BUJUMBURA (AA) - SAFWENE GRIRA - YVAN RUKUNDO - Burundi'de hükümeti ile muhalefet arasındaki siyasi krizin taraflarından olan muhalefetteki "Aruşa Anlaşması'na ve Hukuk Devleti Burundi'ye Saygı Ulusal Konseyi"nden (CNARED) sadece bazı üyelerin diyalog sürecine davet edilmesi tartışmalara neden oldu.

Devlet Başkanı Pierre Nkurunziza'nın, hükümetle silahlı gruplar arasında Ağustos 2000'de imzalanan Aruşa Anlaşması'nda yer alan "devlet başkanının yalnızca iki kez seçilebileceğine" ilişkin maddeye rağmen, Nisan 2015'te üçüncü kez devlet başkanlığına adaylığını açıklamasıyla çıkan siyasi kriz 1 yıldan fazla süredir devam ediyor.

Muhalefet ve iktidarın sorunlara çözüm bulmak amacıyla yürüttükleri diyalog sürecinde ise anlaşmazlıklar yaşanıyor.

Ülkede 28 Aralık 2015'te Uganda'nın Entebbe kentinde iktidar ile muhalefet arasında başlayan diyalog süreci, hükümetin uzlaşma şartlarını kabul etmemesiyle 6 Ocak'ta askıya alınmıştı.

Tarafların uzlaşması içini arabuluculuk yapan eski Tanzanya Devlet Başkanı Benjamin Mkapa, geçen ay, diyalog sürecinin 2-6 Mayıs'ta Aruşa kentinde yeniden başlayacağını duyurmuş ancak 30 Nisan'da yaptığı yazılı açıklamada, sürecin bu ay sonuna ertelendiğini bildirmişti.

Hükümet ise darbe girişiminde bulunduğunu ileri sürdüğü CNARED'le aynı masada oturmayacağını ifade etmişti. Önceleri yapılan açıklamalarda sürecin tüm tarafları kapsayacağı belirtilirken, cumartesi günü başlayan görüşmelere CNARED platformunun sadece bazı üyeleri davet edildi. Böylece hükümetin muhalefeti bölmeyi amaçladığı iddiaları gündeme geldi.

- Siyasi kriz nisanda patlak verdi

Burundi'de 10 yıldır iktidarda bulunan Nkurunziza'nın, Nisan 2015'te üçüncü kez devlet başkanlığına adaylığını açıklaması, Anayasa Mahkemesi'nin de adaylığın önünde yasal bir engel bulunmadığı yönünde karar alması siyasi krizin de başlangıcı olmuştu.

Bunun üzerine muhalefet ve sivil toplum kuruluşları, kararı protesto etmek için sokaklara dökülmüş, çıkan olaylarda çok sayıda kişi ölmüştü. 21 Temmuz 2015'te düzenlenen devlet başkanı seçiminde yeniden seçilerek oyların yüzde 69'unu alan Nkurunziza, 20 Ağustos'ta yemin etmişti.

Birleşmiş Milletler verilerine göre, olayların başladığı Nisan 2015'ten bu yana ülkede 700'den fazla kişi öldü, 600 kişi işkenceye uğradı, 273 binden fazla kişi de ülkeyi terk etmek zorunda kaldı.

- Liderlerin boykot çağrısına rağmen bazı muhalifler sürece katıldı

Nkurunziza'nın 3'üncü kez göreve gelmesine karşı çıkan siyasi parti ve sivil toplum kuruluşlarınca Ağustos 2015'te oluşturulan CNARED'den geçen hafta yapılan yazılı açıklamada, toplantıya bazı üyelerin davet edildiği ancak platform birliğine resmi davet gelmediği kaydedilmiş, CNARED davet edilen isimlerin sürece katılmayacağını duyurmuştu. Bu açıklamaya rağmen platforma üye çok sayıda kişi Arusha'ya geldi. Bu kişilerin arasında platforma bağlı Burundi Demokrasi Cephesi Partisi'nin (FRODEBU) Başkan Yardımcısı Frederic Bamvunyumvira ve eski Devlet Başkanı Domitien Ndayizeye de yer aldı.

Platform Sözcüsü Jeremie Minani, AA muhabirine değerlendirmesinde, söz konusu üyelerin CNARED'siz krizden çıkılamayacağını duyurmak için Arusha'ya gittiklerini açıklarken platforma bağlı muhalefetteki Ulusal İlerleme Birliği Partisine (UPRONA) üye bir kişi ise partinin başkan yardımcısı ve sözcüsünün sürece katılmasını şaşkınlıkla karşıladığını dile getirdi.

Öte yandan diyalog sürecini yöneten yetkililer, Dayanışma ve Demokrasi Hareketi (MSD) partisi dışında Arusha'ya davet edilen tüm muhaliflerin sürece katıldığını ifade etti. Adının açıklanmasını istemeyen Tanzanyalı bir diplomat, davet edilen bazı muhaliflerin Arusha'ya gelip bazılarının gelmemesinin muhalefetin kendi içinde de çatlaklar bulunduğunun işareti olduğuna dikkati çekti.

- Diyalog süreci muhalefeti ikiye bölebilir

Adının açıklanmasını istemeyen bir diplomat, Doğu Afrika Topluluğu tarafından 2 Mart'ta ara bulucu olarak görevlendirilen Mkapa'nın, CNARED üyelerinden sadece hükümetin kabul ettiği isimlere toplantı davetinde bulunduğunu ileri sürdü.

Hükümet Sözcüsü ve Genel Sekreteri Philippe Nzobonariba ise AA muhabirine yaptığı açıklamada, hükümetin CNARED'i bölmeye çalıştığı iddialarının gerçek dışı olduğunu dile getirerek, "Önümüzde iki seçenek var. Ya diyalog sürecine katılan muhalifler katılmayanları yok sayarak hareket edecek ya da platform ikiye bölünecek ki bu da çözüm getirmek yerine krizi daha da büyütecek." ifadesini kullandı.

Belçika Anvers Üniversitesi Anayasa Hukuku Profesörü Filip Reyntjens, söz konusu tartışmaların ve seçim krizinin ülkede tehlikeli olaylara yol açabileceğine işaret etti.

Reyntjens, Nkurunziza'nın aynı tartışmaların tekrar yaşanmaması için 2020'deki seçimlerde aday olmayacağı yönünde açıklamada bulunduğunu hatırlattı.

Öte yandan Arusha'da 21-26 Mayıs'ta düzenlenmesi öngörülen diyalog sürecinin bir sonraki oturumunun ise yaz aylarında yapılması planlanıyor.

AA