BUDAPEŞTE (AA) - MEHMET YILMAZ - Son dönemde Macaristan'ın Romanya ve Ukrayna ile yaşadığı siyasi gerginlikler dikkatleri Macaristan'ın komşu ülkelerle olan ilişkilerine ve Macaristan'ın komşu ülkelerde yaşayan Macar azınlıklara yönelik politikasına çekti.

Birinci Dünya Savaşı'nın galipleri ile Macaristan arasında 4 Haziran 1920'de imzalanan ve yaklaşık 3 milyon Macarın komşu ülkelerde kalmasına neden olan Trianon (Triyanon) Antlaşması bugün de Macaristan'ın komşu ülkelerle sorun yaşamasına neden oluyor.

Bugün Romanya'da yaklaşık 1 milyon 200 bin, Slovakya'da 500 bin, Sırbistan'da 250 bin, Ukrayna'da 150 bin, Avusturya'da 50 bin, Hırvatistan'da 15 bin, Slovenya'da ise 10 bin civarında Macar kökenli yaşıyor.

Macaristan son dönemde Macar azınlıkların haklarını savunmak amacıyla komşu ülkelerden en fazla Romanya ve Ukrayna ile siyasi gerginlik yaşadı ve bu iki ülke ile yaşanan krizlerin yakın gelecekte sona ermesi beklenmiyor.

Macaristan hükümeti, Ukrayna'nın geçen yıl eylül ayında eğitim kanununda yaptığı değişiklik dolayısıyla ülkede yaşayan Macar azınlığın haklarının ihlal edildiğini öne sürüp Ukrayna'nın Avrupa Birliği (AB) ve NATO entegrasyon sürecini veto etme kararı aldı.

En büyük Macar azınlığın yaşadığı ülke konumundaki Romanya ile Macaristan arasında da özellikle azınlıklar dolayısıyla sık sık gerginlik çıkıyor.

Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanı Peter Szijjarto'nun, Macar diplomatlara Romanya'nın ulusal bayramına katılmasını yasaklaması, Romanya eski Başbakanı Mihai Tudose'nin Romanya'da yaşayan Macarların yerel bayrak asması halinde idam edileceklerini ima etmesi ve Romanya'nın Mureş kentindeki Macar Katolik Lisesinin faaliyetini askıya alması gibi olaylar yakın zamanda iki ülke arasında gerginliğe neden oldu.

Gazeteci Csaba Lukacs ve Marianna Pallagi, Macaristan'ın komşu ülkelerde yaşayan soydaşlarının durumunu ve Macar hükümetinin izlediği siyaseti AA muhabirine değerlendirdi.

- ''Aralık'ta provokatif eylemler bekleniyor"

Lukacs, Orban hükümetinin komşu ülkelerde yaşayan Macarlara sahip çıktığını, bu yüzden yurt dışında yaşayan Macarların Macar Yurttaş Partisi'ne (Fidesz) güvendiğini belirtti.

Çok sayıda Macarın yaşadığı Transilvanya bölgesinin de Romanya'ya katıldığı ve Romanya'nın kuruluşunun 100. yıl dönümü dolayısıyla iki ülke arasındaki ilişkilerinin gerilmesinin beklendiğini dile getiren Lukacs şöyle konuştu:

''Bağımsızlık gününün kutlanacağı aralıkta provokatif eylemler bekleniyor. 1918 birleşmesi Romanya'nın kimliğini oluşturuyor. Örneğin 3 gün önce Sekel bölgesindeki Rumenler kendi ülkelerinde baskı gördükleri iddiasıyla Bükreş'te eylem düzenlediler ve Macarcanın yasaklanmasını talep ettiler. Aralık ayına doğru bu tür adımların artması bekleniyor. Macaristan'ın bu durumunda dışında kalması beklenemez.''

Lukacs, Macaristan'ın son dönemde ciddi sıkıntı yaşadığı Ukrayna ile ilişkisini de değerlendirerek, Ukrayna'nın geçen yıl kabul ettiği eğitim kanunu dolayısıyla iki ülke arasındaki ilişkilerin gerildiğini ve Macaristan'ın Ukrayna'nın Avro-Atlantik entegrasyonunda birçok konuyu bloke ettiğini hatırlattı.

- "Ukrayna'daki seçimlerden önce düzelme beklenmiyor"

Gazeteci Pallagi ise halihazırdaki Macar hükümetinin komşu ülkelerde yaşayan Macarlara daha önce hiçbir hükümetin vermediği kadar maddi ve manevi destek verdiğini savundu.

Pallagi, ''Macaristan daha önce tüm konularda Ukrayna'nın yanında duruyordu. Macaristan Kırım'ın Rusya tarafından işgali protesto eden ilk ülkelerden birisiydi. Benzer şekilde Macaristan, Ukrayna'nın Avrupa ülkelerine vize muafiyeti almasında da önemli rol oynadı.'' değerlendirmesinde bulundu.

Macaristan'ın Ukrayna'daki Macar azınlığın haklarını savunmak için Ukrayna'nın NATO ve Avrupa Birliği entegrasyon sürecini bloke ettiğini ve bunun da Ukrayna'da rahatsızlığa sebep olduğunu vurgulayan Pallagi, şunları kaydetti:

''Ukrayna'daki seçimlere kadar iki ülke arasındaki ilişkilerin düzelmesi beklenmiyor. Çünkü eğer Ukrayna uluslararası baskıya boyun eğip geri adım atarsa seçmenlerinin büyük kısmını kaybeder. Eğer Macaristan geri adım atıp Ukrayna'nın NATO üyeliğinin önünü açarsa Macar azınlığın haklarını korumak için elindeki tek silahı kaybetmiş olur.''

AA