İSTANBUL (AA) - BELGİN YAKIŞAN MUTLU - Yatırımcıların portföy dağılımı ve kararlarını etkileyen birçok gelişmeye sahne olan 2019'da, hisse senedi piyasasında risklerin fırsata dönüştürüldüğü görülürken, bu gelişmelerle dünya borsalarının piyasa değeri de 2018 sonuna göre 17,5 trilyon dolar artarak 92 trilyon dolar oldu.

ABD ile Çin arasında ticaret müzakerelerine dair haber akışının gündemden düşmediği 2019'da, korumacılık eğilimi endişeleri, Brexit kördüğümü, küresel büyüme hızının yavaşlaması, dünya çapında ekonomik göstergelerin zayıflaması ve jeopolitik riskler piyasaların gündemini meşgul etti.

Tüm bunlar sonucunda yatırımcılar görece riskli varlıklardan kaçarken, tahvil piyasalarında getiri eğrilerinin terse döndüğü görüldü. Merkez bankaları tarafında ise ABD Merkez Bankası (Fed) ile Avrupa Merkez Bankası (ECB) başta olmak üzere, birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde faizlerde düşüş sinyali verilerek genişlemeci politikalara geri dönüşün ilk adımları atıldı.

Ekonomik kararları olumsuz etkileyebilecek güçte gösterilen jeopolitik ve siyasi gelişmelere rağmen, pay piyasaları tarafında yatırımcıların risk iştahının yüksek kalması dikkati çekti.

Dünya Borsalar Federasyonu (WFE) verilerine göre, 2018 sonunda 74 trilyon 421 milyar 132 milyon dolar olan dünya borsalarının değeri, 2019'da 91 trilyon 914 milyar 829 milyon dolara ulaştı. Söz konusu süreçte dünya borsalarının değeri yüzde 23,5 artarken, bu da 17 trilyon 493 milyar 697 milyon dolarlık değerlenmeye işaret etti.

Piyasa değerine bölgesel bazlı bakıldığında, ilk yarıda en iyi performansı Avrupa, Afrika ve Orta Doğu bölgesindeki borsalar gösterdi.Söz konusu bölgede bulunan borsalarının değeri 2019'da bir önceki yıla göre yüzde 31,3 artarak 16 trilyon 319 milyar 747 milyon dolardan, 21 trilyon 434 milyar 207 milyon dolara ulaştı.

Bu dönemde, Amerika bölgesindeki borsaların piyasa değeri yüzde 21,7'lik artışla 34 trilyon 206 milyar 92 milyon dolardan, 41 trilyon 623 milyar 976 milyon dolara çıktı. Asya Pasifik bölgesindeki borsalarda ise piyasa değeri yüzde 20,8 artarak 23 trilyon 895,3 milyar dolardan, 28 trilyon 856,6 milyar dolara yükseldi.

- Piyasa değerini en hızlı artıran borsa Suudi Arabistan'da

Dünya borsaları arasında geçen yıl piyasa değeri en hızlı artan borsa Suudi Arabistan'da Tadawul oldu. Tadawul borsasının piyasa değeri 2019'da bir önceki yıl sonuna göre yüzde 384,9 artarak 496 milyar 353 milyon dolardan, 2 trilyon 406 milyar 820 milyon dolara ulaştı. Böylece Tadawul borsasının piyasa değeri bir yıllık süreçte neredeyse 5 katına çıktı. Söz konusu hızlı artışta ise Suudi Arabistan milli petrol şirketi Saudi Aramco'nun geçen yılın aralık ayında halka arz edilmesi etkili oldu.

Aramco'nun halka arz edilen yüzde 1,5'lik kısmının 25,59 milyar dolar değere sahip olmasıyla şirketin toplam piyasa değeri 1,7 trilyon doların üzerinde gerçekleşmişti. Halka arzın ardından şirketin piyasa değeri Tadawul borsasında işlem gördüğü ikinci günde 2 trilyon doları aşmıştı.

Piyasa değeri artışında Tadawul borsasını yüzde 300,2'lik artışla Doğu Afrika'da bir ada ülkesi olan Seyşeller'de MERJ Exchange izledi. Bu artış sonucu Seyşeller borsasının piyasa değeri 2019'da 1 milyar 137 milyon dolara yükseldi.

Söz konusu dönemde piyasa değeri en çok gerileyen borsa ise yüzde 24,9'luk kayıpla Lübnan'da Beyrut borsası oldu. Beyrut borsasının Aralık 2018'de 9 milyar 675 milyon dolar düzeyinde bulunan piyasa değeri, 2019 sonunda 7 milyar 267 milyon dolara düştü. Beyrut borsasının piyasa değerindeki düşüşte son yıllarda siyasi istikrarsızlık ve ekonomik krizle mücadele eden Lübnan'da ekonomik durumun kötüleşmesi etkili oldu.

Piyasa değeri kaybında Beyrut'u yüzde 21,9 ile Ukrayna borsası takip etti.

Borsa İstanbul'un piyasa değeri ise geçen yıl yüzde 23,9'luk artışla 149 milyar 264 milyon dolardan 184 milyar 966 milyon dolara çıktı.

- Dünyanın en büyüğü New York borsası

Dünya borsaları arasında en büyük piyasa değerine sahip New York Borsası, 2019'da da yerini korudu. 2018 sonunda 20 trilyon 679,5 milyar dolarlık piyasa değerine sahip olan New York Borsası, geçen yıl büyüklüğünü yüzde 16,5 artırarak 24 trilyon 96,8 milyar dolara taşıdı.

Bu dönemde Nasdaq OMX'in ise piyasa değeri yüzde 33,3 yükselterek 13 trilyon dolara aştı. Piyasa değeri büyüklüğü açısından dünya borsaları arasında üçüncülüğe 6,2 trilyon dolar ile Japan Exchange Group yerleşti.

WFE verilerine göre, dünya borsalarının 2018 ve 2019 sonu itibarıyla piyasa değeri (milyon dolar) ve değişim oranı (%) şöyle: