WASHINGTON (AA) - HAKAN ÇOPUR - ABD Kongresindeki Demokratların Başkan Donald Trump'a yönelik başlattıkları azil soruşturması, 2020 seçimleri öncesinde Trump'ı yıpratma potansiyeli taşıdığı kadar onun seçilme şansını daha da artıracak bir bumeranga da dönüşebilir.

Amerikan kamuoyu, son 10 gündür, Trump'ın Ukrayna lideri Vladimir Zelenskiy ile temmuz ayında yaptığı bir telefon görüşmesinin "ülkenin ulusal güvenliğini" tehlikeye atıp atmadığını tartışıyor.

Demokratların kontrolündeki Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin 24 Eylül'de yaptığı "Trump'a karşı resmi azil soruşturmasını başlatıyoruz" açıklaması, zaten bölünmüş durumdaki Demokrat ve Cumhuriyetçileri bir kez daha keskin bir şekilde kamplaştırdı.

Demokratların neredeyse tamamı Trump'ın görevini kötüye kullandığını ve azledilmesi gerektiğini savunurken, Cumhuriyetçilerin neredeyse tamamı ise azil soruşturmasının bir "sahtekarlık" olduğunu düşünüyor.

Trump'ın Ukrayna lideri ile yaptığı görüşmeden önce bu keskin bölünmüşlüğü vurgulamak gerekiyor; zira bu soruşturmadan ne çıkarsa çıksın "bölünmüş Amerika", 2020 seçimlerinden kimin galip çıkacağını belirleyecek.

- Demokratlar Trump'ı ne ile suçluyor?

Demokratların Trump'a yönelik azil soruşturması başlatmasının nedenini, Trump'ın temmuz ayında Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy ile yaptığı bir telefon görüşmesinde, Demokrat rakibi Joe Biden'ın oğlunun bu ülkedeki iş bağlantılarının soruşturulmasını istediği iddiası, oluşturuyor.

Demokratlar, Trump'ın Zelenskiy'e, "ancak Biden ailesinin soruşturulması durumunda ABD'nin Ukrayna'ya yapacağı 400 milyon dolarlık yardımı serbest bırakacağını" söylediğini ve bunun Anayasaya aykırı olduğunu savunuyor.

Demokratlara göre Trump, makamını kullanarak siyasi rakibine karşı koz elde etmek amacıyla yabancı bir devletten yardım talep ediyor ve bu durum Amerikan ulusal çıkarlarını tehlikeye atıyor. Bu da Anayasaya göre Trump'ın azledilmesi için yeterli bir sebep.

- Trump'a göre baskı iddiası "uydurma"

Öte yandan Trump ise Demokratların, "Trump Ukrayna liderine Biden konusunda baskı kurdu" iddialarının tamamını reddediyor ve Demokratların söz konusu telefon görüşmesiyle ilgili iddialarının uydurma olduğunu savunuyor.

Trump, Zelenskiy ile görüşmesinden daha önce bu ülkeye ABD'nin yardımlarını askıya aldığını ve yardımlarla Biden'ların soruşturulması konusu arasında hiçbir bağlantı olmadığını söylüyor.

Zelenskiy ile yaptığı görüşmede Biden konusunu dile getirmesinin normal olduğunu savunan Trump, daha önce de bu konunun araştırılması gerektiğini kamuoyuna birçok kez açıkladığını ifade ediyor.

- Biden ailesine "yolsuzluk" iddiası

Biden ailesinin Ukrayna'da "usulsüz" para kazandığı yönünde ciddi iddialar olduğunu savunan Trump, başkanlık seçimlerine giren bir adayın ailesiyle ilgili yolsuzluk iddialarının soruşturulmasının görevi olduğunu belirtiyor.

Buradaki kritik nokta, Trump'ın siyasi bir rakibiyle ilgili koz elde etmek amacıyla yabancı bir ülkeden yardım alıp almadığı ve Amerikan ulusal güvenliğini tehlikeye atan bir karar verip vermediği, yani ABD'nin Ukrayna yardımlarını Biden soruşturmasına bağlayıp bağlamadığı.

Temsilciler Meclisi İstihbarat Komitesi Başkanı Adam Schiff'in kamuoyuna açıkladığı Trump-Zelenskiy görüşme notlarına göre Trump, Ukrayna liderine bu yönde baskı kurmuş gözüküyor; ancak Beyaz Saray'ın açıkladığı resmi görüşme tutanağında ise Trump'ın Zelenskiy'e konuyu aktardığı ancak konunun bir pazarlık unsuru olarak kullanılmadığı görülüyor.

Sonuçta Demokratlar Schiff'in açıkladığı versiyonu baz alıp Trump'a yüklenirken, Trump da Demokratların bu görüşmeyi "uydurduğunu" ve bunun ihanete varacak kadar ciddi bir suç olduğunu savunuyor.

