İSTANBUL (AA) - MURAT BİRİNCİ - Türkiye ekonomisi, yılın ilk çeyreğinde 2016'nın aynı dönemine göre yüzde 5 büyüyerek piyasa beklentisinin üzerinde güçlü artış gösterdi.
Ekonomistler, hem tüketim hem de üretim yönünden açıklanan verilerin büyümenin oranı kadar kompozisyonunun da sağlıklı olduğunu, özellikle ekonomi yönetiminin aldığı önlemler ve 16 Nisan'daki referandum sonrasında artan güven ve istikrar ortamında yatırımların devreye girmesinin ikinci çeyrekte de bu momentumun korunacağını gösterdiğini kaydettiler.
Ekonomistler, gelecek günlerde 2017 büyümesinde yukarı yönlü revizyonların geleceğini ve ekonominin bu yıl yüzde 5 civarında büyüyeceğini belirttiler.
- "Avrupa'daki toparlanma ekonomimizi olumlu etkiledi"
Ziraat Bankası Ekonomisti Bora Tamer Yılmaz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, ilk çeyrek büyümesinin piyasa beklentilerini aşıp sürpriz yapmasından daha önemli konunun büyüme kompozisyonu olduğunu söyledi.
Kompozisyonun bekledikleri gibi dış ticaret ve imalat ağırlıklı şekillendiğini ifade eden Yılmaz, yıllık bazda ihracatın yüzde 10,6 artarken, dış ticaretin büyümeye dönemsel bazda yüzde 1,9 destek verdiğini ve yıllık katkısının yüzde 2,4 olduğunu bildirdi.
Yılmaz, küresel imalat faaliyetlerindeki canlanmayla birlikte Türkiye'nin ana ihracat pazarı olan Avrupa'da toparlanan ekonominin Türkiye'yi olumlu etkilediğini kaydetti.
Yılın ilk çeyreğinde soğuk hava koşulları, kur etkisi ve artan enflasyon göz önüne alındığında özel tüketim ve yatırımların hız kestiğini belirten Yılmaz, "Özel tüketim yüzde 0,4 dönemsel gerilerken, yatırımlar da aynı oranda gerileme kaydetti. Beyaz eşyaya uygulanan vergi teşvikinin hanehalkı harcamalarını desteklediği ve iç talepteki daralmayı azalttığı görüşündeyiz. Kompozisyon açısından iç talepteki gerilemenin dış talep ile fazlasıyla karşılanması finansal istikrarı destekleyecek gelişme." şeklinde konuştu.
Yılmaz, kamu harcamalarındaki yüzde 9,4'lük artışın büyümeye dönemsel bazda yüzde 0,4 ve yıllık büyümeye yüzde 1 katkı verdiğini söyledi.
- "Türkiye büyümesini bu yıl yüzde 5 civarında gerçekleşmesi söz konusu"
Bora Tamer Yılmaz, ekonomi yönetiminin mali politikalarını son derece zamanlı kullandığının anlaşıldığını ifade ederek, geçen yılın üçüncü çeyreğindeki daralmanın hemen ardından devreye giren mali adımların Türkiye büyümesini teori ile uyumlu şekilde yüzde 5'e kadar hızlandırabildiğini kaydetti.
Yılmaz, şöyle devam etti:
"Yılın geri kalanında kamu harcamalarının bütçe disiplini gözetilerek azalmasını bekleriz. Kamu harcamalarının yerini ısınan havalarla birlikte turizm ağırlıklı hizmet sektörü alacaktır. İmalat sanayindeki canlılığın Avrupa'da gözlemlediğimiz gibi hizmet sektörüne yayılmasını bekleriz. Yılın ilerleyen döneminde dış ticaretin bu çeyrekteki kadar güçlü kalması zor. Ancak dış ticaretin yerini büyüme kompozisyonunda yatırımlar alacaktır. Türkiye'de otomotiv, petrokimya gibi ana endüstri kollarında yüzde 100 kapasite ile çalışıldığını görüyoruz. Bu nedenle referandum sonrasında artan güven ve istikrar ortamında yatırımların devreye girmesi mümkün."
Yılmaz, daha önce yüzde 4 ve üzeri olan büyüme beklentilerini yüzde 5 civarı şeklinde güncellediklerini, üçüncü çeyrekte bazın da etkisiyle yüzde 7 üzerinde büyüme hızı ile karşılaşılabileceğini bildirdi.
- "Büyüme sağlıklı bir kompozisyon ortaya koydu"
Odeabank Ekonomik Araştırma ve Stratejik Planlama Direktörü Ali Kırali de milli gelirin ilk çeyrekte yüzde 5 ile beklentilerin oldukça üzerinde büyüdüğünü, hem tüketim hem de üretim yönünden açıklanan verilerin önemli ölçüde sağlıklı görülebilecek bir kompozisyon ortaya koyduğunu vurguladı.
Tüketim yönünden verilere bakıldığında stok değişimi hariç iç talebin büyümeye katkısının 5,1 puan olduğunu belirten Kırali, net dış talepten büyümeye 2,2 puanlık pozitif katkı geldiğini söyledi.
Kırali, sektörel bazda ise tarımdan yüzde 0,1 ile sınırlı bir katkı, sanayi ve hizmetlerden de sırasıyla yüzde 1,1 ve yüzde 1,2'lik katkı geldiğini bildirdi.
