TRABZON (AA) - TUNCAY BEKAR / HAKAN BURAK ALTUNÖZ - Nükleer müzakerelerin anlaşmayla sonuçlanmasının ardından İran'a 35 yıldır uygulanan uluslararası ambargonun kaldırılması, geçmişte transit taşımacılık başta olmak üzere İran ile ciddi ticari ilişkileri bulunan Doğu Karadeniz'de yeni pazar arayışlarında fırsat oldu.
Doğu Karadeniz İhracatçılar Birliği (DKİB) Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Hamdi Gürdoğan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Rusya ile yaşanan uçak krizi sonrası İran'a yönelik ambargonun kalkmasının yeni pazar arayışlarına giren Türkiye ve Doğu Karadenizli ihracatçılar açısından yeni bir fırsat olduğuna işaret etti.
Bu sebeple geçmişte iyi ticari ilişkiler kurulan İran ile bu ilişkilerin güçlendirilmesinin değerlendirilmesi gerektiğini anlatan Gürdoğan, kendilerinin de DKİB olarak bu konuda bir çalışma yapacaklarını söyledi.
Gürdoğan, İran ile ticari ilişkileri geliştirmek için en kısa zamanda bir heyet ile İran'a gitmeyi planladıklarını anlatarak, "Oradaki ticareti geliştirmek, çıkan fırsatları değerlendirmek için gidip bölgemiz açısından neler olur diye bakacağız. Özellikle Trabzon Limanı'nın da İran'a yakın olmasını da bir fırsat olarak değerlendireceğiz" diye konuştu.
Gerekli görüşmeleri yapmadan çok büyük beklenti içine girmemek gerektiğini anlatan Gürdoğan, şunları kaydetti:
"İran'da görüşmeler yapıp ambargonun kalkmasıyla neler olduğunu görmemiz lazım. Bunun için oraya gidip karşılıklı görüşmeler yapmak istiyoruz. Rusya krizi dolayısıyla belki İran'da bir çıkış buluruz. Geçmişte bölgemiz ile İran ticari ilişkileri iyi bir noktadaydı. Bu da bir fırsat tabi. Biz de Hazar, Kazakistan ve Avrupa'da yeni pazar arayışındayız. İsrail'e yeni bir hat açıyoruz. Ayrıca Mekke ve Arabistan var. Bunun yanı sıra İran'ı da yeni pazar olarak düşüneceğiz. O açıdan İran'a ambargonun kalması Türkiye ve bölgemizin ekonomisi açısından bir fırsata dönüşebilir ama öncelikle iş adamlarımızla İran ile görüşüp bağlantılar yapıp neler yapılabileceğini görmek lazım. Çok büyük bir beklenti içine de insanlarımızı sokmamız lazım. Biz de İran ile ticari ilişkilerimizi geliştirmek için önümüzdeki Mart ayı içinde İran'a gitmeyi planlıyoruz." Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası (TTSO) Başkanı Suat Hacısalihoğlu da İran'a yönelik ambargonun kalkmasının bankacılık sektörünün normalleşmesi için bir başlangıç olduğuna işaret ederek, "Türkiye'de olduğu gibi Karadeniz Bölgesi de bu normalleşmeden sonra iki ülke arasındaki ticaretin gelişmesinde avantaj sağlayacaktır" dedi.
Ambargonun kalkmasının İran'a lojistik yönden yakın olan Doğu Karadeniz için pozitif avantaj olduğunu söyleyen Hacısalihoğlu, şöyle devam etti:
"Doğu Karadeniz'in İran'a lojistik yönden yakın mesafede olması yöreyi avantajlı duruma getiriyor. Bu bakımdan özellikle İran'ın gerek Türkiye'den gerekse de üçüncü ülkelerden yapacağı ticarette bu lojistik avantaj Trabzon'da olacaktır. Diğer taraftan bölgemizde ticaretle uğraşan kişilerin ve Rusya ile uçak krizi sonrası yeni pazar arayışı olan firmalarımızın İran'a yönelmesi konusunda ambargonun kalkması yine avantaj olacaktır. İran'da özellikle Türkiye'ye yakın olan bölgede yatırımla ilgili konular bize İran'dan gelmeye başladı. Bizler de bunları duyurmaya başladık. Bu demektir ki artık bundan sonra iki ülke arasındaki ticari ilişkiler gelişmeye devam edecektir."