- Azil süreci nasıl işliyor?

Rusya soruşturması gibi Ukrayna bağlamındaki azil soruşturması da ağacın dalları gibi çok parçalı bir görünüm arz ediyor. Bu bakımdan bundan sonra ne olabileceğine bakmak ve azil soruşturmasının muhtemel gidişatını ele almak gerekiyor.

ABD Anayasası, başkanın yargılanması ve suçlu bulunursa görevden alınmasına izin veriyor, ancak bugüne kadar ülke tarihinde hiçbir başkan bu şekilde görevinden alınmadı.

Anayasaya göre, "vatana ihanet, rüşvet ve diğer büyük suç ile kusurlu davranışları sergileyen" başkanlar yargılanabiliyor. Bu süreç için ilk adımda bir Temsilciler Meclisi üyesinin Adalet Komitesine başvuru yapması gerekiyor. Başvuru komitede kabul edilirse komisyonda hazırlanan taslak Temsilciler Meclisi'nde oylamaya sunuluyor.

Dava taslağının, Temsilciler Meclisi üyelerinin çoğunluğunun oyunu alması gerekiyor. Mevcut tabloda 435 sandalyeli Temsilciler Meclisinde 235 vekili bulunan Demokratlar azil sürecine devam edip oylama yapmaları durumunda dava taslağını kabul edebilirler. Ancak Temsilciler Meclisinde kabul edilen dava sürecinde asıl karar merci Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olduğu Senato.

Bu süreçte Senato üyeleri jüri görevini, Yüksek Mahkeme Başkanı yargı sürecinin başkanlığını, Temsilciler Meclisindeki bir grup milletvekili de savcılık görevini yerine getiriyor. Yargılanan başkanın ise savunma avukatı bulunuyor.

- Kararı Senato veriyor

Yargılama sürecinin sonucunda Senato'da oylama yapılıyor. Bu oylamada 100 sandalyeli Senato'nun üçte ikisinin (en az 67 üyenin) yargılanan ABD başkanını suçlu bulması durumunda başkan görevinden azlediliyor. Azille birlikte başkanın yerine başkan yardımcısı görevi devralıyor.

47 Demokrat ve 53 Cumhuriyetçi senatörün bulunduğu mevcut tabloda, Senato'daki 67 senatörün Trump'ı suçlu bulması neredeyse imkansız gözüküyor. Bu durum ancak, 47 Demokrat senatörün yanı sıra en az 20 Cumhuriyetçi senatörün de Trump'ı suçlu bulmasıyla mümkün olabilecek çok zor bir ihtimal.

2020 seçimlerine bir yıl kalmışken Ukrayna görüşmesi yüzünden Cumhuriyetçilerin Trump'ı "feda etmeleri" için ortada çok ciddi bir neden bulunmuyor.

Kaldı ki, anketlere bakıldığında Trump'ın Cumhuriyetçi seçmen nezdindeki itibar ve güvenilirliği 2016 seçimlerine yakın seviyede seyrediyor. Dolayısıyla 2020 seçimlerine giderken Joe Biden-Bernie Sander-Elizabeth Warren arasında kısmen bölünmüş Demokratlara karşı tek bir adayla çıkacak olan Cumhuriyetçilerin Trump'ı kendi elleriyle görevden alması, sadece Demokratların rüyalarını süsleyen bir dilek olabilir.

- Azil soruşturması Trump'a mı yarar?

Rusya soruşturması sürecinde Trump'ı alt edemeyen Demokratlar, bir CIA muhbirinin şikayetiyle ellerine geçirdikleri Ukrayna kozunu kullanmayı seçtiler.

Amerikalı Profesör Allan Litchman, son 9 başkanlık seçiminde kimin kazanacağını doğru tahmin eden ilginç bir siyasi tarihçi olarak tanınıyor.

Litchman, bir keresinde "Demokratlar, azil süreci olmadan Trump'ı yenemezler" değerlendirmesini yapmıştı.

Demokratlar, zaten yüzde 50'den fazla şanslarının olmadığını düşündükleri bir başkanlık seçimi öncesinde Trump'ı yıpratabilmek için ellerine geçen bir kozu azil soruşturmasına dönüştürdüler.

Kuşkusuz Trump, tam da kendisine 2016 yılında oy veren Cumhuriyetçi-muhafazakar seçmen kitlesini bu azil soruşturması etrafında yeniden mobilize edecek ve buradan üreteceği "mağduriyeti" sonuna kadar kullanacaktır.

Demokratlar aksini savunsalar da Cumhuriyetçilere göre azil soruşturması dönüp bir bumerang gibi Demokrat başkan adayını vuracak ve Trump'ın 2020 seçimlerini kazanmasına yardım edecek.