Son dönemde fahiş fiyat artışlarıyla gündeme gelen emlak piyasasında şimdi de ayrımcı ilanlar tartışılıyor. İstanbul Ümraniye’de bir ev ilanında yer alan "Emekliye kiralık değildir. Emekliler aramasın. Sadece devlet memuruna ve kurumsal çalışana verilecektir" ifadeleri nedeniyle Ticaret Bakanlığı tarafından para cezası uygulandı.
Bakanlık açıklamasında, "Her vatandaşın eşit şartlarda hizmet alması, piyasada adil ve ahlaki ticaretin sürdürülmesi temel önceliklerimizdendir" denilerek benzer ilanlar için de denetimlerin süreceği belirtildi.
Ev Sahibi Her Şeyi Talep Edebilir mi?
Uzmanlara göre, mülk sahibi kiracıdan maaş bordrosu, Findeks raporu, kefil ya da tahliye taahhütnamesi gibi belgeleri istemekte serbest. Bu tür talepler, kira gelirini güvence altına alma amacıyla meşru kabul ediliyor. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, talep edilen belgelerin üçüncü kişilerle paylaşılmaması gerektiği, aksi durumda kişisel verilerin ihlali nedeniyle ayrı bir hukuki sorumluluk doğabileceği.
Ayrımcılık Açıkça Suç
Bununla birlikte ilanlarda bireyleri mesleği, medeni durumu, uyruk ya da aile yapısı nedeniyle dışlayıcı ifadelerle belirtmek, açıkça ayrımcılık suçu sayılıyor. Örneğin:
"Emekliye verilmez"
"Yabancıya kiralanmaz"
"Çok çocuklu aileler aramasın"
"Sadece memura verilir"
"Bekâra uygun değil"
Bu tür ifadelerin idari para cezasına yol açabileceği, ilan platformlarında bu içeriklerin şikâyet edilmesi halinde cezai süreçlerin başlayabileceği belirtiliyor.
Ev Uygun Değilse Şart Koşulabilir mi?
Bazı durumlarda ise evin fiziksel yapısı ve kullanım amacı ilan şartlarını etkileyebiliyor. Örneğin, 1+0 küçük metrekareli bir evin kalabalık bir aileye uygun olmaması, ilanda bu yönde bir açıklamanın yer almasına olanak tanıyabiliyor. Ancak burada da genelleyici ya da dışlayıcı bir dil kullanılmaması gerekiyor.
Fahiş Zamda da Cezalar Devrede
Ticaret Bakanlığı, sadece ayrımcılık değil, fahiş fiyat artışlarına karşı da denetimlerini sürdürüyor. Yakın dönemde yapılan kontrollerde, bir taşınmazın fiyatının 18 gün içinde 9.5 milyondan 13 milyona yükseltildiği, başka bir ilanda ise bir hafta içinde 1.5 milyon TL zam yapıldığı tespit edildi. Bu ilan sahiplerine 150 bin TL’ye varan para cezaları uygulandı.
Bakanlık açıklamasına göre son dönemde toplamda 256 kişi hakkında 34.9 milyon TL idari ceza kesildi.
Ayrımcılık Şikâyetlerinde Nereye Başvurulmalı?
Fahiş fiyat ve yanıltıcı ilanlar için Ticaret Bakanlığı devreye girerken, ayrımcılık içeren ilanlar için vatandaşların Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’na başvurması gerekiyor. Bu kurum, ayrımcılık içeren her türlü ticari uygulamaya karşı idari yaptırım uygulama yetkisine sahip.