- Trabzon Limanı, İran'ın ithalat ve ihracatında avantaj sağlıyor-
Hacısalihoğlu, İran'ı ziyaret edeceklerini ve bu ziyaretlerinin her iki ülkenin ticari ilişkilerine katkı sağlamasını umduklarını anlatarak, "İranlıların, İran'a yönelik ambargo öncesinde ve döneminde Trabzon Limanı üzerinden çalışabilmeleri için araştırmalarını biliyoruz. Ambargo devreye girince o yarım kalan çalışmalar bundan sonra aktif duruma geçecektir. Çünkü Trabzon Limanı'nın yaklaşık 10 milyon ton olan yüksek bir kapasitesi var. Gerek İran'a gidecek ürünlerin gerekse İran'dan dışarıya yani üçüncü ülkelere gidecek emtianın geçmişte aktif olarak kullanılan Trabzon Limanı'ndan gideceğini tahmin ediyoruz. Ambargo öncesi İran'da üretilen traktörlerin Güney Amerika'ya götürülmesi için Trabzon Limanı kullanılıyordu. Gerek İran'ın ithalatında gerekse ihracatında Trabzon Limanı her zaman avantajlı durumda."
-"Böyle bir pazarı Türkiye'nin iyi değerlendirmesi gerekir"
Trabzon Sanayici ve Girişimci İş Adamları Derneği (TSGİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Rıdvan Olgun da İran'ın petrol rezervleri açısından büyük bir kapasiteye sahip olduğunu anımsatarak, bu ülkenin dünyaya açılmasının petrol fiyatlarının bir süre daha artmamasını sağlayacağını ifade etti.
İran'a yönelik ambargonun kalkmasında en önemli etkiyi Türkiye'nin hissedeceğine işaret eden Olgun, "İran’da ham madde, doğalgaz ve petrol fiyatlarının düşük olmasının ekonomik sıkıntılara yol açtığını, buna karşın blokajdan kurtulacak para ve dış yatırımların ülke ekonomisini hareketlendireceğinden gerçek yatırımlar artacaktır. Elbette Avrupa Birliği ile rekabet oluşacaktır ancak İran'a lojistik olarak en yakın ülke Türkiye. Birbirini en iyi bilen, kültürel değerleri aynı olan iki ülke. Böyle bir pazarı Türkiye’nin iyi değerlendirmesi gerekir. Biz, bu ambargonun kalkmasının ihracatımıza olumlu katkı sağlayacağını düşünüyoruz" diye konuştu.
İran'ın büyük bir pazara sahip olduğunu vurgulayan Olgun, şunları kaydetti:
"İran'ın 404 milyar dolar gayrisafi yurt içi hasılası var ve 2015 yılında 40 milyar dolar ithalat yaptı. İran'dan Türkiye'ye yılda 1,5 milyon turist geliyor. Ambargonun kalkmasıyla bu sayı artabilir, turizm açısından katkı sağlayabilir. İkincisi bir çok Türk markası İran'da taklit ediliyor. Taklit yerine bunların aslını alma konusunda önemli çalışmalar sağlanabilir. Üçüncüsü; sadece otomotiv sektörü değil, diğer sektörlerde de hazır giyim, makine, tekstil ve kimya sektör. Bunlarda bizim ihracatımız olabilir. Aslında bence en önemlisi geçmişte özellikle bir çok yabancı firma Türklerle işbirliği yaparak Orta Asya'ya gitmek istediler. Burada da yurt dışından birçok firmanın, İran'da yatırım ve bu ülkeye ihracat yapma konusunda işbirliği yapacaklarını düşünüyoruz."

AA