KİŞİNEV (AA) - DMITRI CHIRCIU - Türkiye'nin Kişinev Büyükelçisi Gürol Sökmensüer, Gagauz Özerk Yeri'nin ve Moldova'nın kalkınma çabalarını desteklemeye devam edeceklerini belirterek, "Güçlü bir Moldova içerisinde güçlü bir Gagauzya görmek istiyoruz." dedi.

Sökmensüer, Moldova Cumhurbaşkanı İgor Dodon'un 30 Aralık'ta Türkiye'ye yapacağı resmi ziyaret öncesi iki ülke arasındaki ilişkileri ve Gagauzların haklarıyla ilgili yaşanan sorunları AA muhabirine değerlendirdi.

Türkiye ile Moldova arasındaki ilişkilerin her geçen gün geliştiğini belirten Sökmensüer, Moldova'nın bağımsızlığını kazanmasından bu yana, ortak sınır olmasa da komşu ve dost olarak görülen bir ülke olduğunu kaydetti.

Sökmensüer, gerek imzalanan anlaşmalarla gerek karşılıklı ziyaretlerle ilişkileri daha da derinleştirdikledi söyledi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın geçen sene Moldova'yı ve Gagauz Özerk Yeri'ni ziyaret ettiğini hatırlatan Sökmensüer, bu, ziyaretin iki ülke arasındaki ilişkileri stratejik ortaklık düzeyine çıkardığını dile getirdi.

Sökmensüer, Moldova Cumhurbaşkanı İgor Dodon'un da 30 Aralık'ta Türkiye'yi ziyaret edeceğine dikkati çekerek, kapsamlı görüşmelerin yapılacağını ve yeni anlaşmaların imzalanacağını belirtti.

- "Güçlü bir Moldova içerisinde güçlü bir Gagauzya görmek istiyoruz"

Sökmensüer, Moldova Cumhuriyeti'ne bağlı Gagauz Özerk Yeri'nin 23 Aralık 1994'te kurulduğunu ve bu sene kuruluşunun 25. yıl dönümünün kutlandığını anımsattı.

Eski Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in Moldova ile Gagauz Özerk Yeri arasında ara bulucu rolü üstlendiğinin altını çizen Sökmensüer, "Demirel, kanlı bir çatışmaya evrilme tehlikesi taşıyan ihtilafın sona ermesine diplomasi yoluyla katkıda bulunmuştur. Bugüne kadar merkezi yönetim ile özerk yönetim arasındaki diyaloğun, barış ve huzurun devam etmiş olması özerklik kararının ne kadar yerinde olduğunun da ispatıdır." diye konuştu.

Sökmensüer, Gagauz Özerk Yeri ve Moldova'nın kalkınma çabalarını desteklemeyi sürdüreceklerini belirterek, "Gagauzya'ya yönelik politikamız, soydaşlarımızın dost ülke Moldova'nın toprak bütünlüğü içinde, dillerini ve kültürel kimliklerini koruyarak barış içinde yaşayabilmeleri ilkesine dayanmaktadır. Güçlü bir Moldova içerisinde güçlü bir Gagauzya görmek istiyoruz. Eminim ki soydaşlarımız, kültürel kimliklerini koruyarak Gagauz Özerk Yeri'ni nesiller boyunca daha da ileriye taşıyacaklardır." ifadelerini kullandı.

- "Gagauz Özerk Yeri'nin statüsü ile ulusal mevzuat uyuşmuyor"

Büyükelçi Sökmensüer, Gagauz Özerk Yeri'nin işleyişini belirleyen kanun ile ulusal mevzuatın uyuşmadığına dikkati çekerek, şunları söyledi:

"Hangi görev veya yetkinin Gagauz yönetiminde, hangilerinin merkezi hükümette olması gerektiği konusunda 1994 tarihli kanun ile ulusal mevzuat arasında bazı uyuşmayan hususlar var. Bunların tespit edilerek uyumlu hale getirilmesi gereklidir. Moldova ve Gagauz hükümetleri 2016'da bir çalışma grubu oluşturdu. Bu çerçevede, 3 yasa hazırlandı ve parlamentoya sunuldu. Moldova makamları ile temaslarımızda söz konusu tasarıların onaylanmasının önemini sık sık vurguluyoruz."

Kişinev ve Komrat arasındaki karşılıklı diyaloğun güçlü ve sürekli olmasının önemine işaret eden Sökmensüer, özerkliğe işlerlik kazandırırken, bunun diğer yandan izolasyona dönüşmesine de izin verilmemesi gerektiğinin altını çizdi.

- "Gagauz dilinin korunması hayati mesele"

Sökmensüer, siyasi işleyişin yanı sıra Gagauz Türkçesinin korunmasının önemine vurgu yaparak, "Gagauz Türkçesinin korunması hayati bir mesele. Dili yok olan, kaybolan bir halkın sıradan bir topluluğa dönüşmesi kaçınılmazdır. Bugün Gagauz dilinin kullanım alanının daraldığını ve şehirlerde çaba gösterilmezse ne yazık ki unutulmaya yüz tuttuğunu gözlemliyoruz." değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye'nin Gagauz dilinin korunması yönündeki çabalarını desteklediğini dile getiren Sökmensüer, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığının geçen yıl bastığı Gagauz dilindeki kitapları Gagauz okullarına dağıttığını söyledi.

Sökmensüer, anaokullarında, Gagauzca ders saatlerinin arttığına da dikkati çekerek, "Ne büyük bahtiyarlıktır ki bugün bir Gagauz kardeşimizle başka bir dile gerek duymadan konuşabiliyoruz. Soydaşlarımız bizim Türkçemizi, bizler onların Gagauzcalarını rahatlıkla anlayabiliyoruz." şeklinde konuştu.

Moldova bürokrasisinde önemli görevler üstlenen Gagauzların arttığına da işaret eden Sökmensüer, "Soydaşlarımızın kendi dillerini ve kültürlerini yaşatırken, devlet dili olan Moldovancayı öğrenmeleri de önemlidir. Böylece soydaşlarımız vatandaşı oldukları Moldova Cumhuriyeti ile her alandaki bütünleşmelerini daha da derinleştireceklerdir." ifadelerini kullandı.

- "Türkiye'nin Moldova'daki yardımları 80 milyon doların üzerine çıkıyor"

Sökmensüer, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığının (TİKA) ve diğer Türk kurumlarının Gagauz Özerk Yeri'ne yardımlar yaptığını aktararak, "TİKA, Moldova'da 1994 yılından bu yana 45 milyon dolar civarında kalkınma yardımında bulundu. Diğer kurumlarımızın yardımları da dikkate alındığında, ülkemizin Moldova'daki yardımları 80 milyon doların üzerine çıkıyor." diye konuştu.

Gagauzya'da 2020'de çeşitli projeler hayata geçireceklerini dile getiren Sökmensüer, Gençlik ve Spor Bakanlığının başkent Komrat'ta bir spor tesisi inşa ettiğini kaydetti.

Sökmensüer, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın adını taşıyacak bir eğitim külliyesi projesini de hayata geçirmeyi planladıklarını dile getirerek, "Projelendirme aşaması tamamlanan külliyede okul, kütüphane, spor alanları ve kültürel faaliyet alanlarının bulunması ve 500 öğrenciye yüksek standartlarda eğitim imkanı sağlanması hedefleniyor." ifadelerini kullandı.

Büyükelçi Sökmensüer, Türkiye'nin Gagauz Özerk Yeri'nde ileride muvazzaf başkonsolosluğu açmayı planladığını da sözlerine ekledi.