İSTANBUL (AA) - İHH İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (İNSAMER), "Daha Etkin İnsani Yardım İçin Temel Standartlar" raporunu yayımladı.
İNSAMER araştırmacısı Zülfiye Zeynep Bakır tarafından hazırlanan raporda, tarihten günümüze insani yardım alanında yaşanan değişime değinildi.
Tarih boyunca gerek İslam toplumlarında gerekse dünyanın farklı bölgelerinde yardımlaşma ve insani yardım kavramının farklı uygulamalarla kendini gösterdiği ancak modern dönemde kullanılan insani yardım kavramının ortaya çıkışının Avrupa'nın geçirdiği dönüşümün bir sonucu olduğu belirtildi.
Batı merkezli olarak geliştirilen anlayışın, 21. yüzyılın dünyasında yaşanan kriz durumlarını anlama ve ihtiyaç sahiplerinin taleplerini karşılamada artık tartışılır hale geldiği ifade edilen raporda, şunlar kaydedildi:
"Bundan ötürü insani sisteme dair birçok eleştiri ortaya çıkmış, bu eleştiriler de yeni insani yaklaşımların oluşmasına yol açmıştır. Mevcut sistem, halen klasik paradigmanın hakimiyeti altındadır. Bu paradigmanın birincil amacı insan kayıplarını önlemek ve hayatta kalan insanlara su, sağlık, barınma, gıda gibi temel ihtiyaçları sağlamaktır. Klasik paradigmaya getirilen en temel eleştiri, onun yardım anlayışının kısa vadeli olmasından kaynaklanmaktadır. Öte yandan bu yaklaşımda yerel aktörlerin sıklıkla insani sistemin dışına itilmesi durumu söz konusudur. Halihazırda karmaşık yapılı kriz durumlarına karşı bu anlayışın sürdürülebilir olmaması, esnek insancıllık yaklaşımını ortaya çıkarmıştır."
- "Hesap verilebilirlik, şeffaflık, kriz sorumluluğunun paylaşılması, koordinasyon kriterleri"
Çalışmada, insancıllık yaklaşımının en temel iddiasının, yapısı gereği karmaşık olan insani krizlerin önlenebilmesi ve ortadan kaldırılabilmesi için yerel aktörlerin güçlendirilmesi ve yardımların yalnızca kısa, orta ve uzun vadeli olarak yeniden yapılandırılması olduğu vurgulandı.
Raporda şu değerlendirmelerde bulunuldu:
"Bu minvalde sağlık, barınma, eğitim gibi kalkınma yardımlarına öncelik verilmesi gerektiği ve halkın yalnızca yardımı alan kişiler olarak sınırlandırılmaması üzerinde önemle durulmaktadır. Krizlerden etkilenen topluluklara ve kişilere yalnızca maddi yardımda bulunulmamalı, halklar doğal afetler, salgın hastalıklar, savaşlar gibi kriz durumlarına dair bilinçlendirilmeli, bireyler de yürütülen insani faaliyetlerde bizatihi yer almalıdır. Günümüzde, hangi anlayışa eğilim gösterirse göstersin insani yardım faaliyetlerinde görev alan kurum ve çalışanların uymaları gereken kriterler söz konusudur. Bu sorumluluklar klasik anlayışta 'insancıllık, tarafsızlık, yansızlık ve bağımsızlık' şeklinde formülize edilmiştir. Bu ilkelere 'hesap verilebilirlik, şeffaflık, kriz sorumluluğunun paylaşılması, koordinasyon, insani yardımda cinsiyet eşitsizliğinin ortadan kaldırılması' gibi kriterler de eklenmiştir. Söz konusu kriterler, temel prensipleri merkeze alarak onları tamamlayıcı bir işlev görmektedir."
Çalışmada, insani yardım alanındaki yeniliklerin sistemin değişim ihtiyacından kaynaklandığı, insani yardımların, ihtiyaçlara orta ve uzun vadeli olarak da cevap verebilecek bir mekanizmaya dönüştürülmek istendiği ifade edildi.
Bu anlamda sistemin belirli bir standarda oturtulması zaruretinin ortaya çıktığı kaydedilen raporda, "Bu gereklilik hali de temel insani yardım standartlarının doğuşuna katkı sağlamıştır. Bugünkü insani sisteme bir nevi reçete olarak geliştirilen bu standartlar, prensiplere dayalı, hesap verebilir nitelikte, etkin ve verimli insani yardım hareketini tanımlamaktadır. İnsani yardım kuruluşlarından beklenen, bu kriterlerin her bir kurumun kendi iç prosedürlerini şekillendirecek biçimde kullanmasıdır. Böylece büyük ölçüde daha önceden belirlenmiş mal ve hizmetler üzerine temellendirilmiş mevcut sistemde, insani krizler içerisinde sıkışıp kalmış toplumların ihtiyaçlarını dikkate alan rasyonel bir tavır yaygınlaşacaktır." ifadesi kullanıldı.