Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Haziran ayına ilişkin üretici-market fiyat farkları ve tarımsal girdi maliyetlerini değerlendirdi. Bayraktar, 13 Haziran’da başlayan İran-İsrail savaşının gübre fiyatlarında sert artışlara yol açtığını belirtti.

“Türkiye, kimyasal gübre hammaddelerinin yüzde 90’ından fazlasını ithal etmektedir. Savaşın çıktığı bölgelerdeki ülkeler, gübre üretiminde dünya liderleri arasında yer alıyor. Sevkiyat yollarındaki kısıtlamalar fiyat artışlarını beraberinde getirdi” diyen Bayraktar, dışa bağımlılığın üretici maliyetlerini doğrudan etkilediğini söyledi.

Gübre fiyatları bir ayda yüzde 38’e varan oranda arttı

Bayraktar’ın verdiği bilgilere göre, Haziran ayında gübre fiyatlarında dikkat çeken artışlar yaşandı:

• ÜRE gübresi bir ayda yüzde 38,5 artışla 19.635 TL’den 27.192 TL’ye çıktı.

• DAP gübresi yüzde 12,9 artarak 30.521 TL’ye,

• 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 10,7 artışla 19.198 TL’ye,

• Amonyum Sülfat yüzde 6 artışla 11.768 TL’ye,

• Amonyum Nitrat ise yüzde 3,1 artışla 13.294 TL’ye yükseldi.

Yıllık bazda artışlar da oldukça çarpıcı. ÜRE gübresi yüzde 99,4, DAP yüzde 48,8, kompoze gübre yüzde 42,7, Amonyum Nitrat yüzde 36 ve Amonyum Sülfat yüzde 34,7 oranında zamlandı.

Mazot, yem ve elektrik fiyatlarında da yükseliş

Bayraktar, tarımda kullanılan diğer girdilerdeki artışlara da dikkat çekti. Mazotun litre fiyatı bir ayda yüzde 6,2, yıllık yüzde 15,1 artışla 49 lira 89 kuruşa çıktı. Ayrıca:

• Süt ve besi yemi fiyatları yıllık yüzde 30,

• Elektrik fiyatları ise yüzde 47 oranında arttı.

“Girdi fiyatları üretimi tehdit ediyor”

Bayraktar, önümüzdeki günlerde mısır, ayçiçeği ve çeltik gibi ürünlerin gübrelemelerinin yapılacağını anımsatarak, gübre temin edemeyen çiftçilerin üretimde verim kaybı yaşayacağını söyledi.

“Zirai don ve kuraklık nedeniyle buğday ve arpada zaten ciddi kayıplar yaşandı. Şimdi de sıcak iklim tahıllarında gübre eksikliğinden dolayı üretim düşecek. Çiftçimizin bu yükü tek başına taşıması mümkün değil. 2025 yılı tarımsal destekleri artırılmalı” ifadelerini kullandı.

Marketle üretici fiyatları arasındaki uçurum büyüyor

Haziran ayında üretici ile market fiyatları arasındaki fark en fazla karpuzda görüldü. Üreticide 2 lira olan karpuzun markette 14 liradan satıldığını belirten Bayraktar, şu farklara dikkat çekti:

• Karpuz: Yüzde 600 fark

• Kuru soğan: Yüzde 284

• Kabak: Yüzde 261,6

• Nohut: Yüzde 225,5

• Kuru fasulye: Yüzde 220,8

“Karpuz 7 kat, kuru soğan 3,8 kat, kabak 3,6 kat, nohut 3,3 kat, kuru fasulye ise 3,2 kat fazla fiyata tüketiciye ulaştı” diyen Bayraktar, fiyat dengesizliğinin çözüm bekleyen önemli bir sorun olduğunu ifade etti.

Haziran’ın zam şampiyonu limon oldu

Haziran ayında markette 38 ürünün 26’sında fiyat artışı gözlemlenirken, en yüksek artış yüzde 42 ile limonda yaşandı. Limonu:

• Fındık içi yüzde 8,7,

• Yeşil soğan yüzde 8,3,

• Antep fıstığı yüzde 7,2,

• Pirinç yüzde 7 artışla izledi.

Market fiyatı en çok düşen ürün ise karpuz oldu. Yüzde 67,5 oranında düşen karpuzu, patates, yumurta, patlıcan ve çilek izledi.

Üretici fiyatlarında en çok düşüş karpuzda

Haziran ayında üreticide 30 ürünün 14’ünde fiyat düşüşü görüldü. En dikkat çeken düşüşler:

• Karpuz: Yüzde 89,5

• Patates: Yüzde 30,8

• Salatalık: Yüzde 22,2

• Patlıcan: Yüzde 16,4

• Domates: Yüzde 15,3

Fiyatı en çok artan ürün ise yüzde 43,1 ile kırmızı mercimek oldu.

Sıcaklıklar ve arz fazlası fiyatları etkiledi

Bayraktar, sıcak hava dalgalarının ve arz fazlalığının ürün fiyatlarında dalgalanmalara yol açtığını belirtti. Özellikle Adana, Mersin ve Antalya'da karpuzda talep yetersizliği ve fazla üretim nedeniyle fiyatların düştüğünü vurguladı.

“Sofralık domateste aşırı sıcaklar kaliteyi düşürdü, üretici mağdur oldu. Gübre, mazot, yem gibi maliyet kalemlerindeki artışlarla birleşince çiftçimizin dayanacak gücü kalmadı” dedi.