop Agopyan, Atina'da kimliği belirlenemeyen iki kişi tarafından öldürüldü.

1993- İstanbul'daki Ümraniye çöplüğünde, biriken metan gazı nedeniyle  patlama meydana geldi. Patlamada 39 kişi öldü.

1999- Terör örgütü elebaşı hakkındaki iddianamede, Abdullah Öcalan'ın idamı istendi.  İddianamede, terör örgütüne destek veren ülkeler de tek tek sayıldı.

2003- Kıbrıs Rum Kesimi ile serbest geçişler çerçevesinde 25 binden fazla Rum, KKTC'ye geldi.

 

29 Nisan

1920- TBMM, "Hıyaneti Vataniye Kanunu"nu onayladı.

1938- Fransız şehircilik uzmanı Henri Prost'un hazırladığı İstanbul Nazım Planı, Şehir Meclisi'nce kabul edildi. Tarihi yarımada ve Beyoğlu kesimlerini ele alan plan; Ahırkapı ile Harem arasında da yaklaşık 2 kilometre uzunluğunda bir tüp geçit öneriyordu.

1955- Güney Vietnam'da iç savaş patlak verdi.

1959- "Spor Toto", şans oyunları arasına girdi.

1964- Parlamento Muhabirleri Derneği kuruldu.

1979- Türk tiyatro ve sinemasının önemli isimlerinden Muhsin Ertuğrul 87 yaşında öldü.

1980- Gerilim ve korku türünün ünlü yönetmeni Alfred Hitchcock öldü.

2002- Bakanlar Kurulu, Afganistan'daki ISAF Komutanlığının altı ay için Türkiye tarafından üstlenilmesini kararlaştırdı.

2007- Küba'nın 48 yıllık komünist lideri Devlet Başkanı Fidel Castro, tüm yetkileri yeniden devralarak görevinin başına döndü.

2009- Soyadı Nizamnamesinde yapılan değişiklikle, boşanan kadınların hakimin izin vermesi durumunda eşinin soyadını taşımaya devam edebileceği hükmü getirildi.

2012- Basketbolda Beşiktaş Milangaz, FIBA Eurochallange Kupası finalinde Fransız ekibi Elan Chalon takımını 91-86 yenerek Avrupa şampiyonu oldu.

2013- ''Susurluk'' davasından hükümlü eski İçişleri Bakanı Mehmet Ağar, 3. yargı paketinden yararlandırılarak 1 yıl 4 gündür bulunduğu Aydın Yenipazar Cezaevi’nden tahliye edildi. Ağar, gazetecilere, "Bunu bir devlet görevi olarak gördüm, tamamladım. Devlet 'gel' dedi geldik, 'git' dedi gittik" dedi.

 

30 Nisan

1030- Gazneliler Devletinin kurucusu Gazneli Mahmud hayatını kaybetti.

1883- Emprosyonizm'in kurucularından Fransız ressam Edourd Manet öldü.

1939- Türkiye'nin de katıldığı New York Dünya Sergisi açıldı.

1945- Adolf Hitler ve iki gün önce evlendiği Eva Braun intihar etti.

1959- İsmet İnönü'nün Uşak gezisinde olaylar çıktı. Polis, halkı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı.

1964- Diyanet İşleri Başkanlığı, doğum kontrolünün uygulanmasını, verdiği bir fetvayla kamuoyuna açıkladı.

1967- CHP 4. Olağanüstü Kurultayı sonuçlandı. Kurultayda kabul edilen "ortanın solu" siyasetine karşı çıkan Kayseri Milletvekili Turhan Feyzioğlu'nun liderliğini yaptığı 33 milletvekili ve 15 senatör partiden istifa etti.

1975- Anayasa Mahkemesince 1971'de kapatılan Türkiye İşçi Partisi yeniden kuruldu.

1998- Terör örgütü PKK'nın son kalıntılarını temizlemek amacıyla 39 bin 500 askerin katılımıyla operasyon başlatıldı. 3 günde 77 PKK'lı terörist öldürüldü.

1998- ABD, PKK'yı en tehlikeli terör örgütleri arasında saydı.

