Selçukya Kültür Sanat Derneği bünyesinde kovid salgını nedeniyle bir süredir ara verilen Selçukya Sohbetleri çevrimiçi düzenlendi. Etkinliğin ilk konuğu KMÜ Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hüseyin Muşmal oldu.

SELÇUKLULAR KONYA'DA ANITSAL ESERLER İNŞA ETTİLER

KMÜ Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hüseyin Muşmal, Anadolu Selçuklu'ların Konya'da Alaaddin Camii, Karatay Medresesi, Sırçalı Medrese, İnce Minare, İplikçi Cami, Sahip Ata Külliyesi gibi anıtsal görkemli yapılar inşa ettiklerini ve bunların yanı sıra dış görünüşü mütevazi içerisi tamamen ince el işçiliği ile bezenmiş küçük mescitler yaptırdıklarını ve bu eserlerin 8 asırdır hala ayakta olduklarını belirtti.

KONYA VE ÇEVRESİNDEN 400'ÜN ÜZERİNDE ESER YURT DIŞINA KAÇIRILDI

Osmanlı Devleti’nde 1884’e kadar da eski eseri yurt dışına çıkarmayı yasaklayan bir kanunun olmadığını ifade eden Prof. Muşmal, "Devletin ilk yaptığı 1869’da ama bu yeterli bir kanun değildir, 1874’te yapılan bir başka kanun var daha vahim bir kanundur. Ama 1884’teki Osman Hamdi Bey’in el attığı ve artık yurt dışına eski eserin çıkarılmasını tamamen yasaklandığı tarihe kadar devletimizin eski eseri yurt dışına çıkarmayı engelleyecek bir kanun yok.

Türkiye’den yurt dışına kaçırılan büyüklü küçüklü binlerce eser var. Konya ve çevresinden yurt dışına kaçırılmış olan eser sayısının 400 civarında olduğunu tahmin ediyorum. Sadece Almanya’ya kaçırılmıyor mesela Danimarka’da Akşehir’de bulunan Seyit Mahmut Hayrani Türbesi’nden çalınmış olan sandukası var. Karaman’da camilerden çalınmış rahleler var. Konya Selçuklu sarayından götürülen eserler var, özellikle Çinili Köşk’ten kaçırılmış çini parçaları var. Bunlar birleştirilerek Avrupa müzelerinde teşhir edilmekte. Sırçalı Medresesi’nden bazı çinileri, Türk halıları vs var. Konya’da bilinçsizlik yüzünden makine halıları işle değiştirilen orijinal Türk halıları vardır. Maalesef bu şekilde birçok etnografik eseri kap kacak ile değiştirildiğini biliyoruz. Konya surlarında yer alan saz çalan adam kabartması vardır mesela, o da yurt dışına çıkarıldı" ifadelerini kullandı.

BEYHEKİM MESCİDİNİN MİHRABINI GERİ İSTİYORUZ

Prof. Dr. Hüseyin Muşmal, şunları söyledi: Pergamon Müzesi’nde bulunan Pergamon Sunağı… Bu müze zaten Türkiye’den kaçırılan eserle oluşturulmuş bir müzedir. Ben üç, dört defa bu müzeyi gezdim, bu müzede Konya adıyla bir bölüm var. Konya ve çevresinden getirilmiş olan eserlerin sergilenmiş olduğu bir bölüm burası. Konya kilimleri, halıları, camilerden çalınmış Kuran rahlelerine kadar birçok eser var. Salonun sonuna doğru ilerlediğinizde muhteşem çini mozaiklerle süslü Beyhekim Mescidi’nin muhteşem mihrabı vardır. Şimdi mihrabın çalınma hadisesine gelecek olursak, eserin 1908, 1909 yıllarında çalındığı anlaşılıyor. Yani eski eser kanununun hayata geçirilmesinden sonra, üstelik bir Müslüman mabedinin mihrabının çalınması durumu söz konusu. Üstelik burası küçük bir mescit, merkezde görünen, ön planda bir yer değil. Mescit 13. Yüzyılda, Mevlana’nın da hekimi olarak bilinen Nahçıvanlı Tabib Ekmeleddin tarafından inşa ettirilmiş. Mescidin giriş kapısının sağında Tabib Ekmeleddin’in – yani Beyhekim’in- türbesi vardır. Burası bir mescit olarak inşa edilmiş, Selçuklu mescitlerine benzer özelliklere sahip ama içerisinde muhteşem bir çini mozaikten bir mihrabı vardı. Bu mihrap bugün Berlin Pergamon Müzesi’nde sergileniyor. 1991 yılında mescidin mihrabının getirilmesiyle ilgili resmi işlemler başlatıldı. Ama şimdiye kadar olumlu bir sonuç alınamadı. 2010’lu yıllardan itibaren de Konya Büyükşehir Belediyesi bir kamuoyu oluşturarak Bakanlığın yaptığı çalışmaları desteklemeye başladı. Bu konuyu ben de özellikle 2011 yılından itibaren yakından takip ediyorum. Kamuoyunda bir farkındalık oluşturmak için de çaba sarf ediyorum.Bugün bu program vesilesi ile yeniden çağrıda bulunuyorum.

Selçukya Kültür Sanat Derneği Başkanı Fatma Şeref Polat da program konuğu Prof. Dr. Hüseyin Muşmal'a teşekkür ederek Beyhekim Mescidi'nin mihrabının Türkiye'ye geri getirilmesi konusunda yetkililere çağrıda bulundu. Program günün anısına Prof. Dr. Hüseyin Muşmal'a plaket takdim edilmesi ile sona erdi.