Konya Büyükşehir Belediyesi ile Konya Fikir Sanat Kültür Adamları Birliği Derneği ve Altınekin Belediyesinin ortaklaşa düzenlediği Yaşayan Konya Hafızası İkindi Sohbetlerinde bu hafta Konya Büyükşehir Belediyesi Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Dairesi Başkanı Ahmet Köseoğlu, Konya Büyükşehir Belediyesi Personeli Latif Yerli ve Koyunoğlu Müzesi Personeli Ayşe Kalaycı tarafından “Geçmişten Günümüze Altınekin” konulu bir panel düzenlendi.

Altınekin Belediye Başkanı Muharrem Dere selamlama konuşmasında tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan eski ismi “Zıvarık” olan Altınekin’in tarımcılıkla uğraştığını belirterek ilçenin çok hızlı değiştiğini ve geliştiğini söyledi.

KÖSEOĞLU: EĞİTİM EN BÜYÜK SORUNUMUZ

Açış konuşmasını yapan Ahmet Köseoğlu 1987 yılında ilçe olan Altınekin’in nüfusunun az olmasına rağmen Konya ekonomisine katma değer olarak ilk beşte olduğunu ifade ettikten sonra “Pancar ve buğday en önemli gelir kalemlerimizdendir. Son yıllarda ayçiçeği ve mısır üretiminde önemli artış olmuştur.İlçemizin en önemli sorunu eğitim olarak görülmektedir. 1996’da kurulan Altınekin Sosyal ve Yardımlaşma Derneği şu anda 200 üniversite öğrencimize burs vermektedir. Eğitim alanların oranı Konya ve ülke ortalamasının altında bulunmaktadır. Eğitim ve istihdam sağlanamayınca taşradan şehre kayış olmaktadır.” Nüfus yönünden ilçeleri ele alan Köseoğlu “Beyşehir, Ereğli, Akşehir ve Sarayönü nüfuslarını korurken Altınekin’de bu durumu göremiyoruz. Yeni yasayla Büyükşehir Belediyesi’nin yatırımlarından ilçemiz büyük pay almıştır.”

Allah Dostu Zıvarıklı Ahmet Ağa hakkında bilgi veren Köseoğlu “1911 yılında doğup 88 yıl yaşayan Ahmet Ağa’yı Tahir Hoca’nın vaazlarından tanıdım. Allah dostları kındaki kılıç gibidir. Terkidünya ettikten sonra daha çok konuşuluyor ve daha çok istifade ediliyor” dedi.

ALTINEKİN’İN MORFOLOJİK YAPISI

İkinci konuşmacı Latif Yerli, Altınekin’i coğrafi, tarihi ve örf- âdetler açısından ele aldı. Konya’nın kuzeyinde ve Konya’ya 66 km mesafede bulunan Altınekin’i slayt eşliğinde anlatan Yerli “İlçenin taban formasyonunda genel olarak 1.jeolojik zamanda oluşmuş mermerler bulunur. Altınekin’in ortasından geçen dağ sırası, Altınekin’i doğu-batı yönünde iki ayrı havzaya bölmektedir. Bunun doğuda kalan bölümü Aşağı Köyler Ovası olarak adlandırılırken batıda kalan bölümü ise Tıngır Ovası olarak adlandırılmaktadır. Altınekin’in ortalama yükseltisi 950-1000 metre aralığında olan arazilerden oluşmaktadır. Morfolojik yapı itibariyle son derece sade bir görünüme sahip olan Altınekin’de eğim değerleri de çok azdır. Araştırma sahasındaki toplam arazinin % 97’sinde eğim değerleri 0-3 derece aralığındadır.”

YERALTI SULARININ ÇEKİLMESİ

Yağış rejimi üzerinde duran Yerli, “Altınekin’de 30 yıllık meteoroloji istasyonu verilerini incelediğimizde yıllık ortalama sıcaklık 11,38 ºC dir. Altınekin’de verilere göre göre yıllık ortalama yağış miktarı 348,2 mm’dir. Altınekin’de tarımın sulama ile yapılmasından dolayı ve sulama tekniklerinde genel olarak yağmurlama sulama tekniklerinin kullanılması ilçede birçok sondaj kuyusunun açılmasına sebep olmuştur. Bu sondaj kuyuları ise yeraltı su seviyesini gün geçtikçe aşağıya çekmektedir.” Altınekin’de yer alan toplam 4129 adet su kuyusunun yanında kaçak su kuyularında bulunduğunu belirten Yerli,  ovanın delik deşik olduğunu söyledi.

GÖÇLERLE ARTAN NÜFUS

Altınekin’in 1935 yılında 4954 olan nüfusu 2017 yılında 14074 olarak sayıldığını, 82 yıllık dönemde nüfus yaklaşık 3 kat artış gösterdiğini grafiklerle ifade derken 1950’li yıllarda Bulgaristan’da Türklere yapılan baskılar sebebiyle Bulgaristan’dan Altınekin ilçesine 150 kadar Türk, Ayışığı Mahallesi’ne yerleştirilmiştir.