1999- Ankara 2 numaralı DGM, terör örgütü elebaşı Abdullah Öcalan'ın yargılamasının 31 Mayıs Pazartesi gününden itibaren İmralı Adası'nda kesintisiz olarak sürdürülmesine karar verdi.

2006- Dünyanın ünlü ekonomistlerinden John Kenneth Galbraith 97 yaşında vefat etti.

2008- Türk Ceza Kanunu’nun 301. Maddesi'ndeki "Türklük" ibaresi "Türk Milleti", "Cumhuriyeti" ibaresi de "Türkiye Cumhuriyeti Devleti" olarak değiştirildi. 

2011- Ankara'da düzenlenen Avrupa Yıldız Bayanlar Voleybol Şampiyonası'nda finalde İtalya'yı 3-0 yenen Yıldız Milli Takım, Türkiye'ye, voleybol tarihinde milli takımlar düzeyindeki ilk Avrupa şampiyonluğunu getirdi.

2013- NASA'nın uzay aracı Cassini, Satürn'ün kuzey kutbunda dev kasırgayı görüntüledi. Dev kasırganın gözünün 2 bin 10 kilometre genişliğinde olduğu, "süper hızla" döndüğü, kasırganın dış kenarındaki bulutların saatte 531 kilometre hızla hareket ettiği belirtildi. Cape Canaveral'dan 1997'de fırlatılan Cassini, 2004 yılında Satürn'e ulaşmıştı.

2013- Hollanda Kraliçesi Beatrix, 33 yıldır oturduğu tahtı büyük oğlu veliaht Prens Willem Alexander'a bıraktı. Başkent Amsterdam'da düzenlenen törende krallık tacını takan Willem Alexander, 123 yıl aradan sonra ülkede tahta geçen ilk erkek oldu. 

2013- Pakistan'da yerel mahkeme, eski Devlet Başkanı Pervez Müşerref'i ülkede iki defa anayasayı askıya aldığı gerekçesiyle ömür boyu siyasetten men cezası verdi.

2013- Tunus'un devrik lideri Zeynel Abidin bin Ali, göstericileri öldürmek suçundan gıyabında bir kez daha ömür boyu hapse mahkum edildi.

 

1 Mayıs

1707- İngiltere, Galler ve İskoçya, Büyük Britanya olarak birleşti.

1889- "1 Mayıs" işçilerin ortak bayramı olarak kabul edildi.

1908- "Don Camillo"nun yaratıcısı, İtalyan mizah yazarı ve karikatürist Giovanni Guareschi doğdu. 

1925- Kıbrıs, İngiltere kolonisi oldu.

1932- Ankara'da Milli Sanayi Sergisi açıldı.

1948- Hürriyet gazetesi, Sedat Simavi tarafından İstanbul'da kuruldu.

1964- Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğü kuruldu.

1975- Vietnam Savaşı sona erdi.

1977- İstanbul'da Taksim'deki 1 Mayıs mitingi sırasında çıkan olaylarda 37 kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı.

1984- DGM'ler 8 ilde göreve başladı.

1988- Karikatürist ve tiyatro sanatçısı Altan Erbulak 59 yaşında öldü.

2003- Bingöl'de 6.4 büyüklüğündeki depremde 176 kişi öldü, 521 kişi yaralandı.

2004- Avrupa Birliği, Polonya, Slovenya, Slovakya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Litvanya, Letonya, Malta ve Güney Kıbrıs Rum yönetimini saflarına katarak 25 ülkeye ulaştı.

2009- Başbakan Erdoğan kabinede değişiklik yaptı. Bülent Arınç'ın yanı sıra TBMM dışından Ahmet Davutoğlu kabineye giren isimler arasında yer aldı.

2009- 1 Mayıs, otuz yıla yakın aradan sonra "Emek ve Dayanışma Günü" olarak kutlandı. 

2012- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, Tandoğan Meydanı'nda düzenlenen mitinge katılarak, işçilere seslendi. Çelik, 1977'de Taksim Meydanı'ndaki olaylı mitingin ardından 1 Mayıs kutlamalarına katılan ilk bakan oldu. 

2012- UEFA Disiplin Komitesi, Beşiktaş'a ertelemeli olarak 2 yıl UEFA organizasyonlarına katılmama cezası verdi. Siyah-beyazlı kulübün, 5 yıl içinde UEFA kurallarını ihlal etmesi halinde cezanın uygulamaya konulacağı açıklandı.

