Marmara Bölgesi’nin en büyük, Türkiye’nin beşinci büyük doğal gölü olan İznik Gölü, son yıllarda su seviyesindeki hızlı düşüşle dikkat çekiyor. Uzmanlara göre iklim değişikliği, kuraklık, tarımsal sulama ve endüstriyel kullanımın birleşmesi, gölü kritik seviyelere yaklaştırıyor.

Bu çerçevede, gölü besleyen yer altı su kaynaklarının çevredeki tesisler tarafından yoğun şekilde kullanılması yeniden tartışma konusu oldu.

Cargill’in yıllık 1 milyon m³ su çektiği iddiası

Bölgedeki fabrikalar arasında yer alan ABD merkezli Cargill firmasının, kendisine tahsis edilen 6 kuyudan yılda 1 milyon metreküpten fazla su çektiği iddia ediliyor. Şirket ise yıllardır “İznik Gölü’nden su çekmiyoruz” açıklamasını yineliyor.

İddialara göre fabrikanın yer altından çektiği su miktarı, BUSKİ’nin hizmet verdiği 3,2 milyon kişinin 2 günlük su tüketimine eşdeğer. Bu rakam, Türkiye’nin uygulanması planlanan “su hasadı ve gri su” projelerinin yıllık hedefinin onda biri düzeyinde.

Çekilen su göle dönmüyor

Cargill Bursa Fabrikası’nın kullandığı suyu arıtarak doğaya bıraktığı, ancak bu suyun Karsak Deresi üzerinden Gemlik Körfezi’ne aktığı ifade ediliyor. Böylece İznik Gölü’nün su döngüsüne bir katkı sağlanmadığı belirtiliyor.
Bazı uzmanlara göre bu deşarj, körfezde deniz suyu sıcaklığını artırarak müsilaj riskini de tetikleyebiliyor.

Bakanlık: İznik için özel planlar hazırlanıyor

Tarım ve Orman Bakanlığı, İznik Gölü dahil birçok kritik göl için özel koruma planları yürütüyor. Bakan İbrahim Yumaklı, yaz dönemindeki açıklamasında Eğirdir Gölü örneğini vererek büyük ölçekli su takviyesi projelerinin diğer göller için de planlandığını bildirmişti:
“Akşehir, Eber, Bafa, Beyşehir, Burdur, İznik, Seyfe ve Sapanca için çalışmalar sürüyor.”

Bursa Büyükşehir tutanaklarında yer alan su tahsisi

Cargill’e yönelik iddialar, geçmiş yıllarda Bursa Büyükşehir Belediye Meclisi tutanaklarına da girmişti. BUSKİ’nin raporuna göre şirkete tahsis edilen 6 kuyu için yıllık toplam 1 milyon 458 bin m³ su çekimine izin verilmiş ve bu kullanım için ücret alınmamıştı.

Cargill: “Sorun iklim değişikliği ve verimsiz sulama”

Şirketin “Ekonomik Etki Analizi Raporu-2025”te ise farklı bir değerlendirme yapılıyor. Raporda, 2015–2024 yılları arasında İznik Gölü’nün 1,5 km² küçüldüğü belirtilirken nedenler şöyle sıralanıyor:

• İklim değişikliğine bağlı buharlaşma,

• Azalan yağış miktarı,

• Verimsiz sulama teknikleri.

Cargill, bölgede uyguladığı Su Geri Dönüşüm Projesi ile su kaynaklarının korunmasına katkı sağladığını ve çiftçilere sürdürülebilir üretim desteği sunduğunu ifade ediyor.