TCMB’nin “Reel Sektörün Döviz Talebi Gelişmeleri” başlıklı çalışmasında, 2021 Ocak – 2025 Mayıs dönemindeki döviz akımları incelendi. Analize göre, parasal sıkılaşma politikalarının etkisiyle firmaların yabancı para (YP) mevduatlarının toplam mevduat içindeki payı, 2023 Haziran’da yüzde 60,7 iken 2025 Haziran itibarıyla yüzde 35 seviyesine kadar geriledi.

Bu düşüş, firmaların döviz biriktirme eğilimindeki azalmaya işaret ediyor. Ancak döviz akım verileri, talebin ithalat ödemeleri ve finansal yükümlülükler üzerinden devam ettiğini gösteriyor.

Net İhracatçılar Döviz Satıyor, İthalatçılar Alıyor

Analiz, net ihracatçı firmaların son dönemde döviz satışlarını artırdığını, net ithalatçı firmaların ise döviz talebinin önceki döneme benzer şekilde sürdüğünü ortaya koyuyor.

• Net ihracatçı firmalar: Döviz gelirlerini biriktirmek yerine finansal sisteme döviz arz ediyor.

• Net ithalatçı firmalar: Döviz ihtiyacı sabit kalıyor ve özellikle dış ticaret ödemelerinde yoğunlaşıyor.

Son bir yılda reel sektör genel olarak net döviz satıcısı konumuna gelirken, ithalatçı firmaların döviz talebindeki pay yüzde 57’den yüzde 65’e yükseldi.

Enerji, Otomotiv ve Kimya Döviz Alımında Önde

Sektörel kırılım incelendiğinde, son 12 ayda döviz alımları döviz satışlarını aşan sektörler arasında başta enerji, otomobil ticareti, demir-çelik, kimya ve telekomünikasyon sektörleri dikkat çekiyor.

Bu tablo, reel sektörün döviz talebinde ithalat kaynaklı ihtiyaçların belirleyici hale geldiğini gösteriyor.

TCMB: Döviz Talebinde Davranış Değişikliği

TCMB uzmanları tarafından hazırlanan analizde şu değerlendirmelere yer verildi:

• Parasal sıkılaşma sürecinde firmaların döviz biriktirme eğilimi zayıfladı.

• Net ihracatçı firmalar döviz arzına katkı sağlarken, net ithalatçı firmalar talebini korudu.

• Döviz piyasasında son dönemde yaşanan hareketlilik, ağırlıklı olarak ithalatçı firmaların ödemelerinden kaynaklandı.

Sonuç olarak, reel sektör firmalarının döviz talebinde biriktirme yerine kullanım odaklı bir davranış değişikliği gözleniyor.