 

2 Mayıs

1519- İtalyan Rönesansı'nı başlatan heykelci, mimar, mühendis Leonardo da Vinci öldü.

1926- Atlantik'in iki yakası arasında ilk belgegeçer (faks) mesajı gönderildi. ABD'nin Londra Büyükelçisi Alanson Bigelow Houghton'un, Augustus John tarafından çizilen resmi, Londra'dan New York'taki New York Times bürosuna geçildi.

1938- Ordu Süvari Ekibi, Roma'da Milletler Kupası yarışlarında Mussolini Kupasını kazandı.

1939- Ankara'da 1. Neşriyat Kongresi toplandı.

1945- İtalya'daki Alman işgal birlikleri müttefik ordularına, Berlin'deki Alman güçleri Sovyet Mareşal Jukof'un birliklerine teslim olmaya başladı.

1953- Uluslararası Tiyatro Enstitüsü Türkiye Merkezi kurucuları seçildi.

1972- Pele'nin de oynadığı Brezilya şampiyonu Santos futbol takımı İstanbul'a geldi. Santos ertesi gün Fenerbahçe'yi 6-1 yendi.

1972- ABD'den alınan TCG Oruç Reis ile TCG Uluç Ali Reis denizaltıları törenle donanmaya katıldı.

1973- Lübnan ordusunun Filistinli mültecilere saldırmasıyla Lübnan iç savaşı başladı.

1982- Falkland'da İngiltere-Arjantin savaşı başladı.

1984- F-16 uçaklarının Türkiye'de yapılması için anlaşma sağlandı.

1986- Birinci Uluslararası Asya-Avrupa Sanat Bienali, Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi'nde açıldı.

1992- Cumhurbaşkanı Turgut Özal, ABD'de prostat ameliyatı geçirdi.

1995- Genelkurmay Başkanlığı, Çelik Harekatı'nın 43 gününü değerlendirdi. İki trilyon 800 milyar liraya mal olan harekatta 555'i ölü, 568 terörist ele geçirildi.

1999- Fazilet Partisinden Merve Kavakçı, milletvekili yemin törenine türbanla girdi. Kavakçı yemin ettirilmeden TBMM Genel Kurulundan çıkarıldı.

2011- Terör örgütü El Kaide lideri Usame Bin Ladin'in, ABD güçlerinin Pakistan'da düzenlediği kara operasyonunda öldürüldüğü açıklandı. Ladin'in cenazesinin "denize gömüldüğü" belirtildi.

2012- Okul Sütü programı kapsamında, tüm okullara ilk parti süt dağıtımı yapıldı. Sütün dağıtıldığı ilk gün çeşitli illerde bazı öğrenciler rahatsızlanarak hastaneye kaldırıldı. Yapılan incelemeler sonunda, sorunun gıda zehirlenmesinden değil,  bazı çocuklardaki süt hassasiyetinden kaynaklandığı belirtildi.

2013- Oscar ödüllü Kanadalı ünlü şarkıcı ve oyuncu Deanna Durbin, 91 yaşında hayatını kaybetti.

 

3 Mayıs

1481- Yedinci Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet hayatını kaybetti.

1907- Fenerbahçe Spor Kulübü kuruldu.

1918- Mustafa Kemal Atatürk, Fenerbahçe Spor Kulübünü ziyaret etti.

1920- TBMM'nin ilk icra vekilleri heyeti (bakanlar kurulu) oluşturuldu. İcra Vekilleri Heyeti, 5 Mayıs'ta Mustafa Kemal (Atatürk) başkanlığında ilk toplantısını yaptı.

1934- Kayseri Uçak Fabrikasında yapılan ilk parti altı avcı uçağından biri, 50 dakikalık uçuşla Kayseri'den Ankara'ya geldi.

1935- "Türkkuşu" Atatürk tarafından hizmete açıldı.

1950- Ali Naci Karacan'ın kurduğu Milliyet gazetesi yayın hayatına başladı.

1959- Ressam Zeki Kocamemi öldü.

