YAUNDE (AA) - ALAATTİN DOĞRU - Kamerun'un önde gelen siyaset bilimcilerinden Yaunde Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ebelle Onana, Kamerun devletinin çözüm üretmekte zorlandığı Anglofon (İngilizce konuşan) Frankofon (Fransızca konuşan) krizinin sebebinin Avrupa olduğunu belirterek, "Ülkenin bugün karşı karşıya kaldığı bu büyük kargaşa ve içine sürüklendiği kriz sömürge döneminin mirası ve ürünüdür." dedi.

Kamerun'da çoğunluğunu Fransızca konuşanların oluşturduğu devlet yetkilileri tarafından dışlandıklarını savunan Anglofon bölgelerdeki protesto eylemleri artarak devam ediyor.

Geçen yıldan bu yana Kamerun'un İngilizce konuşulan bölgeleri tam bağımsızlık veya en azından ülkede 1961'den 1972'ye kadar uygulanmış federalizme geri dönüş talebinde bulunuyor.

Devlet Başkanı Paul Biya'nın hükümeti ise bu talepleri ve protestoları, kargaşa çıkarmaya yönelik, ölümle cezalandırılabilecek birer eylem olarak niteliyor.

Protestolar, hükümetin, sadece Fransızca konuşup neredeyse hiç İngilizce anlamayan öğretmenleri ve hakimleri Anglofon okullara ve mahkemelere tayin etmesiyle başladı.

Nüfusun 22 milyona yaklaştığı ve bunun 5 milyonunun İngilizce konuştuğu ülkede, öğretmenler ve avukatlar grevi olarak başlayan huzursuzluk kısa süre içinde geniş katılımlı bir protesto eylemine dönüştü.

- "Sömürge döneminin mirası"

Prof. Dr. Onana, ülkenin bazı bölgelerini etkileyen "Anglofon-Frankofon Krizi" ile ilgili AA muhabirine açıklamalarda bulundu.

Krizin temelindeki nedenin ülkenin sömürge tarihine dayandığını belirten Onana, "Aslında Kamerun'un hiçbir bölgesinde veya köyünde Frankofon-Anglofon ayırımı yok. Ayrımcı bulduğum bu terimi (Anglofon) kullanmak da istemiyorum. Ülkenin bugün karşı karşıya kaldığı bu büyük kargaşa ve içine sürüklendiği kriz sömürge döneminin mirası ve ürünüdür. Bunu sömürgeci iradeler bizi bölmek için kullanıyor." diye konuştu.

Onana, Birleşmiş Milletlerin (BM) ve uluslararası toplumun tutumunun ülkeyi Anglofon ve Frankofon şeklinde alt bölgelere bölmekle ayrımcılığın tohumlarının ekilmesine zemin hazırladığını ifade etti.

Krizin sorumlusunun BM olduğunu savunan Onana, şunları söyledi:

"BM'nin emperyalist bir tutum içine girerek anlaşmazlıklara eğilimli bir toplumun temelini atması bugün bu olayların yaşanmasına sebep oldu. Ülke bir kere tahrip edildi mi emperyalist güçler bundan faydalanarak sizi büyük borçlara ve sefalete mahkum ediyor. Toplumları bölmek sonrasında silah sağlamak, teknik ve finansal tekel kurmak emperyalizmin en büyük araçlarıdır."

Onana, emperyalizmin bugün farklı bir kılıfa büründüğünü ve emperyalistlerin fakir ülkeler arasında suni çatışmalar çıkarıp çözüm üretecekleri bahanesiyle onları tekellerine aldığına dikkati çekerek, bu güçlerin ülkelerin pazarlarını ve doğal kaynaklarını ellerine geçirdiklerini vurguladı.

Krizin ikinci sebebinin ise hükümetin Anglofon bölgelerde ortaya çıkan krize ilk başlarda duyarsız kalması ve erken müdahale etmemesi olduğuna işaret eden Onana, "Bölgedeki zengin ailelerin diğerlerini ikinci sınıf vatandaş yerine koyması ve hükümetin yönetime seçkin aileleri getirmesi halkı devlete karşı küstürdü." değerlendirmesinde bulundu.

Bu durumun alt sınıftaki insanları haklarını talep etmeye ittiğini belirten Onana, Anglofon bölgedeki fakir insanların yönetimdeki ailelerin gücünü kırmak için ayrılıkçı faaliyetlere başladığını kaydetti.

Onana, katılımcıların çoğunun gösterilerin mahiyetini tam olarak bilmediklerinden bahsederek, "Onlar zannediyorlar ki gösterilere katılmakla ayrıcalıklı bir konum kazanacaklar." dedi.

- İngiliz ve Fransız Kamerun'u

Doğusunda Orta Afrika Cumhuriyeti, güneybatısında ve güneyinde Kongo, Gabon ve Ekvator Ginesi, kuzeydoğusunda Çad, kuzeybatısında Nijerya, batısında Atlas Okyanusu bulunan Kamerun, 1850'lere kadar Portekiz, daha sonra da Alman sömürgesi oldu. Bu dönemde ülkede çıkan iç savaşta binlerce kişi hayatını kaybetti.

Birinci Dünya Savaşı'nda Almanların yenilgisi üzerine ülke, 1916'da BM tarafından İngiltere ve Fransa yönetimine bırakıldı.

İngiliz sömürgesinde kalmış topraklar 1961'e kadar federal yapı şeklindeydi. 1961'den sonra Fransız ve İngiliz Kamerun bölgelerinin birleşmesiyle Kamerun Cumhuriyeti kuruldu.

Ülke her ne kadar bağımsızlığını kazanmış olsa da yönetimde hala Fransa ve İngiltere'nin etkileri görülüyor.

AA