ANKARA (AA) - MEHMET KARA / MELTEM BULUR- Türk diplomatları hedef alan ve 1975-1985 yılları arasında yoğunlaşan eylemlerde bugüne kadar 40 Türk diplomat ve yakını hayatını kaybetti.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Dışişleri Bakanlığınca her yıl olduğu gibi bu yıl da şehit diplomatlar için yarın Ankara'da Cebeci Asri Mezarlığı’ndaki Dışişleri Şehitliği’nde bakanlık çalışanları, şehit yakınları, kordiplomatik temsilcileri ve vatandaşların katılımıyla tören düzenlenecek.

Aynı gün 18 Mart Şehitler Günü dolayısıyla İzmir’de düzenlenen törenler kapsamında, İzmir Karşıyaka’daki Şehit Diplomatlar Anıtı’nda da şehit diplomatlar anılacak.

- PKK, ASALA'nın Avrupa'daki eylemlerine destek verdi

Türk diplomatları hedef alan ve 1975-1985 yılları arasında yoğunlaşan eylemlerde bugüne kadar 40 Türk diplomat ve yakını hayatını kaybetti.

Yurt dışında Türk diplomatlara yönelik gerçekleştirilen terör eylemlerinde örgütler arası iş birlikleri ve bazı devletlerin desteği de söz konusu oldu. Özellikle ASALA terör örgütü ve kendisine bağlı hücreler aktif rol oynadı. Ermenistan Gizli Ordusu, Fransa Eylül Örgütü, 17 Kasım gibi paravan örgütler ve PKK da ASALA terör örgütünün Avrupa'daki eylemlerine destek verdi.

Türkiye'nin doğusunu da kapsayan bağımsız Ermenistan kurmak, 1915 Ermeni olaylarını soykırım olarak kabul ettirmek, bağımsız bir Kürdistan kurmak gibi birçok farklı ideolojik hedefe sahip ASALA, ARA, JCAG, PKK gibi terör örgütleri, saldırıları kimi zaman aralarındaki eylem birliği kimi zaman da bazı devletlerin desteğiyle gerçekleşti.

PKK ve ASALA ilk defa 8 Nisan 1980’de Türkiye’ye karşı silahlı mücadelede ortak eylem kararı aldı. Strazburg Türk Konsolosluğuna 10 Kasım 1980’de, Roma THY bürolarına 11 Kasım'da düzenlenen terör saldırıları iki örgütün ortaklaşa ilk büyük eylemleri olarak tarihe geçti.

Söz konusu saldırılar istihbarat raporlarına da yansıdı. ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatının (CIA) erişime açtığı 1 Ocak 1984 tarihli "Ermeni Gizli Ordusu- Devam eden Uluslararası tehdit" başlıklı rapora göre ASALA ve PKK 1980’li yıllarda Fransa’nın Strazburg şehrindeki Türk Konsolosluğuna düzenlenen saldırı ve birçok benzer terör eyleminde ortak hareket etti.

“Terörle Mücadele Uyarı ve Tahmin” başlıklı toplantıdaki detayların anlatıldığı 1Temmuz 1987 tarihli bir diğer raporda da “Yabancı terörist gruplar, Yunanistan'da da aktifler ve bunların birkaçının burada destek altyapıları geliştirdiğine inanılıyor. Bu gruplar arasında Hizbullah, Ebu Nidal Örgütü (ANO) ve ASALA olabilir. Yunan hükümeti bu grupların faaliyetlerini kısıtlamak için bir harekette bulunmadı.” ifadeleri yer alıyor.

Aynı belgede Suriye’nin de terör örgütlerine direkt destek verdiği kaydedildi. PKK’nın ASALA gibi terör örgütleriyle ittifak yaparak Türk diplomatlara destek verdiği bu dönemde CIA raporunda, “Şam, PKK ile olan bağlantısını sürdürdü ve yakın zamanda İran Körfezi bölgesinde terör eylemleri geçmişi olan iki örgüte (PKK ve Ebu Nidal Örgütü) sığınak sağlama teklifinde bulundu. Özetle Suriye'nin hareketleri taktik amaçlı ve geçicidir. Şam, özellikle terörizmi bölgesel bağlamda kullanmaya devam edecektir." öngörüsüne yer verildi.

