Mabeyn Çini Galerisi! Topkapı Sarayı’nın gizli koridoru sanatla buluştu

Topkapı Sarayı’nda saray içi güvenlik ve protokolde önemli rol üstlenen Mabeyn Yolu, kapsamlı çalışmaların ardından Mabeyn Yolu Çini Sanat Galerisi olarak ziyarete açıldı. İlk etapta 250 çini eser sergileniyor.

Topkapı Sarayı’nın Harem ile Mabeyn bölümlerini birbirine bağlayan ve uzun yıllar kapalı kalan Mabeyn Yolu, Milli Saraylar Başkanlığı tarafından galeri düzeninde ele alındı. Tematik yerleşimle ziyaretçiler, saray mimarisindeki kullanım bağlamını ve çini üslubundaki değişimi kronolojik olarak takip edebiliyor.

Modern depolama ve titiz belgeleme süreci

Topkapı Sarayı çinilerinin önemli bir bölümü 2018’e kadar Harem’de dağınık depolarda saklanıyordu. Milli Saraylar, 2 bini aşkın kasadaki eserleri Aziziye yapılarında kurulan depolara taşıdı; saklama alanı 700 metrekareye çıkarıldı. 2021’de kurulan Çini Restorasyon Atölyesi ile tasnif ve belgeleme çalışmaları başlatıldı.

9 bin 486 fotoğraf, 800 desen

Çalışmalar kapsamında 9 bin 486 fotoğrafla belgeleme yapıldı, 800 farklı desen envantere alındı. Galerideki seçki, bu bilimsel sürecin sonucunda oluşturuldu; depolarda eşleşen parçaların tespiti sürüyor.

16.–18. yüzyıllar arasında çini geleneği

Mabeyn Yolu Çini Sanat Galerisi; 16. yüzyıl İznik merkezli klasik üsluptan 17. yüzyıl dönüşümüne ve 18. yüzyılda Kütahya üretimlerinde belirginleşen Avrupa etkilerine uzanan çizgiyi birlikte sunuyor. Lale, karanfil, sümbül, hatâî motifleri ile manzara ve figüratif sahneler dikkat çekiyor.

Başkan Yıldız: “Koleksiyonun çok önemli bir parçası”

Galeriyi tanıtan Yasin Yıldız, çinilerin koleksiyon içindeki yerini vurgulayarak, Mabeyn Yolu’nun padişahın özel daireleri ile Harem’i bağlayan kritik bir koridor olduğunu, mekânın bu tarihsel anlam korunarak çini galerisine dönüştürüldüğünü ifade etti. İznik ve Kütahya çinilerinin seçkin örneklerinin ilk kez bütüncül bir seçki halinde sunulduğunu belirtti.

“Hatıralar Yolu”: Kitabeler ve panolar

Galeri duvarlarında Osman Gazi’den Sultan II. Selim’e uzanan padişah adlarının işlendiği iri yazılı çiniler yer alıyor. “Mihrabiye” motifli panolar ve Hünkâr Sofası ile Hünkâr Hamamı’ndan taşındığı düşünülen ifadeler, mekânı bir saray hafızasına dönüştürüyor.

Kaside-i Münferice çinileri

Ziyaretçiler, 11. yüzyılda İbnü’n Nahvi tarafından kaleme alınan ve “ferahlık” mesajıyla bilinen Kaside-i Münferice’den beyitlerin işlendiği çinileri de görebilecek. Osmanlı’da yaygın okunan kasidenin, Ebubekir Kani’nin manzum tercümesi de seçkide yer alıyor.