ANKARA (AA) - Uydu görüntüsü analizleri, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde Müslüman Uygur vatandaşlarını "yeniden eğitim" altında alıkoyduğu iddia edilen gözaltı merkezlerinin fiziksel kapasitesinin son 2 yılda belirgin şekilde arttığını ortaya koydu.

Avustralya kamu yayın kurumu ABC'nin Avustralya Stratejik Siyaset Enstitüsünün (API) araştırmasına dayandırdığı habere göre, Sincan'daki siyasi eğitim amacıyla kullanıldığı düşünülen 28 tesisin toplam alanı 2017'den bu yana 2 milyon metrekareden fazla genişledi.

Haberde, Müslüman nüfusun "yeniden eğitim" adı altında, yargı kararı olmaksızın alıkonulduğu iddia edilen gözaltı merkezilerine son 3 ayda 700 bin metrekare inşaat alanı eklendiği belirtildi ve buna ilişkin uydu görüntülerine yer verildi.

- Atuşi Mesleki Eğitim Merkezi

Sincan'ın batısındaki Kaşgar şehrindeki "Atuşi Şehri Mesleki Beceri Eğitim Uygulama Hizmet Merkezi" adı verilen kampın 2017 başından bu yana uydu fotoğraflarından izlenen dönüşümü, yeniden eğitim programının kapsamının zaman içinde nasıl geliştiğini gözler önüne seriyor.

2016 başındaki fotoğraflarda tek bir binanın olduğu çitsiz bir sanayi tesisi olduğu görülen merkez, yeniden eğitim programının başladığı 2017'den itibaren genişlemeye başladı.

Etrafına dikenli tel çekilen merkeze hemen hemen her ay yeni bir yurt binası eklendi. Ayrıca görevli personel için park yerleri inşa edildi.

2017 Aralık ayına gelindiğinde tesisin bulunduğu araziye 20 yeni bina yapıldı. Mart 2018'e ait resmi imar planında, 95 bin metrekarelik ilave inşaat yapılacağı ortaya kondu

Bunun 8 bin 500 metrekaresinin "silahlı polis bölgesi" olacağı, 7 bin 600 metrekarelik alanın "öğrenciler için" ayrılacağı ve toplam bin 300 metre duvar inşa edileceği belirtildi.

Öte yandan en güncel uydu görüntüleri merkezin güneyindeki arsaya gözetleme kuleleri ve dikenli tellerle çevrili, ortası avlulu dev gözetim binaları kurulduğunu kanıtlıyor.

Merkezin toplam genişliği bugün 150 bin metrekareye ulaşmış durumda. Bu, merkezin 2016'daki boyutundan yüzde 420 oranında genişlediği anlamına geliyor.

- Kaşgar Eğitim Yoluyla Dönüşüm Okulu

Öte yandan Atuşi Mesleki Eğitim Merkezinin yalnızca 20 kilometre güneyinde "Kaşgar Şehri Eğitim Yoluyla Dönüşüm Okulu" adlı bir başka gözaltı merkezi bulunuyor.

Bu okulun önceden varolan bir cezaevine ilave olarak inşa edildiği anlaşılıyor. Yeni inşaat projesine ilişkin resmi bir dokümanda, tesisin "özel grupları eğitmek ve toplumun uyumlu gelişimini teşvik etmek amacıyla kullanılacağı" ifade ediliyor.

Cezaevinin kuzeyindeki arsaya dikenli tellerle ve gözetleme kuleleriyle çevrili yeni yapılar inşa edildiği görülüyor.

Bu örnekler Kaşgar ve çevresinde tespit edilen 8 yeniden eğitim merkezinden yalnız 2'sine ait olsa da bu merkezlerin Kaşgar ile sınırlı olmadığı anlaşılıyor.

API uzmanları araştırmalarında Sincan bölgesinde bunlara benzer 28 merkez daha tespit etti. Bunların 17'sinin büyük olasılıkla, 11'inin ise daha az olasılıkla toplama kampı olarak kullanıldığı sanılıyor.

Tanık ifadeleri, uluslararası araştırmalar ve hükümet belgelerinden yola çıkan araştırmacılar, Çin genelinde siyasi eğitim amacıyla kullanılan merkezlerin sayısının 181 ila bin 200 arasında olabileceği tahmininde bulunuyor.

- Uluslararası tepkiler

Çinli insan hakları kuruluşları, Sincan'da milyonlarca Uygur'un "yeniden eğitim" gerekçesiyle toplama kamplarında tutulduğunu bir süredir uluslararası toplumun gündemine getirmeye çalışıyordu.

Birleşmiş Milletler (BM) Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Komitesi'nin Çin'de ayrımcılığa uğrayan topluluklarla ilgili İsviçre'nin Cenevre kentinde düzenlediği toplantıya katılan insan hakları kuruluşları, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yerel yöneticilerin siyasi olarak sakıncalı tutumlar içinde olduğunu iddia ettiği bireyleri siyasi eğitim merkezlerinde alıkoyduğunu öne sürmüştü.

Örgüt temsilcileri, toplantıda yaptıkları sunumlarda, herhangi bir yargı kararına dayanmadan hürriyetinden alıkonulan kişi sayısının 3 milyonu bulduğunu iddia etmişti.

İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) bir süre önce yayımladığı raporda, son iki yılda Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde çok sayıda kişinin "önleyici polisiye tedbiri" adı altında suçsuz yere alıkonulduğu ve siyasi açıdan tehlikeli olarak değerlendirilen bireylerin herhangi bir yargı kararı olmaksızın "siyasi eğitim merkezleri" denilen gözaltı merkezlerine gönderildiği iddialarına yer vermişti.​

Avrupa Birliği (AB), Çin ile yapılan İnsan Hakları Diyaloğu toplantısında Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki "siyasi eğitim merkezleri"nin endişe kaynağı olduğunu vurgulamıştı.​

Eğitim kamplarının varlığı konusunda yurt dışından gelen sert eleştirilere yanıt veren Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüleri, farklı dönemlerde defalarca bu kampların varlığını kesin bir dille yalanlayan açıklamalarda bulunmuştu. Pekin yönetimi söz konusu kampların "mesleki eğitim" için kullanıldığını savunuyor.

14 milyon Müslüman Uygur'un yaşadığı Sincan'da kamplarda tutulan kişi sayısının 3 milyonu bulduğu iddia ediliyor.