ÜSKÜP (AA) - ADMİR FAZLAGİKJ/BESAR ADEMİ/FURKAN ABDULA - Makedonyalı siyasi analistler, Makedonya ile Yunanistan arasındaki isim sorununu çözen anlaşmanın kabulüne ilişkin 30 Eylül Pazar günü yapılacak tarihi referandumun başarılı geçeceğine inanıyor.

Ülkede yaşayan farklı etnik topluluklara mensup analist ve eski siyasetçiler, Makedonya'nın adının "Kuzey Makedonya Cumhuriyeti" olarak değiştirilmesini öngören anlaşmanın kabulüne ilişkin yapılacak tarihi referandumu ve bu ülkenin Avrupa Birliği (AB) ve NATO'ya üyelik sürecini AA'ya değerlendirdi.

Makedon asıllı siyasi analist Todor Pendarov, referandumun başarılı geçeceğine inandığını vurgulayarak, özellikle son dönemde Makedonya'yı ziyaret eden üst düzey Avrupalı siyasilerce buna siyasi anlamda ciddi yatırım yaptıklarını savundu.

Referandumun ardından ne olacağının da önemli olduğuna dikkati çeken Pendarov, Makedonya ile Yunanistan arasındaki anlaşmanın Makedonya'da tamamen uygulanmasının zor olacağını, zira anayasal değişiklikler için mecliste üçte ikilik bir çoğunluğa ihtiyaç olduğunu söyledi.

Anlaşmanın Makedonya'da uygulanması durumunda uluslararası faktörler sayesinde Yunanistan meclisinden de geçeceğine inandığını aktaran Pendarov, "Yunanistan'da sadece meclis onayı gerekiyor. Sorun bizde olacak, zira üçte ikilik çoğunluk gerekiyor. Bu sağlanacak mı, emin değilim." dedi.

120 üyeli mecliste üç kez oylama yapılabileceğini belirten Pendarov, ilk oylamanın düşmesi durumunda, erken genel seçime gidilme ihtimali de olduğunu öne sürdü.

- "Muhalefetin referandumda daha aktif bir rol üstlenmesi gerekiyor"

Arnavut asıllı Makedonyalı siyasi analist Albert Musliu da referandumun geçerli sayılması için yeterli katılımın sağlanıp sağlanmayacağı konusunun önemine işaret ederek, muhalefetteki İç Makedon Devrimci Örgütü-Makedonya Ulusal Demokratik Birliğinin (VMRO-DPMNE) tamamen dahil olmadığından bu katılımın elde edilmesinin zor olacağını savundu.

Seçmenlerin çoğunluğunun "evet" oyu kullanacağına dair bir ikilem olmadığına dikkati çeken Musliu, "Muhalefetin açık bir tutumu olmamasından dolayı (referandumun geçerli sayılması için gerekli) katılıma yönelik ikilem mevcut." dedi.

Muhalefetin referandumda daha aktif bir rol üstlenmesi gerektiğini vurgulayan Musliu, referandumun düzenleneceği pazar gününün Makedonya için "bayram günü" olacağını ifade etti.

Musliu, Yunanistan ile varılan anlaşmanın Makedonya'nın tüm vatandaşlarının çıkarına olduğunu söyleyerek, Avrupa-Atlantik kurumlarına üyelik sürecinin önündeki engellerin kaldırılmasının daha kaliteli bir yaşam anlamına geldiğini dile getirdi.

Makedonya'daki erken seçim olasılığına da değinen Musliu, gelecek yıl nisan ayında yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimiyle erken genel seçimin de yapılacağı yönünde şüphesi olmadığını belirtti.

- "Referandumun başarılı olmaması için bir engel yok"

Türk kökenli eski Bakan ve Milli Güvenlik Kurulu Üyesi Furkan Çako ise Makedonya'nın, eski Yugoslavya'dan ayrıldığı günden beri başta Birleşmiş Milletler (BM) olmak üzere farklı uluslararası kuruluşlara ve özellikle Avrupa-Atlantik kurumlarına üyelik hususunu öncelikli hedef olarak belirlediğinin altını çizdi.