TARIMSAL ZENGİNLİK

Yerli, Altınekin’de en fazla yetiştirilen tarla ürünleri buğday, arpa ve şeker pancar olduğunu, son yıllarda yağlık ayçiçeği başta olmak üzere, çerezlik kabak çekirdeği, fasulye, mısır ve kavun gibi ürünlerinin hem kalitesiyle hem de yoğun üretimiyle adından söz ettiren Altınekin, Konya’nın üretim deposu haline gelmiştir. Altınekin’de tarım ve hayvancılıkta kullanılan modern makinaların toplam sayısı 47.163’tür. Bu da bir kişiye üç makine düştüğünü gösterir ki; tasarruftan çok uzak olan ilçe çiftçisi için tarım topraklarını kontrollü işletmeye yönelik oluşturulacak bir kooperatif ile ilçede büyük bir tarım reformu gerçekleştirilmeli” şeklinde konuştu.

TARİHSEL SÜREÇTE ALTINEKİN

Avşarlar ile birlikte bölgeye Oğuz’un Bozok kolundan beş, Üçok kolundan ise üç boy olmak üzere toplam sekiz boy yerleştiğini anlatan Yerli “Altınekin bölgesinde Hititler, Frigler, Kimmerler, Lidyalılar, Persler hâkim olmuştur. Türklerin gelmesinden önce bir Bizans yerleşim yeri olan Zengicek, Selçuklu ve Osmanlı Devleti dönemlerinde önemli bir kaza merkezi olarak varlığını sürdürürken günümüzde Altınekin ilçesine bağlı bir mahalledir. Bölgede iyi atlar yetiştiren Atçekenler günümüze kadar gelmiştir. Horasan’dan Anadolu’ya gelmiş bir Türk Aşireti olan Turgutoğulları’nın hakim olduğu bölge içerisinde o dönemin önemli yerleşim yerlerinden olan Zengicek’te bulunmaktadır. Turgutoğulları Horasan’dan Anadolu’nun manevi mimarlarından olan Dediği Sultan ile birlikte gelmişlerdir. Dediği Sultan, Hoca Ahmet Yesevi’nin akrabası ve Hacı Bektaş-ı Veli’nin amcaoğludur.” dedi.

1800’LÜ YILLARDA OSMANLI DEVLETİ İSKAN SİYASETİ ETKİSİYLE ALTINEKİN’E MARAŞ TÜRKMENLERİ

Bugün 20 mahalleden oluşan ve 14 bin nüfusa sahip ve yoğun olarak tarımla uğraşan bir ilçe konumunda olduğunu söyleyen Yerli, “Rişvan Aşireti Türkmenleri, Atçeken Beyleri, Kırım Türkleri yerleştirilmiştir. Altınekin Zengicek Nahiyesine bağlı bir karye iken 1914 yılında Saideli (Kadınhanı) Kazasına,1926 yılında İnevi (Cihanbeyli) Kazasına bağlanmış, 1987 yılında ilçe olmuştur” dedi. Yerli, 300 civarında yöresel kelime derlediklerini dini bayramlar, aşure, mevlid, sünnet, yağmur duası, cenaze töreni ve imece ile ilgili verdiği bilgilerden sonra konuşmasını tamamladı.

KALAYCI: ALTINEKİN’DEKİ SANAT YAPILARI

Son konuşmacı Ayşe Kalaycı dini yapılar; Ali Paşa Camisi ilçe merkezinde 1854 yılında inşa edilmiş ahşap destekli bir camidir. Caminin giriş cephesindeki ahşap direkli revaklı bölümün batı ucunda kesme taştan yapılmış güdük bir minaresi bulunmaktadır. Caminin harim kısmı mihrap duvarına dik beş sahından oluşmaktadır. Oğuzeli Büyük Camisi, Oğuzeli kasabasında yer alan cami, 1865 yılında yapılmıştır. Mimarının Rum olduğu ve yaptıranın da Hacı Mustafa olduğu söylenmektedir. Oğuzeli Küçük Camisi , Oğuzeli kasabasında yer alan cami, 1881 yılında yapılmıştır. Mimarının Rum olduğu, banisinin de Deli Hacılar olduğu söylenmektedir.

Altınekin’deki hanları¸ Zıvarık Zulmanda, Dedeler Hanları son yıllarda Kültür Bakanlığı tarafından restore edildiğini ifade eden Kalaycı Taşgun Baba, Koçyaka Anonim Türbeleri ve Kale Höyüğü, Zengicek Kalesi’nin kültürel değerler olduğunu belirtti.

Program sonunda Gazeteci- Şair İsmail Detseli Altınekin için yazdığı şiiri okudu. Latif Yerli’ye Konya Sanayi Odası Başkan Vekili Mustafa Veli Tekelioğlu, Ayşe Kalaycı’ya Altınekin Belediye Başkanı Muharrem Dere tarafından günün anısına hediyelerin takdim edilmesi ve toplu fotoğraf çekilmesi ile toplantı sona erdi.