Raporlarda, Türk diplomatlara yönelik saldırılar düzenleyen terör örgütlerinin hem kendi aralarındaki iş birlikleri hem de Yunanistan ve Suriye gibi devletlerin desteğiyle ayakta kalmayı başardığı vurgulanıyor.

Sivillere ve resmi yetkililere yönelik saldırıları hedefleyen eylemlerde beraber hareket etme kararı yakın zamanda PKK ve diğer terör örgütleri arasında yine yaşanmıştı. PKK’nın sözde yöneticilerinden Duran Kalkan, 12 Mart 2016’da MLKP, TİKB, Devrimci Karargah gibi örgütlerden oluşan 10 yapının Türkiye’de silahlı eylemler gerçekleştirmek için eylem ortaklığı kararı aldığını açıklamıştı.

- Türk diplomatlara yönelik terör eylemlerinin tarihçesi

Türk diplomat ve ailelerini hedef alan ilk saldırı, 1973’te Los Angeles Başkonsolosu Mehmet Baydar ile Muavin Konsolosu Bahadır Demir’e düzenlendi. Viyana’da Büyükelçi Daniş Tunalıgil’in de bu saldırıdan iki sene sonra, 22 Ekim 1975'te şehit edilmesiyle ASALA merkezli eylemlerde artış oldu.

Türkiye'nin Paris Büyükelçisi İsmail Erez 1975'te, Vatikan Büyükelçisi Taha Carım 1977'de, Sidney Başkonsolosu Şarık Aynak 1980'de, Los Angeles Başkonsolosu Kemal Arıkan ve Boston Fahri Başkonsolosu Orhan Gündüz 1982'de, Belgrad Büyükelçisi Galip Balkar 1983'te bu örgütlerin eylemlerinde şehit oldu.

Türk diplomatlara yönelik eylemlerde 1985 sonrası azalma gözlense de saldırılar sürdü. Atina Basın Müşavir Yardımcısı Çetin Görgü 1991'de ve Büyükelçilik Müsteşarı Ömer Haluk Sipahioğlu 1994'teki terör eylemlerinde şehit edildi.

- Diplomatların aileleri de hedef alındı

Terör örgütlerinin saldırılarında diplomatların yanı sıra aileleri ve şoförleri de hedef oldu. Türkiye'nin Madrid Büyükelçisi Zeki Kuneralp'ın eşi Necla Kuneralp ve emekli büyükelçi Beşir Balcıoğlu 1978’de büyükelçilik aracına düzenlenen silahlı saldırıda hayatını kaybetti. Lizbon İdari Ataşesi Erkut Akbay'ın eşi Nadide Akbay da araçta uğradığı silahlı saldırıda öldü. Türkiye'nin Lizbon Büyükelçiliğinde görevli Müsteşarı Yurtsev Mıhçıoğlu ve eşi Cahide Mıhçıoğlu da büyükelçiliğe düzenlenen saldırıda yaşamını yitirdi.

- Avrupa’nın fikrini “Orly Havalimanı saldırısı” değiştirdi

Fransa'nın başkenti Paris'teki Orly Havalimanı'na ASALA üyesi teröristler tarafından düzenlenen eylemde Türkler dışında yabancıların da ölmesi, özellikle Türk diplomatlara karşı eylemler gerçekleştiren bu örgütlere karşı Avrupalı devletlerin bakış açısını değiştirdi.

15 Temmuz 1983'te Türk Hava Yollarının Orly Havalimanı Ofisi önündeki bombalı saldırıda 2 Türk, 4 Fransız, 1 Amerikalı ve 1 İsveçli hayatını kaybetti.

Saldırının ardından Avrupa genelinde ASALA ve paravanı birçok örgüte operasyonlar düzenlendi. Özellikle aşırı milliyetçi ideolojiye daha yakın terör örgütleriyle sol ideolojiye sahip örgütler arasında anlaşmazlıklar ortaya çıktı.

AA