İSLAMABAD (AA) - YUSUF HATİP / FAKHARUR REHMAN - Pakistan, Afgan hükümeti ile barış görüşmelerini başlatmak üzere Taliban üzerinde baskı uygulayabileceğini iddia ederken, Taliban ise liderlerine ev sahipliği yapan Pakistan'a karşı bir duruş sergiliyor.

Kabil yönetimi ile Taliban arasında barış müzakerelerinin başlaması konusunda genel siyasi hava pek umut verici olmasa da Pakistan'ın rolünün bu yolda belirleyici olacağı her girişimde gündeme geliyor.

Pakistan Başbakanı'nın Dış İlişkiler Danışmanı Sertaç Aziz'in Washington'daki "Afgan Talibanı üzerinde bir etkimiz var çünkü lider kadrosu Pakistan topraklarında yaşıyor. Burada bazı sağlık hizmetlerinden faydalanıyorlar, aileleri burada. Bu vasıtaları kullanarak, müzakere masasına gelmeleri konusunda baskı uygulayabiliriz" açıklaması da bu savı destekler nitelikteydi.

Bununla birlikte, AA muhabirinin Afgan Talibanı kaynaklarından edindiği bilgiye göre, ABD, Çin, Pakistan ve Afganistan'ın barış görüşmelerini yeniden başlatmak için gerçekleştirdiği Dörtlü Koordinasyon Grubu (DKG) toplantılarındaki gelişmelerden örgüt yeterince bilgilendirilmedi. İsmini vermek istemeyen bir Afgan Talibanı yetkilisi, "DKG toplantılarında ne oldu ne bitti bilmiyoruz. Barış görüşmelerine hazır değiliz" ifadelerini kullandı.

Afgan Talibanı'nın bahar aylarında büyük operasyonlara hazırlandığını belirten örgüt yetkilisi, "Artık gerilla taktikleri uygulayıp kaçmak yerine, toprakları kontrol altında tutmaya çalışacağız" şeklinde konuştu.

- "Pakistan baskısına da direniriz"

Pakistanlı gazeteci Tahir Han ise Afgan Talibanı üzerinde Pakistan'ın nüfuzu bulunduğunu kabul etmekle birlikte, "Ancak bu örgüt üzerindeki baskı aygıtlarını devreye sokarak değil, ikna yoluyla olur" diye konuştu.

Afganistan hükümeti ve Taliban arasında doğrudan barış görüşmelerinin ilk turunun geçen yıl Pakistan'ın Muri kentinde yapıldığını hatırlatan Han, "Bu toplantıyı Taliban aslında reddetmişti. 'Toplantıya katılanlar bizim temsilcimiz değil' demişlerdi. Bir Taliban komutanı bana 'eğer biz 15 yıldır 48 ülkeye karşı koyabiliyorsak, Pakistan baskısına da direniriz' uyarısında bulunmuştu" ifadelerini kullandı.

Taliban lideri Molla Ahtar Mansur'un şu anda örgüte hakim olduğunu dile getiren Han, örgütün görüşmelere katılmak için bazı ön şartları olduğunu anlattı.

Han, Molla Mansur'a göre barış görüşmelerinin başlatılması için ön şartların önemli olduğunu vurgulayarak, "Eğer ön şartlar Afgan hükümetince kabul edilmeden görüşmelere başlanırsa, örgüt üyeleri Molla Mansur'a karşı çıkabilirler. Mansur da böylesi bir görüş ayrılığında büyük bölünmeden endişe ediyor" diye konuştu.

- Taliban'dan "bahar operasyonu" hazırlığı

Afgan Talibanı'nın daha fazla alanı kontrol altında tutma hedefi, örgütün barış görüşmelerine ne kadar hazır olduğu sorusunu da beraberinde getiriyor.

Han, Taliban'ın nisan ayında bir "bahar operasyonuna" hazırlandığını belirterek, "Diğer bir nokta da Taliban'ın Afganistan'da siyasi kriz beklentisi. Taliban, bu durumu çok yakından takip ediyor" şeklinde konuştu.

İslamabad'da AA muhabirine isminin saklı kalması kaydıyla değerlendirmelerde bulunan üst düzey bir Pakistanlı yetkili de Afganistan'daki mevcut kriz ortamında başlatılacak barış çabalarının boşuna olduğunu ifade ederek, "Afgan Talibanı'nı bir yandan savaşmaya devam ederken, bir yandan da barış masasına oturtmak kolay değil. Bu nedenle DKG'nın beşinci toplantısının tarihi kararlaştırılamıyor" dedi.

- Müzakereye giden yol engellerle kaplı

Pakistan, Afganistan, ABD ve Çin'in geçen aralık ayı başında, barış sürecini yeniden başlatmak için ortak çalışma mekanizması kurma konusunda uzlaşmasının ardından Taliban'ın müzakere masasına oturup oturmayacağı yeniden gündeme gelmişti. Dördüncü toplantısını şubat ayında Kabil'de yapan Dörtlü Koordinasyon Grubu'nun (DKG) barış için yol haritasının belirlenmesi konusunda önemli mesafe katettiği ve mart ayı başında Taliban ile Afgan hükümetinin direkt müzakerelere başlayabileceği medyaya yansımıştı.

Bununla birlikte, Taliban'ın ortaya koyduğu şartların müzakerelerin başlamasını zora soktuğu belirtiliyor. Afgan hükümeti, müzakere için herhangi bir ön şartın olmaması gerektiğini savunuyor. Taliban ise müzakerelere başlamak için İslam Emirliği olarak tanınma, Taliban üyelerinin kara listeden çıkarılması, seyahat engellerinin kaldırılması, hapishanelerdeki üyelerinin serbest bırakılması ve banka hesaplarının dondurulmasına son verilmesini istiyor.

Bir çatı örgüt olan Afgan Talibanı birçok irili ufaklı grubu da şemsiyesi altında barındırıyor. Tartışma konusu olan bir başka nokta da hangi grupların müzakereye katılıp hangilerinin katılmayacağı. Taliban'ın Katar'daki temsilciliğinin de başlaması muhtemel müzakerelerde kilit rol oynayabileceği ifade ediliyor.

DKG'nın müzakere masasına bu sefer Taliban'ın yanı sıra Gulbettin Hikmetyar liderliğindeki Hizb-i İslami örgütünü de çağırması dikkat çeken bir başka nokta. Müzakerelerin önündeki engellerden biri de Taliban'ı masada kimin temsil edeceğinin netleşmemiş olmaması.

Afganistan hükümeti ve Taliban arasında doğrudan barış görüşmelerinin ilk turu Pakistan'ın Muri kentinde 7 Temmuz'da yapılmıştı. Taliban lideri Molla Ömer'in ölüm haberinin ardından 31 Temmuz'da yapılması planlanan barış görüşmelerinin ikinci turu ise süresiz ertelenmişti.​

AA