ANKARA (AA) - UĞUR ÇİL / ADHAM KAKO - Sudan Dışişleri Bakanı Vekili Abdulgani en-Naim, Ortadoğu'da devam eden çatışmaların barışçıl yollarla çözülmesini temenni ettiğini belirterek, "Türkiye’nin Suriye'deki sorunun çözülmesine yönelik çalışmalarını ve çatışan grupları bir araya getirme çabalarını destekliyoruz." dedi.

Naim, tarihi ve kültürel bağlara sahip Türkiye ve Sudan'ın ilişkilerini AA muhabirine değerlendirdi.

Türkiye ve Sudan arasında bu sene altıncısı düzenlenen siyasi istişareler toplantısına Sudan heyeti başkanı olarak katıldığını belirten Naim, Türkiye ve Sudan'ın birçok alanda iş birliği içinde olduğuna ve bakanlıklar düzeyinde komisyonların kurulduğuna dikkati çekti. Naim, yapılan çalışmalar sonucunda iki ülke arasında birçok anlaşmanın imzalandığını ve bunların hayata geçirilmesi için çaba gösterdiklerini vurguladı.

Naim, Türkiye ile Sudan dışişleri bakanlıkları müsteşarları düzeyinde gerçekleştirilen siyasi istişarelerin altıncısı sebebiyle Türkiye'de bulunduğunu ifade ederek, Dışişleri Bakan Yardımcısı Ahmet Yıldız'ın yanı sıra Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) yetkilileriyle de bir araya geldiklerini söyledi.

Sudan'ın Türkiye'nin özellikle tarım alanındaki tecrübelerinden faydalanmak istediğinin altını çizen Naim, Sudan'ın yüz ölçümü açısından Afrika'nın üçüncü büyük ülkesi olduğunu ve verimli topraklara sahip olduğunu ifade etti.

Naim, Sudan'ın aynı zamanda zengin su kaynaklarına da sahip olduğunu belirterek, "Bizler Türkiye’nin tarım alanındaki tecrübesine ve gelişmiş teknolojisine ihtiyacımız olduğunu biliyoruz. Bundan dolayı iki tarafın da birbirine faydalı olacağı bir iş birliği sağlamak için çalışıyoruz." dedi.

- "Türkiye'ye çok teşekkür ediyoruz"

Türkiye ile devam eden iş birliği alanları içerisinde tarımın yanı sıra gıda güvenliğinin de Sudan için önemli bir başlık oluşturduğunu belirten Naim, bu alanda Türkiye ile iş birliğini geliştirmeyi hedeflediklerini ifade etti.

Sudan Dışişleri Bakanı Vekili Naim, istişare toplantılarının iki ülke arasında gelişemeye devam eden ilişkileri gözden geçirmek için bir fırsat olduğunu hatırlatarak, iki ülkenin bölgesel sorunlara yönelik bakışlarının yanı sıra terör, göç ve sığınmacı meselelerinin ele alındığını söyledi.

İki ülkenin bölgesel sorunları ortak sorunlar olarak gördüğünü vurgulayan Naim, "Bölgedeki barışın ve istikrarın yeniden sağlanmasının önündeki engelleri ele alıyoruz. Bizi düşündüren asıl konu ise bölge halklarının yaşadığı acılar nasıl son bulur, barış ve istikrar yeniden nasıl sağlanabilir." şeklinde konuştu.

Naim, Sudan'ın sahip olduğu stratejik konumun Türkiye'nin gerçekleştirmeyi planladığı iş birliği için önemli olduğunu belirterek, "Türkiye’nin Afrika'ya yönelik giderek artan bir ilgisi var ve Sudan bu durumdan oldukça memnun." dedi.

Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansının (TİKA) Sudan'daki faaliyetlerine değinen Naim, TİKA'nın inşa ettiği hastanelerin yanı sıra birçok kalkınma projesi yürüttüğünü hatırlattı.

Naim, Türkiye'nin Sudan'a desteğinin giderek arttığının altını çizerek, "Bizler tüm bu proje ve destekler için kardeş ülke Türkiye'ye çok teşekkür ediyoruz." diye konuştu.

- "Türkiye’nin Afrika’daki en büyük ticari ortağıyız"

Sudan'ın gelişmekte olan bir ülke olduğunu ve önemli yatırım imkanları sunduğunu vurgulayan Naim, Türkiye'ye Sudan'a yatırım yapma konusunda teşvikte bulunduklarını bildirdi.

Naim, bu çerçevede tarım başta olmak üzere madencilik, altyapı, iletişim ve ulaşım alanlarında Türk yatırımcıları teşvik etmek için ayrıcalıklar sunduklarını belirterek, şöyle konuştu:

"Şu an bizler Türkiye ile birlikte yatırımları koruma, artırma ve teşvik etme konularını içeren bir proje hazırlığı içeresindeyiz. Bundan dolayı Türkiye’nin Sudan’a yatırım yapabilmesi için altyapı hazırlıkları içerisindeyiz. Ayrıca bizler Türkiye’nin Afrika’daki en büyük ticari ortağıyız."

Türkiye ve Sudan arasındaki ticari ilişkiler hakkında konuşan Naim, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Şu an Sudan'da Türkiye'den gelen kayda değer yatırımlar var. Ayrıca Sudan'da çok sayıda ve farklı alanlarda çalışan Türk kardeşlerimiz var. İki ülkenin hayrına çalışan küçük ve orta büyüklükteki Türk şirketleri var. Bu şirketler hem Sudan'da iş olanakları sağlıyorlar hem de tecrübelerini aktarıyorlar ve Sudan’ın ihtiyaçlarını karşılıyorlar. Biz Türkleri her zaman iyi karşılıyoruz. Umarız aramızda daha fazla iletişim olur. Ayrıca Türk Hava Yollarının günlük Sudan seferlerinin oluşu iki ülke arasındaki ilişkilere katkıda bulunuyor."

