Sosyal güvenlik sisteminin mali sağlığını gösteren en kritik göstergelerden biri olan aktif/pasif oranı, son üç yılda dikkat çekici bir düşüş yaşadı. Verilere göre bu oran 2'den 1,61'e gerilerken, çırak, stajyer ve kursiyerler hariç tutulduğunda ise oran 1,49 seviyesine indi. Bu durum, Türkiye'de her 1,49 çalışanın bir emekliyi finanse ettiği anlamına geliyor. Uzmanların sürdürülebilirlik için en az 3 olması gerektiğini belirttiği bu orandaki gerileme, Cumhurbaşkanlığı 2026 programında acil tedbir gerektiren bir başlık olarak ele alındı.
Düşük Gelirliler İçin "Mikro Sigorta" Dönemi Başlıyor
Program, yüksek primler nedeniyle sosyal güvenlik şemsiyesi dışında kalan grupları sisteme dahil etmeyi amaçlıyor. Bu kapsamda, düşük gelirli esnaf, sanatkar, çiftçiler ve mevsimlik çalışanlar gibi kesimlere yönelik özel sosyal sigorta programları yani "mikro sigorta" modelleri geliştirilecek. Bu sistemle farklı meslek ve gelir düzeylerine göre farklı prim ödemeleri gündeme gelecek ve kayıt dışılığın önüne geçilmesi hedefleniyor.
Kolay İşverenlik Yaygınlaşıyor
Kayıt dışı istihdamla mücadeleye destek olan "kolay işverenlik" uygulamasının kapsamı genişletiliyor. SGK'nın, temizlik, çocuk ve yaşlı bakımı gibi ev işlerinde çalışanlar ile apartman görevlilerinin sigorta prim bildirimlerini e-Devlet üzerinden kolaylıkla yapabilmesine olanak tanıyan mevcut uygulamanın kapsamı, farklı meslek gruplarını da içine alacak şekilde genişletilecek. Bu sayede, iş yeri bildirgesi gibi muhasebeci desteği gerektiren işlemlerin e-Devlet üzerinden kolayca yapılması sağlanarak işverenlerin yükü hafifletilecek.
Erken Emekliliğe Fren: Maaş Sistemi Yeniden Düzenleniyor
Yıllık programda yer alan bir diğer önemli düzenleme, aylık bağlama sisteminin yeniden yapılandırılması. Yeni sistem kişilerin daha uzun süre istihdamda kalmasını teşvik edecek ve mali yük getirmeyecek şekilde tasarlanacak. Planlanan değişiklikle, sigortalılık süresi arttıkça emekli maaşının da artmasını öngören bir model hayata geçirilecek. Bu adımın, çalışanların erkenden emekli olmasının önüne geçilerek aktif-pasif dengesine katkı sağlaması amaçlanıyor.
Maluliyet Aylığı Alanlar ve Esnek Çalışma
Program maluliyet aylığı alan veya sürekli iş göremezlik raporu bulunan kişilerin işgücü piyasasına dönüşü için mesleki rehabilitasyon uygulamalarını da hayata geçirecek. Ayrıca, kısa çalışma, evden çalışma ve hibrit çalışma gibi yeni nesil esnek çalışma modellerinin sosyal güvenlik sistemiyle uyumlaştırılması için 2026 yılında teknik ve hukuki altyapının güçlendirilmesi bekleniyor.