1960- Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Cemal Gürsel, hükümeti uyarmak için Milli Savunma Bakanı Ethem Menderes'e mektup gönderdi.

1963- Şair, yazar Abdülhak Şinasi Hisar 75 yaşında İstanbul'da öldü.

1979- Margaret Thatcher, İngiltere'nin ilk kadın başbakanı oldu.

1984- Paris'teki Ermeni Anıtı bombalandı, on üç kişi yaralandı. Anıta Türklerin saldırdığı öne sürüldü. Saldırıyı "Anti Ermeni Örgütü" üstlendi.

1986- Çernobil kazası sonrası oluşan radyoaktif bulutların Türkiye'ye de ulaştığı ve bazı bölgelerde radyasyonun yedi kat arttığı açıklandı.

2012- Yabancılara mülk satışına olanak sağlayan, Tapu Kanunu ve Kadastro Kanunu'nda değişiklik yapan tasarı Meclis'te kabul edilerek yasalaştı. 

2012- Norveçli ressam Edvard Munch'un "Çığlık" tablosu, New York'ta yapılan müzayedede rekor fiyatla 119 milyon 922 bin 500 dolara (yaklaşık 212 milyon TL) alıcı buldu.

 

4 Mayıs

1421- Padişah Çelebi Mehmet öldü. Yıldırım Bayezıd'ın, Timur'a yenilmesinden sonra parçalanma tehlikesi baş gösteren Osmanlı Devletini toparlayan I. Mehmet, Fatih Sultan Mehmet'in dedesiydi.

1920- Maarif Vekaleti (Milli Eğitim Bakanlığı) kuruldu.

1930- Mahatma Gandi, İngilizler tarafından tutuklandı.

1931- Mustafa Kemal Atatürk, üçüncü kez Cumhurbaşkanı seçildi.

1932- Gangster Al Capone tutuklandı.

1943- Başbakanlık, II. Dünya Savaşı sırasında, şeker satışlarını durdurdu. Bir yıl sonra da İstanbul'da nüfus başına iki kilo un verilmesi kararlaştırıldı.

1949- "İstiklal Mahkemeleri"ne ilişkin yasa yürürlükten kaldırıldı.

1970- ABD'de, Ohio'da Kent Eyalet Üniversitesinde öğrenciler Vietnam Savaşını protesto etti. Gösteriye müdahale eden Ulusal Muhafızlar dört öğrenciyi öldürdü.

1972- Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Kemalettin Eken, dört teröristin silahlı saldırısına uğradı. Olayda Orgeneral Eken ile Yarbay Adnan Coşkun yaralandı; teröristlerden biri ölü, biri yaralı ele geçirildi, öteki iki saldırgan kaçtı.

1980- Yugoslavya Devlet Başkanı Mareşal Tito öldü.

1994- Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ile İsrail, Batı Şeria ve Gazze'de yaşayan Filistinlilere özerklik verilmesini öngören antlaşmaya imza attılar.

1997- Eurovision Şarkı Yarışması'nda, Şebnem Paker'in seslendirdiği "Dinle" adlı şarkı üçüncü oldu.

1997- Tangolarıyla tanınan Esin Engin İstanbul'da öldü.

1997- Irak'tan Avrupa ülkelerine gitmek isteyen 25 kişiyi taşıyan iki tekne, Ege Denizi'nde battı. 17 kişi boğuldu, 7 kişi kayboldu.

2005- İsviçre'nin önde gelen plak şirketlerinden VDE-GALLO, ilk altın yoğun disk ödülünü ünlü flüt sanatçısı Şefika Kutluer'e verdi.

2009 - Mardin'in Bilge köyünde düğün evine düzenlenen silahlı saldırıda 7'si çocuk 44 kişi öldü, 10 kişi yaralandı.

2012- Akdeniz Üniversitesi'nde 21 Ocak'ta çift kol nakli yapılan Atilla Kavdır, idrar yollarında enfeksiyon şikayetiyle tedavi altına alındığı Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nde hayatını kaybetti. Akdeniz Üniversitesi Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ömer Özkan, tüm tahlilleri normal olan hastada ilerleyen dönemde çok nadir görülen mantar enfeksiyonuna rastlandığını söyledi. 

Kaynak:Haber Kaynağı