Suriye’de savaşın sona ermesinin üzerinden yaklaşık bir yıl geçmesine rağmen, Türkiye’de bulunan Suriyelilerin ülkelerine dönüşü beklenen seviyeye ulaşmadı. 8 Aralık 2024’ten bu yana yaklaşık 600 bin Suriyeli ülkesine dönerken, halen 2 milyon 370 bin kişi Türkiye’de geçici koruma statüsü kapsamında bulunuyor.

Güvenlik bürokrasisi tarafından dönüşleri hızlandırmaya yönelik atılan adımların istenen sonucu vermemesi üzerine yeni düzenlemeler gündeme alındı.

Erdoğan devreye girdi: Kademeli geçiş benimsendi

Edinilen bilgilere göre, Suriyelilerin dönüşlerinin hızlandırılması amacıyla geçici koruma statülerinin tek seferde kaldırılması önerildi. Ancak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin başından beri sürdürdüğü zorla geri gönderme karşıtı yaklaşımı hatırlatarak bu öneriye itiraz etti.

Bu çerçevede, geçici koruma statüsünün kademeli olarak kaldırılması ve sürecin ilgili bakanlıklar ile kurumların koordinasyonunda yürütülmesi kararlaştırıldı. Önümüzdeki günlerde yeni adımların atılması bekleniyor.

İlk adım: Ücretsiz sağlık hizmeti sona erdi

Yeni sürecin ilk aşaması kapsamında, Türkiye’de geçici koruma statüsündeki Suriyelilerin ücretsiz sağlık hizmetinden yararlanması uygulaması kaldırıldı. 1 Ocak itibarıyla Suriyeliler, sağlık hizmetlerinden yararlanırken katkı payı ödemek zorunda kalacak.

Güvenlik kaynakları, bu uygulamanın gönüllü geri dönüşleri hızlandıracağını değerlendiriyor.

İkinci aşama: Geçici koruma statüsü kaldırılacak

Ücretli sağlık hizmetine geçilmesinin ardından ikinci aşamada, geçici koruma statülerinin kademeli olarak kaldırılması planlanıyor. Statüsü sona eren Suriyeliler, Türkiye’de kalabilmek için ikamet izni almak zorunda olacak.

Ancak ikamet izni için sıkı kriterler uygulanacak. Bu kapsamda;

• Geçerli bir konut

• Düzenli bir iş

• Kira sözleşmesi

• Sağlık sigortası

• Yeterli maddi imkân

gibi şartların sağlanıp sağlanmadığı detaylı şekilde incelenecek. Kira sözleşmesi sunulan konutların fiilen kontrol edileceği, gerekli şartları sağlayamayanlara ikamet izni verilmeyeceği belirtiliyor.

İkamet izni alamayanlar kaçak sayılacak

Güvenlik kaynakları, ikamet izni alamayan Suriyelilerin Türkiye’de yasa dışı duruma düşeceğini ve bu kişilerin ülkelerine dönmek zorunda kalacağını ifade ediyor. Uygulanacak sıkı kurallar nedeniyle, dönüşlerin önümüzdeki dönemde hız kazanması bekleniyor.

Geri dönüş masrafları BM fonlarından karşılanacak

Öte yandan, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından sağlanan fonların, Suriyelilerin gönüllü dönüşleri için kullanılacağı bildirildi. Bu kapsamda, ülkesine dönmek isteyen Suriyelilerin yol masraflarının karşılanması ve belirli destek ödemelerinin BM fonları aracılığıyla yapılması planlanıyor.

Yetkililer, alınan tüm tedbirlerin zorlayıcı değil, teşvik edici bir çerçevede uygulanacağını vurguluyor.