CENEVRE (AA) - BAYRAM ALTUĞ - Birleşmiş Milletler (BM), Myanmar'ın Arakan eyaletinde ordu ve fanatik Budistlerin saldırılarından kaçarak Bangladeş'e sığınan Arakanlı Müslümanların evlerine geri dönmesinin nihai hedef olduğunu bildirdi.

Myanmar'da 1970'lerden bu yana zulüm ve sistematik baskıya uğrayan Arakanlı Müslümanların yüzde 80'den fazlası, topraklarını terk ederek bölge ülkelerine göç etmek zorunda bırakıldı.

Bölgede son zamanlarda yaşanan şiddet olayları nedeniyle 25 Ağustos'tan bu yana 520 binden fazla Arakanlı Müslüman, Bangladeş'e sığınınca uluslararası kamuoyu da bu bölgeye odaklandı.

Bangladeş'in Cox's Bazar kenti civarındaki geçici yerleşim bölgelerine ve kamplara yerleşen yarım milyondan fazla Arakanlı Müslümanın, evlerini terk etmek zorunda kalmaları ve yaşadıkları şiddetten dolayı büyük bir travma geçirdiği bildiriliyor.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) Sözcüsü Adrian Edwards, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR) Sözcüsü Jeremy Laurence ve Uluslararası Göç Örgütü (IOM) Sözcüsü Joel Millman, Arakanlı Müslümanların evlerine geri dönüşleriyle ilgili AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

- "Arakanlıların kimlik kartlarının olmaması sorun değil"

BMMYK Sözcüsü Edwards, Bangladeş'e 25 Ağustos'tan önce gelenlerle Cox's Bazar'daki kamplarda 800 bin civarında Arakanlı Müslümanın hayata tutunmaya çalıştığını belirterek sığınmacı akınının halen devam ettiğine dikkati çekti.

Edwards, BMMYK olarak birinci önceliklerinin bu sığınmacıların acil insani ihtiyaçlarının tedarik edilmesi olduğunu söyledi.

Arakan'daki şiddetin sürdüğüne değinen Edwards, "Şu aşamada sığınmacıların acilen evlerine geri döneceklerine ilişkin bir olasılık görmüyoruz." dedi.

Edwards, Arakanlı Müslümanların, Myanmar'da 1982'de kabul edilen yasayla vatandaşlık haklarını kaybettiklerini ve "devletsiz" sayıldıklarını anımsatarak, "Arakanlı Müslümanların evlerine geri dönüşlerinde 'herhangi bir kimlik kartı veya belgelerinin olmaması' sorun teşkil etmeyecek." diye konuştu.

Dünyanın başka yerlerindeki sığınmacı sorunlarında "pasaport, kimlik kartı veya herhangi bir belgenin" olmadığı durumlarla karşılaştıklarını anlatan Edwards, "Sığınmacıların dokümantasyon sorunlarıyla nasıl baş edileceği konusunda tecrübeliyiz. Öncelikle bu insanların nereden geldiği, evlerinin ve arazilerinin nerede olduğu tek tek tespit edilmeli. Bu bilgilere ulaşmak uzun bir süreç." ifadelerini kullandı.

- "En önemli şart Myanmar'da güvenliğin sağlanması"

"Bu sorunun kökeni Myanmar'da, çözümü de Myanmar'da olmalı." diyen Edwards, Arakanlı Müslümanların evlerine geri dönmeleri konusunda iyimser olduğunu kaydetti.

Edwards, "Binlerce insan sorunlarına acilen bir çözüm bulunması için çaresizce bekliyor. Geçtiğimiz yıl sonu itibarıyla dünyada 65 milyon insan zorla yerinden edilmişti. Bu yıl Arakanlılarla beraber 2 milyon kişi daha zorla yerinden edildi. Bu insanların evlerine tekrar dönmesi için bir çözüm yolu bulunmak zorunda." diye konuştu.

Edwards, Arakanlı Müslümanların evlerine geri dönmelerinin en önemli şartının Myanmar'da bir çözüm bulunarak şiddetin sona erdirilmesi ve güvenliğin sağlanması olduğunu vurguladı.

Arakanlıların evlerine ne zaman döneciğine ilişkin bir takvim veremeyeğini ifade eden Edwars, Myanmar hükümetinin tutumunun bunda belirleyici rol oynayacağını kaydetti. Edwards, Myanmar hükümetine de şiddete son verme çağrısı yaptı.

- "Arakan'daki şiddet derhal sona ermeli"

OHCHR Sözcüsü Laurence da Arakan eyaletinde Myanmar ordusu ve fanatik Budistlerin neden olduğu şiddetin halen devam ettiğine dikkati çekerek, "Açıkçası Myanmar'daki mevcut durum değişmediği sürece evlerine dönmeyecekler. Ama, Arakanlıların evlerine dönmesi nihai bir hedeftir. OHCHR olarak (Myanmar hükümetine) bu şiddetin derhal sona erdirilmesi çağrısında bulunuyoruz." diye konuştu.

Myanmar hükümetinin şiddete son vermesinin yanı sıra Arakanlı Müslümanların tüm haklarına saygı göstermesi gerektiğinin de altını çizen Laurence, "Bu haklara vatandaşlık hakkı dahil. Tüm şartlar olgunlaştıktan sonra Arakanlılar evlerine geri dönebilir." ifadesini kullandı.

Laurence, Arakanlıların evlerine geri dönmelerindeki en büyük engel olan vatandaşlık hakkı için Myanmar hükümetine daha fazla baskı yapılması gerektiğini dile getirerek, bu insanların evlerine dönebileceklerine olan inancını ifade etti.

OHCHR Myanmar Misyonu dün yaptığı açıklamada, Arakan eyaletinde Müslümanlara karşı yürütülen "vahşi" saldırıların "çok iyi organize edilmiş, sistematik ve koordineli" şekilde yapıldığını bildirmişti.

IOM Sözcüsü Millman ise "Arakanlı Müslümanların evlerine dönmeleri için Myanmar ve Bangladeş hükümetlerine her türlü desteği vermeye hazırız." dedi.

- "Arakanlılar en çok eziyet gören dini azınlıklardan biri"

Myanmar yönetimleri tarafından Bangladeş'ten gelen göçmenler olarak görülen Arakanlı Müslümanlar, resmi belgelerde "Bengalli" olarak adlandırılıyor.

Arakanlı Müslümanlar, BM tarafından, "en çok eziyet gören dini azınlıklardan biri" kabul ediliyor, hem şiddet olaylarına hem de yasal, ekonomik ve toplumsal ayrımcılığa maruz kalıyor.

IOM ve bölge ülkelerindeki yetkililerin açıklamalarına göre, 1970'lerden 2017 başına kadar 1 milyon 100 binden fazla Arakanlı Müslüman topraklarını terk etmek zorunda kaldı.

Bangladeş'e son geçişlerin ardından Arakanlı Müslümanların 1 milyon 600 bin kadarının bölge ülkelerinde, 300 bininin hala Arakan'da bulunduğu tahmin ediliyor.

Bu verilere göre, 1970'lerden bu yana yaklaşık 1,9 milyonluk Arakanlı Müslümanın yüzde 84'ü Myanmar'ı terk ederken eyalette geriye sadece yüzde 16'lık bölümü kaldı.

Rakamlar, Arakanlı Müslümanların etnik temizlikle karşı karşıya olduğunu gösteriyor.

AA