Kış aylarının gelmesiyle birlikte, evlerimizde kullandığımız soba, kombi ve şofben gibi ısıtma sistemlerinden kaynaklanan karbonmonoksit (CO) zehirlenmeleri ne yazık ki artış göstermektedir. Halk arasında "görünmez katil" olarak bilinen bu renksiz, kokusuz ve tatsız gaz, her yıl Türkiye genelinde çok sayıda can kaybına yol açmaktadır. Yetkililer, vatandaşları bu hayati tehlikeye karşı uyararak basit önlemlerle zehirlenmelerin önüne geçilebileceğini vurguluyor.
Karbonmonoksit Neden Öldürür?
Karbonmonoksit, kömür, doğal gaz, odun ve benzin gibi karbon içeren yakıtların tam olarak yanmaması sonucu ortaya çıkar. Vücuda solunum yoluyla girer girmez kana karışır ve oksijenin dokulara taşınmasını engeller. Bu durum, kısa sürede zehirlenmeye, bilinç kaybına ve ne yazık ki ölümle sonuçlanabilen geri dönüşü olmayan hasarlara yol açar. Özellikle hava koşullarının tersine döndüğü, rüzgarlı ve lodoslu havalarda bacaların tıkanması veya dumanı geri tepmesiyle risk katlanarak artar.
Hayati Korunma Yolları: Hangi Önlemleri Almalıyız?
Zehirlenme vakalarının önüne geçmek için alınması gereken en temel ve hayati önlemler şunlardır:
Baca Temizliği: Isıtma sezonu başlamadan önce tüm bacalarınızı (soba, kombi) mutlaka yetkili kurumlara temizletin ve bakımını yaptırın. Tıkalı bacalar en büyük risk faktörüdür.
Doğru Cihaz Kullanımı: Kombi, şofben gibi cihazların montajını mutlaka yetkili servislere yaptırın. Bacalı cihazlar yerine hermetik veya yoğuşmalı cihazları tercih edin.
Rüzgarlı Havada Dikkat: Lodoslu ve fırtınalı havalarda sobaları yakmamaya özen gösterin veya yatmadan önce mutlaka söndürün.
Havalandırma: Yatılan odalarda soba bulunmamasına dikkat edin. Isıtılan ortamları sık sık havalandırın.
Karbonmonoksit Dedektörü: Özellikle riskli alanlara (şömine, soba, kombi yakını) pille çalışan, uluslararası standartlara uygun bir CO dedektörü takın.
Zehirlenme Anında Yapılması Gerekenler
Bir kişide baş dönmesi, şiddetli baş ağrısı, bulantı, kusma veya halsizlik gibi CO zehirlenmesi belirtileri görülüyorsa acil müdahale hayat kurtarır:
Hemen Havalandırın: Kişiyi derhal zehirlenmeye neden olan ortamdan uzaklaştırın ve açık havaya çıkarın.
Acil Yardım: Vakit kaybetmeden 112 Acil Yardım Merkezi'ni arayın.
Gaz Kontrolü: Eğer sorun doğal gaz kaynaklıysa, aynı zamanda 187 Doğalgaz Arıza Servisi'ne haber verin.
Profesyonel Tedavi: Zehirlenme tedavisi kesinlikle bir sağlık kuruluşunda yapılmalıdır. Hastaneye ulaşana kadar zehirlenmelerle ilgili bilgi almak için 114 Zehir Danışma Merkezi'ni arayabilirsiniz.
Sağlıklı ve güvenli bir kış mevsimi geçirmek, bu basit ancak hayati önlemlere uymakla mümkündür.