LONDRA (AA) - İngiliz, İrlandalı ve Kuzey İrlandalı siyasiler, Kuzey İrlanda Bölgesel Hükümeti Başbakan Yardımcısı Martin McGuinness'in hayatını kaybetmesinin ardından taziye açıklamaları yaptı.

İngiltere Başbakanı Theresa May, yayımladığı taziye mesajında, 66 yaşında hayatını kaybeden siyasetçinin ailesi ve dostlarına başsağlığı dileyerek, McGuinness'in Kuzey İrlanda'nın geleceğine yönelik içten bir iyimserliğe sahip olduğunu belirtti.

May, mesajında, "Martin McGuinness'in gençliğinde seçtiği yolu hiçbir zaman uygun bulmadım ama sonuçta cumhuriyetçi hareketin şiddetten uzaklaştırılmasında belirleyici bir rol oynadı. Bunu yaparken, Kuzey İrlanda'nın çatışmadan barışa giden olağanüstü yolunda önemli ve tarihi bir katkıda bulundu." ifadelerine yer verdi.

İrlanda Başbakanı Enda Kenny, McGuinness'in yaşamını kaybetmesinin siyaset dünyası için "önemli bir kayıp" olduğunu aktararak, şunları kaydetti:

"Martin McGuiness'in hayatını kaybetmesi sadece Kuzey İrlanda siyaseti için değil, adada ve adanın ötesinde daha geniş siyasi çevre için önemli bir kayıp. Martin, hayatı boyunca üstlendiği olağanüstü siyasi seferle hatırlanacak. Martin, gelenekleri ya da geçmişleri ne olursa olsun Kuzey bölgesinin herkes için iyi bir yer olması yönünde çabaladı."

- "Bir efsaneyi kaybettik"

İngiliz hükümetinin Kuzey İrlanda Bakanı James Brokenshire, McGuinness'in Kuzey İrlanda'daki siyasi süreçte oynadığı yapıcı rolün altını çizerken, geçmişte yaşananların unutulmadığını vurguladı.

McGuinness'in partisi Sinn Fein'in Genel Başkanı Gerry Adams, ölüm haberini almaktan duyduğu üzüntüyü dile getirerek, "Martin hayatı boyunca büyük bir kararlılık, dürüstlük, alçak gönüllülük gösterdi ve kısa süren hastalığı boyunca da bu değişmedi. Ülkesinin yeniden birleşmesi, barış ve uzlaşı için yorulmadan çalışan tutkulu bir cumhuriyetçiydi." diye konuştu.

Sinn Fein Partisi'nin Kuzey İrlanda liderliğini ocak ayında McGuinness'den devralan Michelle O'Neill, "Bir efsaneyi, dev bir adamı kaybettik. McGuinness'in dostum ve akıl hocam olmasından dolayı gurur duyuyorum." dedi.

Eski Kuzey İrlanda Bölgesel Hükümeti Başbakanı ve birlik yanlısı Demokratik Birlik Partisi’nin (DUP) lideri Arlene Foster, bugünün birçok kişiyi şoke edeceğini ifade etti. McGuinness'in Kuzey İrlanda'daki barış sürecine sağladığı katkıların altını çizen Foster, "Tarih, McGuinness hakkında farklı görüş ve fikirleri kayda geçirecek." değerlendirmesinde bulundu.

- Ocakta istifa etmişti

Eski Kuzey İrlanda Bölgesel Hükümeti Başbakan Yardımcısı ve ayrılıkçı İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu'nun (IRA) eski komutanlarından Martin McGuinness, 66 yaşında, nadir görülen bir kalp hastalığından yaşamını yitirdi.

McGuinness'in, Kuzey İrlanda'da ay başında yapılan erken seçime giden süreçte kamuoyu önüne çıkmaması dikkati çekmişti.

Kuzey İrlanda Bölgesel Hükümeti, McGuinness’in başbakan yardımcılığından 9 Ocak'ta istifa etmesiyle bozulmuştu. McGuinness, takip eden günlerde sağlık sorunlarını gerekçe göstererek siyaseti de bırakmış ve IRA'nın siyasi kanadı olarak bilinen Sinn Fein Partisi'nin Kuzey İrlanda liderliğini Michelle O'Neill'e devretmişti.

- Kuzey İrlanda sorunu

Kuzey İrlanda'nın İngiltere ile bağlarını sürdürmesini isteyen Protestan birlik yanlıları ile ülkenin İrlanda Cumhuriyeti'nin bir parçası olmasını isteyen Katolikler arasındaki anlaşmazlık ve şiddet eylemleri 1970'lerden bu yana çok sayıda kişinin hayatına mal oldu.

Soruna siyasi çözüm arayışları çerçevesinde İngiltere ve İrlanda hükümetleri ile Kuzey İrlanda'daki partilerin sürdürdüğü barış görüşmeleri, 1998 tarihli Belfast (Hayırlı Cuma) Anlaşması ile yeni bir döneme girdi.

Kuzey İrlanda barış sürecinde kilometre taşı olarak nitelendirilen anlaşmada, ülkenin yönetiminde iktidarın birlik ve bağımsızlık yanlıları arasında paylaşılmasını da içeren, istikrarlı bir siyasi düzenin kurulmasına yönelik adımlar yer alıyor.

Süreç içinde Belfast Anlaşması'nın uygulamaya konulması yönünde önemli adımlar atılsa da Kuzey İrlanda'da yaşayan Protestan ve Katoliklerin zaman zaman sürtüşmeleri ve IRA ile ilişkilendirilen bazı örgütlerin eylemlerini sürdürmesi, sorunun bütünüyle çözülmediğini de ortaya koyuyor.

IRA, 2005 yılında silah bırakarak Kuzey İrlanda'nın İngiltere ile bağlarını koparması amacıyla sürdürdüğü şiddet eylemlerine son vermişti. IRA'nın siyasi kanadı olarak bilinen Sinn Fein, İngiltere, İrlanda ve Kuzey İrlanda parlamentolarında temsil ediliyor.

- Barış sürecinin aktörü

Bağımsızlık taraftarlarını temsilen 2007'de Kuzey İrlanda Bölgesel Yönetimi Başbakan Yardımcısı olan Martin McGuinness, Gerry Adams'la barış sürecinde de başrolü oynamıştı.

Kuzey İrlanda'da 1960’lı yıllarda ilk gerginlikler başladığında kasap çırağı olarak çalışan McGuinness, henüz 21 yaşındayken, yaşadığı kent Derry’de IRA’nın 1 numaralı ismi oldu. McGuinness’in ismi 1972’de BBC muhabiri Tom Mangold’a Derry'de verdiği TV röportajıyla tanındı.

McGuinness, İngiltere ile IRA arasındaki ilk gizli görüşmelere katıldığında 22 yaşındaydı.

Başarısızlıkla sonuçlanan bu ilk görüşmelerden sonra 1970’li ve 1980’li yıllarda da IRA içinde daha üst düzey konuma gelen McGuinness, aralarında dönemin İngiltere başbakanı Margaret Thatcher'a bombalı suikast girişiminin de bulunduğu ses getiren eylemlere imza atmıştı.

- Tarihi tokalaşma

McGuinness, 2012 yılında Kuzey İrlanda'da İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth ile bir araya gelmiş ve el sıkışmıştı.

Bu buluşma eski bir IRA komutanı ve Sinn Fein yetkilisinin ilk kez bir İngiliz monarkıyla el sıkışması sebebiyle İngiltere ve İrlanda arasındaki ilişkiler için tarihi gelişme olarak nitelendirilmişti.

AA