Son yıllarda Çin'in küresel ticarette artan etkisi, "Bir Kuşak Bir Yol" (Beltand Road Initiative - BRI) projesiyle daha da görünür hale geldi. Bu devasa altyapı ve yatırım projesi, Asya'dan Avrupa'ya uzanan ticaret yollarını yeniden şekillendiriyor. Türkiye ise bu stratejik ağın tam kalbinde yer alıyor. Peki, Türkiye gerçekten Çin’in yeni bir ticaret üssü mü oluyor?
Türkiye’nin Coğrafi Avantajı
Türkiye, Asya ile Avrupa arasında bir köprü konumunda. Bu jeostratejik avantaj, Çin’in Avrupa’ya açılmak için aradığı kara ve deniz yolları açısından Türkiye'yi vazgeçilmez kılıyor. Çinli lojistik firmaları, Orta Koridor (MiddleCorridor) üzerinden Türkiye'yi bir geçiş noktası değil, aynı zamanda lojistik ve depolama merkezi olarak konumlandırmak istiyor.
Yatırımlar Artıyor: Limanlar, Lojistik Merkezler ve Enerji Projeleri
Çinli şirketlerin Türkiye'deki yatırımları son yıllarda dikkat çekici şekilde arttı. Özellikle:
- Kumport Limanı’ndaki Çinli konsorsiyumun ortaklığı,
- Çandarlı ve Mersin Limanı gibi stratejik noktalara ilgileri,
- Lojistik merkezleri ve serbest bölgelerdeki satın almalar,
- Yenilenebilir enerji, özellikle güneş enerjisi alanındaki yatırımlar,
Türkiye’nin Çin için sadece bir geçiş yolu değil, aynı zamanda kalıcı bir ticaret ve üretim üssü haline gelmekte olduğunu gösteriyor.
Üretim Üssü Olma Potansiyeli
Çin’in artan işçilik maliyetleri ve Batı ülkeleriyle yaşadığı gerginlikler, üretimi farklı ülkelere kaydırma ihtiyacını doğurdu. Türkiye; uygun maliyetli iş gücü, gelişmiş sanayi altyapısı ve Avrupa’ya olan yakınlığı ile "Çin artı bir" stratejisinde öne çıkıyor. Çinli teknoloji ve tekstil firmaları, üretimlerinin bir kısmını Türkiye’ye kaydırmayı değerlendiriyor.
Riskler ve Eleştiriler
Ancak bu süreç, bazı soru işaretlerini de beraberinde getiriyor:
- Ekonomik bağımlılık riski: Çin’in altyapı yatırımları, borç tuzağına dönüşebilir mi?
- Stratejik varlıkların el değiştirmesi: Liman ve enerji altyapılarının yabancı şirketlere satışı, uzun vadede egemenlik tartışmalarına yol açabilir.
- Batı ile ilişkiler: Türkiye’nin Çin ile yakınlaşması, özellikle ABD ve AB ile olan ilişkileri nasıl etkiler?
Bu sorular, karar vericilerin dikkatle değerlendirmesi gereken konular arasında.
Denge Stratejisi Şart
Türkiye’nin Çin’le olan ticari ilişkileri, ülkeye önemli fırsatlar sunuyor: altyapı yatırımları, ihracat artışı, yeni pazarlar ve teknoloji transferi. Ancak bu sürecin sağlıklı işlemesi için stratejik bir denge politikası şart. Türkiye, Çin ile iş birliği yaparken Batı’yla olan ekonomik ve siyasi ilişkilerini de korumalı; kısa vadeli kazançlar uğruna uzun vadeli egemenlikten ödün vermemesi de tüm bu ihtimallerin arasında önemli noktalardan birisi olarak göze çarpıyor.