Öncü verilerin hem iç hem de net dış talepten pozitif katkının gelmeye devam edeceğine işaret ederken, yurt içi belirsizliklerin azalması ile büyüme görünümündeki iyileşmenin belirginleştiğini ifade eden Kırali, şunları kaydetti:
"İlk çeyrekte eksikliği hissedilen dayanıklı tüketim malları talebinin ikinci çeyrekte ve üçüncü çeyrekte toparlanacağını düşünüyoruz. Belirsizliklerin azalması ve bazı sektörlerde kapasite kullanımının ulaştığı yüksek seviyelerin ise özel sektör yatırımlarını destekleyebileceğini öngörüyoruz. Yılın ikinci yarısında ise bu sağlıklı büyüme bileşiminin ve hızının bir miktar yavaşlasa da genel itibarıyla korunacağını tahmin ediyoruz."
- "Özel tüketim ve net ihracat büyümeyi yukarı taşıdı"
İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu ise yılın ilk çeyreğinde yıllık büyümenin öngörülerin üzerinde yüzde 5 olarak gerçekleştiğini, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış milli gelirin de yüzde 1,4'lük güçlü bir artış kaydettiğini söyledi.
Özel tüketim ve net ihracattan gelen desteğin ilk çeyrekte büyümeyi yukarı taşıyan ana kalemler olduğuna işaret eden Kömürcüoğlu, "Görünen o ki geçen yılın son çeyreğinden bu yana atılan adımlar iktisadi faaliyet üzerinde, özellikle tüketimde etkili oluyor. Öncü göstergeler ikinci çeyrekte büyümenin daha da hız kazanabileceğine işaret ediyor." diye konuştu.
- "Net ihracat büyümenin sürükleyicisi oldu"
Finansinvest Başekonomisti Burak Kanlı, birinci çeyrekte büyümenin beklentilerin çok üzerinde geldiğini ifade ederek, yılın ilk çeyreğinde net ihracatın, büyümenin temel sürükleyicisi olduğunu söyledi.
Kamu harcamaları ve tüketimi teşvik eden Kredi Garanti Fonu (KGF) gibi kamu kaynaklı desteklerin de buna katkı verdiğini kaydeden Kanlı, şu görüşleri dile getirdi:
"Önümüzdeki dönemde bu güçlü büyüme trendinin ardından kamu teşviklerinin de etkisinin azalmasıyla bir miktar yavaşlama görmemiz olası ve normal. Ancak yine de 2017 yılı geneli için yüzde 4 ve hatta bunun üstünde bir büyüme oranı olası görünüyor. Genel olarak 2016 yılındaki yavaşlamanın ardından ekonominin çok sert bir biçimde toparlandığını görüyoruz."
- "Büyüme tahminimizi yüzde 3'ten yüzde 4,5'e yükselttik"
AA Finans Analisti, ekonomist Haluk Bürümcekçi de büyümedeki toparlanmanın yılın ikinci çeyreğinde belirgin bir hızlanma gösterdiğini belirterek, KGF destekli kredi kullanımlarının son 2 ayda 180 milyar TL gibi ciddi bir boyuta ulaştığını, ayrıca geçici vergi indirimlerinin dayanıklı tüketim malı satışlarında hareketlenme yarattığını ve tüketici güvenini yükselttiğini söyledi.
Bürümcekçi, "Yıl geneli için yüzde 3 olan büyüme tahminimizi yüzde 4,5 seviyesine yükseltirken, tahmin üzerindeki risklerin yukarı yönde olduğunu düşünmekteyiz." ifadesini kullandı.
Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvcı Tokalı ise ikinci çeyreğe ait öncü verilerin bu momentumun korunabileceği yönünde olduğunu, yılın ilk yarısına dair bu olumlu görünüm karşısında 2017'ye ait büyüme tahminlerini yüzde 3,4'ten yüzde 3,9'a revize ettiklerini söyledi.
- "Büyümede yukarı yönlü revizyonlar gelecek"
İntegral Yatırım Menkul Araştırma Direktörü Tuncay Turşucu, çeyreklik bazda bir önceki çeyreğe göre büyümenin yüzde 1,4 seviyesinde oluştuğunu ifade ederek, "Böylece ekonomi, son 2 çeyrekteki çeyreklik bazda negatif büyümeden pozitif büyümeye geçmiş oldu." dedi.
Turşucu, söz konusu veri ile birlikte 2017 için yüzde 3,3-3,5 arasındaki büyüme tahminlerinin yukarı yönlü revize edileceğini belirterek, şunları kaydetti:
"Büyümede tüketim harcamalarının etkili olduğu kadar, devlet harcamalarının katkısının da etkisi bulunuyor. Diğer yandan ihracatın büyümeye pozitif katkısı net bir şekilde görülüyor. Kurun bulunduğu seviyenin ve dış alemdeki ekonomik faaliyetlerdeki canlanmanın bu konuda yardımcı olduğu söylenebilir. İmalat sanayinin büyümeye katkısı olumlu. Büyüme ile ilgili söylenebilecek negatif yorum, temel büyüme faktörlerinin yanında devlet desteğinin olması ve yatırımların güçlü olmaması olarak söylenebilir. Ancak nihai olarak büyümede yukarı yönlü revizyonlar gelecek görünüyor."
AA