WASHINGTON (AA) - KASIM İLERİ/HAKAN ÇOPUR - ABD Başkanı Donald Trump'ın 27 Ocak'ta imzaladığı ve nüfusunun çoğunluğu Müslüman 7 ülke vatandaşlarına 3 ay boyunca vize yasağı getiren başkanlık kararnamesinin yürütmesinin durdurulması, yeni Başkan ile yargı sistemini karşı karşıya getirdi.

20 Ocak'ta başkanlık koltuğuna oturan Trump'ın, 7 Müslüman ülkeye getirdiği vize yasağı birçok eyalette dava konusu olurken, Washington eyaletindeki federal yargıcın aldığı yürütmeyi durdurma kararı, Trump yönetiminin planlarına engel oldu.

"ABD'ye Giren Yabancı Teröristlerden Ulusu Koruma" başlığını taşıyan ve Suriye, Irak, İran, Yemen, Libya, Sudan ve Somali vatandaşlarının 3 ay boyunca ülkeye alınmamasını öngören kararnamenin ilk gününde ülkedeki birçok havalimanında ciddi karmaşa yaşandı.

Karar, birçok kentte protesto edilirken 29 Ocak Pazar günü, New York federal yargıçlarından Ann Donnelly, "ABD anayasasının, hukukun önünde eşitlik ve eşit koruma hakları ile ilgili maddelerini ihlal ettiği" gerekçesi ile ülkeye girmiş söz konusu kişilerin sınır dışı edilme sürecini durdurdu.

Yargıç Donnelly'nin kararından hemen sonra, 30 Ocak Pazartesi günü, Washington eyaleti Başsavcısı Robert Ferguson ve Minnesota eyaleti Başsavcısı Lory Swanson da kararname hakkında suç duyurusunda bulunarak kararnamenin askıya alınmasını istedi. Başsavcı Ferguson, söz konusu kararnamenin aileleri ayırmakla eyalet halkına, işverenlerine, eğitim kurumlarına ve ekonomiye verdiği zarara işaret etti.

- Federal yargıç Robart, yürütmeyi durdurdu

Başsavcı Ferguson'un suç duyurusundan 4 gün sonra 3 Şubat Cumartesi günü Washington eyaleti Federal Yargıcı James Robart, davayı daha detaylı incelemek için kararnamenin uygulamasının ülke genelinde durdurulmasına karar verdi.

Önce Beyaz Saray'ın hedef tahtasına oturttuğu yargıç Robart, Trump'ın "sözde yargıç" ifadesine maruz kaldı ve yönetimden sert tepki gördü.

Washington ve Minnesota eyaletlerindeki suç duyurularının ardından kararname hakkında sivil toplum örgütlerinin de girişimiyle 50'den fazla dava açıldı.

Yargıcın kararına binaen 4 Şubat'ta ABD Dışişleri Bakanlığı, yasaklı ülke vatandaşlarına vize vermeye devam edeceğini ve mevcut vizeleri iptal etmeyeceğini duyurdu. Ardında da ABD İç Güvenlik Bakanlığı kararnamenin yürütmesini durdurduğunu açıkladı.

- Bakanlığın temyiz başvurusu reddedildi

ABD Adalet Bakanlığı aynı gün San Francisco'daki Temyiz Mahkemesi 9. Dairesine Yargıç Robart'ın kararını temyiz etti. Ancak çok kısa süre sonra temyiz mahkemesi bakanlığın başvurusunu reddetti. Mahkeme, yargıcın kararını inceleyeceğini açıkladı.

Bunun üzerine Adalet Bakanlığı avukatları kararname ile ilgili yazılı savunma layihasını 6 Şubat'ta temyiz mahkemesine sundu.

Temyiz mahkemesinin önümüzdeki günlerde Adalet Bakanlığı avukatlarının sözlü savunmasını alması bekleniyor.

- Yüksek Mahkemeye gidebilir

Mahkeme, kararnamenin yürütmesinin durdurulmasının lehinde hükmederse, Trump yönetimi konuyu Yüksek Mahkemeye götürebilir.

Trump'ın, vize yasağının yeniden uygulanması için tüm hukuk yollarına başvuracakları yönündeki açıklaması, başkent Washington'da doğrudan Yüksek Mahkemeye işaret ettiği şeklinde yorumlandı.

Yüksek Mahkeme halihazırda 4'ü liberal, 4'ü muhafazakar 8 üyeden oluşurken, Trump'ın, Yargıç Antonin Scalia yerine atadığı Yargıç Neil Gorsuch henüz Senato tarafından onaylanmadığı için oylamaya katılamayacak. Bu nedenle Yüksek Mahkemedeki sürecin de 4'e karşı 4 oyla tıkanmasının söz konusu olabileceği belirtiliyor.

- İptal edilen vizelerle ilgili karar geri alındı

Öte yandan, Trump'ın vize yasağının uygulanmaya başladığı ilk hafta söz konusu 7 ülke vatandaşı yaklaşık 60 bin kişinin vizesinin iptal edildiği, bu kişilerin yeniden vize için başvurmaları gerekeceği kaydedildi.

Ancak Dışişleri Bakanlığının bu açıklamasından birkaç gün sonra gelen yürütmeyi durdurma kararının ardından yine aynı bakanlık, iptal edildiği bildirilen vizelerin yeniden geçerli hale getirildiğini ve vize sahiplerinin haklarını kullanabileceklerini açıkladı.

Yasağın uygulandığı ilk birkaç günde, ABD'de oturma iznine sahip Yeşil Kartlıların (Green Card) da sorun yaşaması üzerinde İç Güvenlik Bakanlığı bu kişilerin doğrudan yasak kapsamında olmadığını, Yeşil Kartlı herkesin tek tek değerlendirilerek ABD'ye girebileceğini bildirdi.

AA