ANKARA (AA) - MERVE ÖZLEM ÇAKIR - Dünyada yaklaşık 1 milyar insan yeterli beslenemezken, her yıl üretilen 4 milyar tonluk gıdanın yüzde 30-50'si israf ediliyor. Avrupa Komisyonu da bu konuya çözüm bulmak için gelecek hafta "gıda atıkları" konusunu gündemine taşıyacak.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilimdalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayşegül Akbay, konuya ilişkin, AA muhabirinin sorularını yanıtladı.

Akbay, 15-18 Mayıs tarihlerinde yapılacak görüşmede gıda etiketlerinin düzenlenmesi ve gıda bağışlarının vergi indirimi yoluyla özendirilmesi gibi konuların ele alınacağını belirterek, "2050 yılına kadar 9,6 milyara erişeceği tahmin edilen dünya nüfusunun beslenmesi, insanlık için eşi benzeri görülmemiş bir meydan okuma olacaktır. Bu da çok yönlü ve entegre bir küresel stratejiyi gerektirmektedir." ifadesini kullandı.

Gıda kullanılabilirliğini iyileştirmek için oluşturulan stratejilerin israfı azaltabileceğini belirten Akbay, bunun da dünyadaki gıda kaynağı üzerindeki baskıyı hafifleteceğini, sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yardımcı olacağını vurguladı.

- En çok israf Hollanda'da

Avrupa Birliği'nin, 2020 yılına kadar gıda israfını yüzde 20 azaltma taahhüdünde bulunduğuna işaret eden Akbay, AB'de, gıda atığı miktarının yılda kişi başı 173 kilogram toplamda da 88 milyon ton olduğunun tahmin edildiğini söyledi. Akbay, şunları kaydetti:

"En yüksek gıda atığı, yılda kişi başına 541 kilogram ile Hollanda ve 345 kilogram ile Belçika'da oluşurken, 72 kilogram ile Slovenya ve 76 kilogram ile Romanya gıda atıkları en düşük düzeydeki ülkeler olarak belirlendi. Türkiye'deki gıda atığı hakkında ise herhangi bir istatistiki bilgi mevcut değil. Ayrıca Türkiye'de özel sektörün girişimleri dışında, gıda atıklarıyla ilgili büyük çaplı bir kamusal girişim de bulunmuyor."

- "Tarih etiketlerinin anlamına dikkat edin"

Gıda atıklarını önleme ve azaltmada uygulanabilecek tedbirler hakkında da bilgiler veren Akbay, bu konuda farkındalığın artırılması, ödül sistemleri geliştirilmesi, sertifikalama uygulamaları gibi konulara ağırlık vermesi gerektiğini belirtti.

Akbay, gıda israfını azaltmada ve atıkların değerlendirilmesinde bireylerin de yapabileceği basit uygulamalar olduğunu dile getirerek, şu önerilerde bulundu:

"Bir hafta boyunca yemeklerinizi planlayın. Gıdaları sakladığınız dolaplarınızı kontrol ettikten sonra bir ihtiyaç listesi belirleyin ve alışverişlerinizde bunu baz alın. Aç olduğunuzda alışveriş yapmayın. Önceden paketlenmişler yerine istediğiniz miktarda alabileceğiniz şekilde sunulan meyveleri ve sebzeleri satın alın. Tarih etiketlerinin anlamına dikkat edin. 'Son kullanma tarihi' ifadesi yiyeceklerin yalnızca gösterilen güne kadar tüketime uygun olduğu anlamına gelir, 'tavsiye edilen tüketim tarihi' ise ürünün, beklenen kalitesini ne kadar koruyacağı tarihi gösterir. Buzdolabında izolasyonu ve sıcaklığı kontrol edin. Maksimum tazelik ve uzun ömür için gıda 1 ila 5 derece arasında depolanmalıdır. Gıdaları, ambalajındaki talimatlarına uygun olarak saklayın."

- "Çöplerle bitkilerinizi besleyin"

Tüketmeye dolaptaki görece eski yiyeceklerden başlanılması yönünde tavsiyede bulunan Akbay, "Tabaklarda az miktarda yiyecek sunun. Tüketime uygun temiz kalıntıları çöp kutusuna sıyırmak yerine, ertesi gün yemek için çıkarabilirsiniz. Yumuşak hale gelen bozulmamış meyveler, püre veya turta yapmak için kullanılabilir, sebzeler çorba haline getirilebilir. Az miktarda ekmek yiyorsanız, ekmeğinizi dondurun ve tüketimden birkaç saat önce çıkarın. Aynı şekilde, pişmiş yemekler de mikrobiyolojik bir sıkıntı barındırmıyorsa dondurulup daha sonra ısıtmak suretiyle tüketilebilir." diye konuştu.

Akbay, bütün bunlara rağmen bazı yiyecek atıklarının kaçınılmaz olduğuna dikkati çekerek, atık meyve ve sebzelerden birkaç ay içerisinde bahçedeki bitkiler için zengin, değerli kompost gübre oluşturulabileceğini de ifade etti.

AA