Naim, Türkiye ve Sudan arasında sosyal, kültürel ve eğitim alanlarında da yakın bir ilişki bulunduğuna dikkati çekerek, Türkiye'nin sağladığı burslar yoluyla Türk üniversitelerinde eğitim gören çok sayıda Sudanlı öğrenci bulunduğunu ve bu öğrencilerin Türkçe bilmeleri sayesinde iki ülke arasındaki ilişkilerde olumlu katkı sağladıklarını söyledi.

Kültürel ilişkiler çerçevesinde Hartum Üniversitesinde Türk Dili bölümünün açıldığını hatırlatan Naim, Türkiye'nin ayrıca Sudanlı diplomatlara eğitim verdiğini belirtti. Naim, Sudan'ın bu şekilde Türkiye’den birçok alanda istifade ettiğini ve Türkiye'nin de bu konuda oldukça cömert davrandığını kaydetti.

- "Barış diyaloğuna ihtiyacımız var"

Sudan Dışişleri Bakanı Vekili Naim, Ortadoğu'da devam eden sorunlara değinerek, Sudan'ın bölgesel barıştan yana olduğunu ve sorunların diyalog yoluyla çözülmesini temenni ettiklerini dile getirdi.

Naim, "Biz Sudan'daki tecrübelerimize dayanarak sorunları çözmenin diyalogdan daha güzel bir yolu olmadığını söyleyebiliriz çünkü sivillerin bu şekilde korunmasından daha güzel bir şey yok." dedi.

Sudan'ın bölgedeki sorunların çözümü için her türlü bireysel, ikili ve toplu girişime destek verdiğinin altını çizen Naim, "Türkiye’nin Suriye'deki sorunun çözülmesine yönelik çalışmalarını ve çatışan grupları bir araya getirme çabalarını destekliyoruz." ifadesini kullandı.

Türkiye'nin giderek artan bölgesel rolüne dikkati çeken Naim, "Türkiye, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde bölgesel bir güç haline geldi ve artık sadece kendi sorunlarıyla değil aynı zamanda bölgesel sorunlarla da yakından ilgileniyor." şeklinde konuştu.

Naim, Sudan'ın ayrıca ülkelerin birliğinden yana olduğunu ve ayrılıkların daha çok sorunlara yol açtığını belirterek, "Dolayısıyla barış diyaloğuna ihtiyacımız var. Bölgesel ülkelerin en büyük sıkıntısı bu çünkü diğer yöntemlerin hepsi denendi ve sonuç olarak hiçbir fayda vermedi. Sadece daha fazla yıkıma yol açtı." dedi.

- "ABD ile yeni sayfa istiyoruz"

Naim, ABD Başkanı Barack Obama'nın görev süresinin son haftasına girerken yayımladığı başkanlık kararnamesiyle Sudan'a 20 yıldır uygulanan ticari yaptırımların kaldırılması talimatını vermesinin önemli olduğunu belirtti.

Bu kararın alınmasında Sudan'ın ABD ile yürütülen görüşmelerdeki başarısının altını çizen Naim, bu bağlamda Sudan'ın terörle mücadele, bölgesel barış, Güney Sudan'la barış, Sudan içerisindeki ayrılıkçı gruplarla ateşkes ve ayrılıkçı grupların bulunduğu bölgelere insani yardımın ulaşmasının sağlanması gibi konuları kapsayan planın uygulanmasında başarı kaydettiğini vurguladı.

Naim, hem ABD ile hem de komşu ülkelerle diyaloğun devam ettiğini, Sudan'ın barış konusundaki kararlı tutumunu sürdüreceğini kaydetti.

ABD’nin yeni Başkanı Donald Trump’ın aralarında Sudan'ın da bulunduğu 7 Müslüman ülkeye vize yasağı koyması meselesine de değinen Naim, bu meselenin ABD içinde de tartışmalı olduğunu ve yakında bu konu hakkında ABD yönetimiyle görüşme niyeti taşıdıklarını belirtti.

Naim, Sudan'ın ABD ile diyaloğu devam ettirmek istediğinin altını çizerek, iki ülkenin çıkarları doğrultusunda ABD ile iş birliğini geliştirmek için Sudan'ın hazır olduğunu vurguladı.

Uygulanan ekonomik ve ticari yaptırımların Sudan'ı olumsuz etkilediğini ifade eden Naim, "ABD yönetimi ile yeni bir sayfa açmak istiyoruz." dedi.

- Hedasi Barajı Projesi

Naim, Etiyopya’nın Nil Nehri üzerine inşa ettiği Hedasi (Nahda) Barajı projesiyle ilgili görüşlerini de paylaştı. Naim, bu projenin Sudan, Mısır ve Etiyopya arasında yürütülen görüşmeler yoluyla üç ülkenin ortak çıkarları çerçevesinde düzenleneceğini belirtti.

Barajın güvenliği dahil olmak üzere suyun ortak paylaşımı gibi konuları aydınlatmak için üç ülkenin bu alanda uzman iki Fransız firması ile görüştüğünü ifade eden Naim, Sudan'ın asıl çekincesinin ise Nil Nehri'nin sularının ortak ve eşit kullanımının sağlanması olduğuna dikkati çekti.

Naim, Sudan'ın bu gibi konuların her zaman diyalog ile çözülmesinden yana olduğunun altını çizerek, üç ülkenin en kısa zamanda bu konuda ortak çıkarları gözeten bir noktada buluşacağından emin olduğunu ifade etti.

AA