Çako, 30 Eylül'deki referandumu, ülkenin bağımsızlığından bugüne ulaşmak istedikleri ve stratejik öncelikleri olan NATO üyeliğine bir adım daha yakınlaşmak için demokratik araç olarak nitelendirerek, "Referandumun başarılı olup olmayacağı hususundan ziyade meşru olup olmayacağı konusunun tartışıldığı bir dönemden geçiyor olsak da ülkedeki genel havaya baktığımızda referandumun başarılı olmaması için bir engel bulunmadığını düşünmekteyim." ifadelerini kullandı.

Referandumdan sonra siyaseten birçok ezberin bozulmasını beklediklerini ve özellikle bugüne kadar siyasi teamül teşkil edebilecek adımlara da hazırlıklı olmaları gerektiğini söyleyen Çako, referandumun başarılı geçmesi durumunda anayasal değişikliklerin meclis gündemine gelmesinin beklendiğini aktardı.

İktidarın anayasal değişiklikler için yeterli çoğunluğu elinde bulundurmamasından dolayı muhalefetteki VMRO-DPMNE milletvekillerinin oylarına ihtiyaç duyacağının aşikar olduğunu kaydeden Çako, "Bu doğrultuda iki parti arasında ya da sadece bazı milletvekilleri arasında çetin pazarlıkların sürmesi beklenebilir. Bundan sonra, alışılagelmiş siyasi retoriklerin dışında, özellikle bol Avrupa Fonları ve AB üyeliği gibi söylemlerin kullanılacağı bir siyasi döneme gireceğimizi de söyleyebilirim." dedi.

AB ve NATO üyeliğinin ardından ülkedeki azınlık topluluklarının statülerinde iyileşme olup olmayacağını da değerlendiren Çako, önce NATO, ardından AB'ye üye olan birçok ülkeye bakıldığında, üyelik müzakereleri ve fasılların açılmasıyla azınlık haklarının iyileştirilmesine yönelik somut adımlar atıldığını ifade etti.

- "Referandum, ülkenin geleceğini belirleyecek"

Boşnak asıllı Makedonyalı siyasi analist ve eski milletvekili Safet Bişevac ise referandumunun ülkenin ve vatandaşların geleceğini belirleyeceğine dikkati çekerek, geçmişte yaşamanın ülkenin kalkınmasını zorlaştırdığını ifade etti.

Makedonya'nın bağımsızlığından itibaren ülkedeki siyasi elitlerin, vatandaşları AB ve NATO'da hakim olan standart ve değerlere yakınlaştıracak değerler sistemi inşa edemediğini savunan Bişevac, bunun Slovenya hariç tüm Balkan coğrafyasının kilit sorunu olduğunu vurguladı.

Teknik anlamda referandumun başarısız olamayacağını, seçime katılacak vatandaşların çoğunluğunun "evet" oyu kullanacağını öne süren Bişevac, "Başka bir boyut da bu referandum zorunlu değil, istişari bir referandum. Tüm bunların ardından (Yunanistan ile varılan) anlaşma meclise gelecektir." dedi.

Mecliste, üçte ikilik çoğunluğun elde edileceği kanaatinde olduğunu dile getiren Bişevac, ancak muhalefetin sahada "sessiz boykot" hazırlığı içinde olduğundan bunun kolay olmayacağını belirtti.

Başarılı bir referandumun, Makedonlar ve Arnavutlar gibi çoğunlukta olan topluluklara sağlayacağı kalkınma kadar Türkler, Romanlar, Boşnaklar ve Sırplar gibi azınlık topluluklara yönelik de kalkınma sağlayacağını söyleyen Bişevac, "Bu referandum ve meclisin olumlu kararı hızlı bir şekilde NATO üyeliği getirecektir." diye konuştu.

Makedonya'nın adının "Kuzey Makedonya Cumhuriyeti" olarak değiştirilmesini öngören anlaşmanın kabulüne ilişkin referandumda halka "Makedonya ve Yunanistan arasındaki anlaşmayı kabul ederek Avrupa Birliği ve NATO üyeliğine var mısınız?" sorusu yöneltilecek.

AA