İSTANBUL (AA) - Tapu ve Kadastro Genel Müdür Vekili Gökhan Kanal, "2. Uluslararası Osmanlı Coğrafyası Arşiv Kongresi" ile tarihe, milli değerlere ve istikbale karşı üzerlerine düşen vazifeyi yerine getirmeyi umduklarını belirterek, "Köklü ve büyük tarihi geçmişin sonucu büyük bir arşiv hazinesine sahibiz. Bu arşivlerin Fatih'in, Yavuz'un ve Kanuni'nin günümüze ulaşan mesajları olduğunu biliyoruz." dedi.

Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın ev sahipliğinde, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nün ortaklığıyla Haliç Kongre Merkezinde düzenlenen "2. Uluslararası Osmanlı Coğrafyası Arşiv Kongresi" başladı.

Kongrenin açılışında konuşan Kanal, Osmanlı Devleti'nin kimi bölgelerde yüzyıllarca, kimi bölgelerde ise daha kısa süreli olmak üzere 3 kıtada, geniş bir coğrafyada devam eden hakimiyet alanında bugün onlarca devletin ortaya çıktığını söyledi.

Osmanlı'nın 622 yıllık hakimiyetinin uzun bir döneminde dünyanın süper gücü olarak varlığını sürdürdüğünü dile getiren Kanal, bu gücün her şeyden önce devleti oluşturan tüm mekanizmaları kontrol altında tutabileceği bir kayıt sistemine sahip olmasında aranması gerektiğini ifade etti.

Kanal, "Osmanlı Devleti sahip olduğu gücün istatistiki verilerini ihtiva eden bu kayıt sistemi sayesinde devletin siyasi, idari, iktisadi, askeri, sosyal ve kültürel yapısını kontrol altında tutabilmekteydi. Arşivlerini oluşturan ve hazine olarak nitelendirdiği bu dokümanların öneminin bilinci içerisinde bunların tutulması ve korunmasına büyük önem vermişti." diyerek, şunları kaydetti:

"Osmanlı'nın hazine olarak gördüğü bu arşivlerin önemli bir kısmı kurumumuzun arşivlerinde muhafaza edilmektedir. Ayrıca 26 ülkenin de kayıtlarını ihtiva etmektedir. Siyasi, iktisadi, idari, hukuku ve kültürel alanlar için büyük bir öneme sahip arşivimiz, uluslararası siyasi ve sosyal meselelerin çözüm dayanakları, ilmi ve bilimsel araştırmalar için başvuru kaynakları ve geçmişin daha iyi anlaşılabilmesi için faydalanılan kültür hazineleri olarak müstesna bir yere sahiptir ve günümüze kadar gelmiştir."

Tarihsel kökenleri Osmanlı Devleti'nde araziyle ilgili muameleleri yürüten, defterhaneye dayanan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nün günümüze ulaşan bu arşiv hazinelerinin önemli kısmını hala titizlikle muhafaza ettiğini dile getiren Kanal, "Köklü ve kurumsal yönetim geleneğine sahip olan genel müdürlüğümüz, atalarımızdan bizlere intikal eden kültürel arşiv hazinelerinin öneminin bilinci içerisinde, ana faaliyet alanlarından birisi olan arşivcilik hususunda her geçen gün kendisini daha da geliştirerek, devletimizin, milletimizin ve bilimi hizmetinde olmaya devam etmektedir." ifadelerini kullandı.

Kanal, bu kongreyle arşiv belgelerinin gerçekliğiyle tarihi yeniden yazmayı, Anadolu'dan üç kıtaya uzanan ortak kültür mirasının, geçmişin parçaları olan arşivleri bir puzzle gibi birleştirerek, yeni, daha güçlü dostluk ve kardeşlik köprüleri kurmayı hedeflediklerini söyledi.

Gökhan Kanal, "Bu kongreyle tarihimize, milli değerlerimize ve istikbalimize karşı üzerimize düşen vazifeyi Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü olarak yerine getirmeyi umuyoruz. Köklü ve büyük tarihi geçmişin sonucu büyük bir arşiv hazinesine sahibiz. Bu arşivlerin Fatih'in Yavuz'un ve Kanuni'nin günümüze ulaşan mesajları olduğunu biliyoruz." diye konuştu.

- "Ulaşılan belgelerin bir çoğunun vakıf temelli olduğunu görmek mümkün"

Vakıflar Genel Müdürü Adnan Ertem de vakıf konusunun yalnızca Allah rızasını kazanmak amacı doğrultusunda yapılan hayır hizmetlerinden ibaret olmadığını belirterek, "Vakıf konusu tek başına bir medeniyetin temsilidir. Bu bağlamda Osmanlı medeniyetine, bilim adamlarına bu konuda haksızlık yaptıklarını düşünmek mümkün değildir." dedi.

Vakıfların kuruluş belgelerinin kuruldukları dönemin sosyoekonomik ve kültürel niteliklerini ortaya koyduğu kadar, vakıf kuran kişilerin özel yaşantılarında da ipuçları bıraktığını aktaran Ertem, bu belgelerin aslında bir kültür mirası tarihi okuması yapılmasına da olanak sağladığını kaydetti.

Ertem, bu sebeple vakıfları vakıf yapan her şeyin kıymetli olduğunu vurgulayarak, şöyle devam etti:

"Sadece tarihsel olarak değil, bilimsel olarak da değerlidir. Vakıf müessesi, Türk tarihinde beylikler, Selçuklu ve özellikle Osmanlı döneminde meydana getirdiği kurumlarıyla sosyal, kültürel, ilmi ve iktisadi hayatın en önemli öznelerinden birisi olmuş ve başta tarih olmak üzere, hukuk, iktisat, sosyoloji ve mimarlık gibi pek çok ilmi disiplinin inceleme alanına girmiştir. Bu önemli müessesenin her yönüyle tam olarak anlaşılabilmesi için hiç kuşkusuz ki disiplinler arası çalışmalara ihtiyaç vardır. Vakıf çalışmalarının en önemli kaynaklarından başlıcaları arşiv belgeleridir. Vakıflarla ilgili belgelerin bir çoğunun bugün Vakıf Kayıtlar Arşivi'nde bulunmakla beraber, bazı belgeler tarihi seyir içerisinde Başbakanlık Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı'nda, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Topkapı Sarayı Müzesi ve Süleymaniye Kütüphanesi gibi merkezi arşivlerde bulunmakta ve belgelere buralarda ulaşmak mümkündür. Şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki arşivcilik, arşiv belgelerinin saklanması, bilimsel olarak tasnifi, araştırmacıların ulaşımına açılması ve bilimsel olarak onlardan istifade edilmesi gerçekten uzmanlık gerektiren bir konudur. Vakıflar Genel Müdürlüğü olarak arşiv belgelerine ulaşma noktasında çalışmalarımız, gayretlerimiz devam ediyor. Osmanlı Devleti'ne bir vakıf medeniyeti diyorsak, bugün arşivlerden ulaştığımız bütün belgelerin bir çoğunun vakıf temelli, kökenli olduğunu görmek mümkündür."

Ertem, bu çerçevede dijital ortama aktarılan vakıf belgelerinin kullanıcıların istifadesine sunulduğunu vurgulayarak, 1958'i Arapça, 25 bin 461'i Osmanlıca olmak üzere toplam 27 bin 419 vakıfiye ve zeyl vakfiyenin çeviri işlemlerinin tamamlandığını kaydetti.

AA