ANKARA (AA) - KEMAL KARADAĞ - Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde (AİHM) Türkiye adına görev yapacak hakimin belirlenmesi amacıyla yürütülen sürecin, Avrupa Konseyi standartlarına uygun işletildiği belirtildi.

AA muhabirinin aldığı bilgiye göre, AİHM'de Türkiye adına hakim olarak görev yapan Işıl Karakaş'ın 30 Nisan 2017'de görev süresinin dolmasından önce Adalet Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı aday belirlemek için çalışma başlattı.

Hükümet tarafından geçen yıl belirlenen üç aday, hükümetlere adaylar hakkında görüş bildirme yetkisine sahip Avrupa Konseyi bünyesindeki "Danışma Paneli"ne gönderildi.

Türkiye, yetkisi olmasına rağmen Danışma Paneli'nin geçen yıl Kasım ayında "adayların uygun olmadığı" yönündeki görüşünün ardından söz konusu üç adayı, hakim seçiminde yetkili Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) üyesi milletvekillerinden oluşan AİHM Hakimi Seçme Komisyonu'na göndermedi ve hükümet yeni bir sürecin başlatılmasını kararlaştırdı.

Yeniden aday ilanına çıkıldı ve başvuranlar arasından yapılan değerlendirmeler sonucu 5 Nisan 2017'de Avukat Famile Arslan, o dönem Adalet Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı olan Yargıtay Üyesi Basri Bağcı ile Başbakanlık Müsteşar Yardımcısı Dr. Ergin Ergül aday gösterildi.

Danışma Paneli, söz konusu üç adayı da uygun bulmadığına yönelik görüşünü bu yılın Haziran ayında Türkiye'ye iletti.

- Mülakat yetkisi yok

Türkiye, sadece öz geçmişler üzerinden değerlendirmelerde bulunabilen ve adaylarla mülakat yapmaya yetkili olmadığı öğrenilen Danışma Paneli'nin, bağlayıcı olmayan, adaylara ilişkin görüşlerini dikkate aldı.

Danışma Paneli'nin görüşlerine direnmeyen Türkiye, aday listesini, AİHM hakimini belirlemekle görevli AKPM'ye sunmayı da tercih etmedi. Bu tercihte, Türkiye'nin Avrupa Konseyi ile ilişkilere verdiği önemin etkili olduğu bildirildi.

AKPM milletvekillerinden oluşan ve adaylarla ilgili mülakat yetkisi bulunan AİHM Hakimi Seçme Komisyonu'nun adaylarla yapacağı mülakatın ardından, Türkiye adına AİHM'de görev yapacak hakim, AKPM Genel Kurulu'nda oylamayla belirlenecek.

Komisyonun, adayları yetersiz bulması halinde bu kararın ülkeler açısından bağlayıcı olacağı, sürecin en baştan yeniden başlatılması gerektiği ifade edildi.

Türkiye'nin listesi hakkında ise Danışma Paneli tarafından değerlendirme yapıldığı, listenin komisyonun gündemine hiç gelmediği aktarıldı.

- Direnme hakkını kullananlar var

Öte yandan, Danışma Paneli tarafından 25 Şubat 2016'da yayımlanan faaliyet raporuna göre, diğer ülkeler hakkında yapılan değerlendirmelerde, çok defa sunulan adayların yetersiz olarak değerlendirildiği, Panel'in bu kararına direnen bazı ülkelerin, hakim adayı listesini AKPM'ye sunduğu dile getirildi.

Bu şekilde direnen iki ülkenin hakim adayının, AKPM tarafından seçildiği ve halen AİHM'de görev yaptığı öğrenildi.

Tavsiye kararları ve rehber ilkeler kapsamında adayların bürokrat olmaması ya da yargısal faaliyette bulunma zorunluluğunun olmadığı ifade edildi. Bunun yanı sıra avukatların da seçilme olasılığının bulunduğu kaydedildi.

Yargısal faaliyette bulunmadıkları gerekçesiyle avukatların adaylıklarının kabul edilmeyeceği gibi bir düzenlemenin mevcut olmadığı bildirildi.

Adayların, yüksek yargı üyesi olması ya da öğretim üyesi olması gibi bir zorunluluğun da bulunmadığı aktarıldı.

- Bazı ülkelerin listeleri reddedildi

Öğretim üyesi kökenli hakimlerin yanı sıra daha önce avukatlık, hakimlik veya devlet içerisinde üst düzey görevlerde bulunanların AİHM hakimi olarak seçildikleri ve halen görev yaptıkları belirtildi.

Önceki yıllarda, Fransa, Arnavutluk, San Marino, Azerbaycan başta olmak üzere çok sayıda ülkenin aday listelerinin reddedildiği ifade edildi.

Söz konusu devletler tarafından sunulan listelerde belirtilen adayların, Danışma Paneli tarafından olumsuz değerlendirilmesi sonucu ya da AKPM Hakim Seçme Komisyonu tarafından reddedilmesi nedeniyle uzun süre seçilemedikleri kaydedildi.

- Adayların belirlenme süreci

Türkiye'nin, hakim seçim sürecinde başta Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 21. maddesi olmak üzere, AKPM tavsiye kararları, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nin "AİHM Hakim Adaylığı Seçimine İlişkin Rehber İlkeleri" ve Avrupa Konseyi bünyesindeki Danışma Paneli'nin faaliyet raporlarında belirlenen prensipleri esas alarak çalışmalar yaptığı bildirildi.

Aday belirleme sürecinde, Adalet ve Dışişleri bakanlıklarının internet sayfasından ilan yapıldığı, bir ay süreyle başvuruların alındığı, bu başvuruların öncelikle aralarında yüksek mahkeme üyeleri ile akademisyenlerin de yer aldığı komisyon tarafından değerlendirilerek isimlerin Danışma Paneli'ne bildirildiği dile getirildi.

Bazı basın yayın organlarında AİHM'e gönderilecek yargıcın belirlenmesi sürecinin "Türkiye aleyhine" gibi sunulmaya çalışıldığı, bunun, sürecin bilinmemesi ve eleştirel yaklaşımdan kaynaklandığı vurgulandı.

AİHM'in internet sitesindeki bilgilere göre ise hükümet tarafından ikinci listede aday gösterilen Famile Arslan ve Dr. Ergin Ergül ile birinci listede aday gösterilen Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Aksar, Türkiye adına yedek hakim olarak görev yapıyor.

Türkiye adına AİHM'de görev yapacak hakimin belirlenmesiyle ilgili süreç devam ederken Işıl Karakaş, yeni hakim belirlenene kadar görevini sürdürecek.

AA